او تا سن نه سالگی در عراق بوده و تحصیلات اول و دوم ابتدایی‌اش را درآنجا گذرانده و پس از آن با عزیمت به ایران، مقاطع دبستان، راهنمایی و دبیرستانش را در میدان خراسان به پایان رسانده است. او سال 1360 موفق شد با معدل نوزده و 27 صدم مدرک دیپلمش را بگیرد و رتبه یک منطقه دوازده را از آن خود کند. ادامه تحصیل او در دانشگاه همزمان با جنگ و تعطیلی دانشگاه ها بود به همین دلیل او در این دوران به خدمت سربازی رفت.
پرفسور علویان پس از پایان دوران خدمت سربازی، سال 1361 وارد دانشگاه علوم پزشکی تهران شد و با خواندن دروس پزشکی و کسب معدل الف فارغ التحصیل شد. او پس از آن بلافاصله در تخصص داخلی پذیرفته شد و توانست رتبه دوم دانشگاه را به خود اختصاص دهد. او پس از آن موفق شد بار دیگر با رتبه دوم مدرک فوق تخصص گوارش و کبدش را از دانشگاه علوم پزشکی تهران کسب کند و فارغ التحصیل شود.
هرچند او طی سال های تحصیلش دچار مشکل اقتصادی بود اما همزمان با خواندن درس، ضمن داشتن مسوولیت همسر و فرزند، از فعالیت در جبهه نبرد با دشمن نیز قافل نبود و به صورت داوطلبانه تقریبا در تمام عملیات جبهه به جز عملیات مرصاد به عنوان یک رزمنده معمولی تفنگ به دست گرفته و به عنوان یک پزشک عمومی با تیغ جراحی به کمک مجروحان جنگی شتافته است.
او هم اکنون به مدت 26 سال است که به عنوان عضو هیات علمی دانشگاه بقیه الله به فعالیت می پردازد و در کارنامه خود سوابق علمی و اجرایی مانند معاون سلامت وزارت بهداشت در زمان وزارت دکتر باقر لنکرانی( 1384تا خرداد 1387)، مشاور پروژه‌های برنامه ملی پیشگیری و كنترل هپاتيت در ايران، عضو كميته کشوری هپاتيت وزارت بهداشت، ریيس مركز تحقيقات بيماری‌های گوارش و كبد دانشگاه بقيه الله؛ محقق هپاتيت‌های ويروسی، محقق برتر انجمن گوارش و کبد، محقق برتر مرکز تحقیقات گوارش و کبد در جشنواره رازی، استاد برجسته پزشکی دانشگاه علوم پزشکی بقيه الله(1380)، پژوهشگر برجسته دانشگاه علوم پزشکی بقيه الله(1381) و …. را ثبت کرده است.
مشارکت در تاسیس انجمن حمایت از بیماران کبدی ایران، تاسیس نخستین درمانگاه هپاتیت در سازمان انتقال خون ایران، تاسیس نخستین مجله هپاتیت در ایران، ایجاد شبکه علمی پژوهشی آموزشی هپاتیت در ایران، انتشار و چاپ بیش از هشتاد جلد کتاب در زمینه های مختلف بیماری های کبدی از سطح تخصصی تا به زبان ساده برای بیماران به زبان های فارسی، انگلیسی، عربی، کردی، روسی، فرانسه، اسپانیایی و فارسی دری و تاجیک، ریاست برگزاری کنگره بین المللی دوسالانه هپاتیت در ایران و … از دیگر فعالیت های او طی این چند سال است.
همچنین او چند سال پیش موفق شد به علت دارا بودن بالاترین مقاله در زمینه هپاتیت در دنیا از سوی فرهنگستان علوم، به عنوان دانشمند برتر این حوزه شناخته شود و جایزه استاد فریدون عزیزی را از آن خود کند.
