باید میزان ریسک استارتاپ‌ها را پایین آورد

نفوذ استارت‌‌آپ‌ها به حوزه‌های متنوع
رئیس انجمن vc (سرمایه‌گذاری خطرپذیر) ایران در خصوص راهکارهای رسیدن به تنوع‌بخشی اکوسیستم کارآفرینی کشور گفت: اگر ما بپذیریم که سال‌های آینده باید با توسعه و تنوع‌بخشی به اکوسیستم کارآفرینی کشور همراه شود، نیاز است که در حوزه سرمایه‌گذاری کشور، انگیزه‌هایی ایجاد کنیم که ورود استارتاپ‌ها جدی‌تر از گذشته شود و اگر وضع اقتصاد کشور خوب باشد، وضعیت اکوسیستم نیز به سمت بهبود می‌رود.
رضا زرنوخی افزود: ما باید به دو نکته توجه کنیم؛ یک اینکه در دنیا هم تمام بخش‌های صنعتی الزاما از مدل استارتاپی به توسعه اقتصادی نرسیده‌اند و دوم، حوزه توسعه اکوسیستم استارتاپی الزاما قابل تکثیر در تمام زمینه‌ها نیست و ما نیز نباید چنین توقعی داشته باشیم.
وی یادآور شد: در تجهیزات پزشکی و نیروگاهی، ردپایی از استارت‌آپ‌های بسیار قوی وجود دارد که در بستر پلت‌فرم فعالیت می‌کنند و ده‌ها سال سابقه کار دارند و زیرساخت این استارتاپ‌ها بسیار مناسب است.
زرنوخی با بیان اینکه در دنیا معمولا برای بالا بردن ظرفیت‌های توسعه نوآوری‌شان از استارت