در ابتدا بفرمایید که کبد چه نقش مهمی می تواند در سلامتی افراد داشته باشد؟
کبد با انجام تغییرات لازم به روی مواد غذایی جذب شده و همچنین دفع سموم مهمترین نقش را در حفظ سلامتی بر عهده دارد. کبد با تبدیل کردن مواد قندی ساده(گلوکز) به نوع ذخیره ای آن(گلیکوژن) و در موارد ضروری تبدیل نوع ذخیره ای به نوع ساده که برای بدن قابل استفاده است، نقش عمده ای را در تنظیم قند خون ایفا می کند. کبد چربی های ذخیره شده را به انواع قابل جذب یا قابل ذخیره شدن در سلول های مختلف بدن تبدیل می کند و از این طریق در سوخت و ساز چربی ها دخالت می کند.
کبد نقش عمده ای نیز در سوخت و ساز پروتئین ها بر عهده دارد. این عضو تقریبا تمام پروتین های پلاسمای خون را تولید می کند. بسیاری از ویتامین های A، B و …. همچنین برخی فلزها نظیر آهن و مس در کبد ذخیره شده و در مواقع لزوم مورد استفاده قرار می گیرند. یکی دیگر از اعمال مهم کبد، از بین بردن میکروب های وارد شده به بدن از طریق روده است. این میکروب‌ها از طریق گردش خون ابتدا به کبد وارد می شوند و این عضو با استفاده از سیستم دفاعی خود آنها را از بین می برد.
در حال حاضر مهمترین و شایع ترین بیماری های کبدی کدامند؟
بیماری کبدی از بیماری های شایع در جوامع بشری است. هپاتیت«بی» و «سی» از علل مهم بیماری های کبدی هستند. متاسفانه هنوز بسیاری از بیماری های ناشناخته وجود دارد که اکثر آنان در مراحله پیشرفته شناسایی می شوند. درمان های ضد ویروسی می تواند پیشرفت بیماری را در این بیماران متوقف سازد و حتی در مواردی سبب بهبودی اختلالات شدید کبدی می‌شود.
شما از جمله پزشکان فوق تخصص گوارش و کبد هستید که تنها به روی بیماری‌های کبد متمرکز بوده اید،علت اصلی این امر چیست؟
گوارش و کبد رشته ای است که فعالیت بسیار وسیعی دارد. فعالیت متخصصان این رشته در دنیا با کشور ایران متفاوت است. در ایران متخصصان هم به روی بیماری های گوارش و هم به روی بیماری های کبد کار می کنند اما من بیش از بیست سال است که تنها به روی بیماری های کبد تمرکز کرده ام و کار گوارش انجام نمی دهم. در حقیقت تنها کسی که روی بیماری های کبد در سال‌های ابتدایی تمرکز داشت، من بودم. نخستین درمانگاه هپاتیت در ایران را ما در سال 1373 راه انداختیم. پیش از این ما درمانگاه هپاتیت نداشتیم .
از سال 1373 واکسیناسیون نوزادان شروع شد؛ یعنی نوزادان ما پیش از این سال واکسن نمی‌زدند. این مساله گویای این بود که بیماری هپاتیت«بی» و «سی» در جامعه ایران مغفول مانده است به همین دلیل من تلاش کردم در این حیطه وارد شوم و هرچه بیشتر تلاش کنم تا میزان این بیماری در ایران کم بشود.
هم اکنون وضعیت ایران را نسبت به کشورهای دیگر از نظر میزان شیوع بیماری های کبدی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
خوشبختانه ما اکنون در ایران در مقایسه با کشورهای منطقه غیر از اینکه الحمد الله امنیت مان بهتر است، کمترین میزان شیوع بیماری هپاتیت« بی» و« سی» را داریم؛ در حال حاضر شیوع هپاتیت« بی» در ایران زیر دو درصد است. همچنین میزان شیوع هپاتیت «سی» اکنون در ایران کمتر از نیم درصد است.
امیدواریم تا سال 2030-(1410) بتوانیم هپاتیت «سی» را ریشه کن و هپاتیت «بی» را کاملا کنترل کنیم. همچنین ایران هم اکنون بیشترین پیوند کبد را در منطقه دارد و سالانه بیش از 600تا 700 عمل پیوند کبد در چهار مرکز ایران در حال انجام است. این رقم عدد بسیار زیادی است. البته ما تلاش می کنیم کسی به مرحله پیوند کبد نرسد و با شیوه های درمانی دیگر بیماری اش مداوا شود.
چه زمانی پیوند کبد به بیماران توصیه می شود؟
اغلب در مراحل اولیه نیازی به پیوند کبد نیست اما اگر با وجود درمان های طبی، وضعیت کبد بیمار بهبودی حاصل نکند و پیشرفت به سمت تنبلی کبد صورت گیرد و خطر جانی بیمار را تهدید کند، بحث پیوند کبد مطرح می شود.
به این مساله اشاره کردید که ایران تا سال 2030 هپاتیت «بی» را کنترل می کند، در حال حاضر شیوع هپاتیت« بی» در کدامیک از استان های کشور بیشتر از همه گزارش شده است؟
هم اکنون میزان شیوع هپاتیت«بی» در کل کشور به جز استان سیستان بلوچستان و گلستان کمتر از دو درصد است؛ میزان شیوع این بیماری در این دو استان در حدود سه و نیم درصد است. در گذشته شیوع این بیماری در این دو استان بیش از هفت درصد بود. هرچند میزان شیوع بیماری در این دو استان بالاست اما نسبت به گذشته کاهش یافته و هم اکنون فعالیت هایی نیز برای کنترل این بیماری در حال انجام است. توسعه همراه با ارتقای سلامت، یک کار مقطعی و زمان بر است. همکاران ما بعد از بیست سال با کمک شبکه هپاتیت توانسته اند شیوع بیماری در استان سیستان و بلوچستان را به این میزان برسانند. این مساله نشان می دهد که نباید عجله کنیم. ریشه کنی و کنترل آن نیاز به زمان طولانی مدت دارد.
آیا از نظر دارویی نیز توانسته ایم نیاز بیماران مان را تامین کنیم؟
خوشبختانه با همه شرایط و محدودیت هایی که دنیا برای ایران از نظر ارتباطات علمی و کاری گذاشته، ما اکنون توانسته ایم در صنعت دارویی برای درمان بیماران هپاتیت« بی» و«سی» خودکفا باشیم. داروهای خارجی اکنون بیش از هفتاد میلیون تومان قیمت دارند اما ما توانسته ایم با تولید داخلی، این داروها را با همان کیفیت و با دفترچه بیمه و با قیمتی ارزان به بیماران ارایه دهیم.
قطعا از نظر علمی و پژوهشی نیز از کشورهای خاورمیانه برتر هستیم، اینطور نیست؟
قطعا دانش فنی، تخصص مربوطه در کشور ما در زمینه هپاتولوژی نیز بسیار فراتر از کشورهای منطقه است. طی بیست سال گذشته بیش از سه هزار مقاله در رابطه با هپاتیت در ایران چاپ شده است، در حالی که کل کشورهای خاورمیانه به اندازه ایران مقاله ندارند. ما اکنون متخصصان بسیار خوب در دورترین نقاط ایران داریم. همچنین مجله بسیار قوی داریم که بالاترین ضریب تاثیر را دارد. کنگره دوسالانه ای داریم که با کمک جامعه کبدی اروپا برگزار می شود. این امر نشان دهنده فعالیت وسیع ایران در این زمینه است. گستردگی دانشگاه‌ها و جوانان نیز به این موقعیت خوب کمک کرده اند. هم اکنون چنین جایگاهی باعث شده سالانه از کشورهای عراق، آذربایجان، تاجیکستان و گاهی کشورهای حاشیه جنوب خلیج فارس برای مداوا به ایران بیایند.
گزارش: فرزانه صدقی
No tags for this post.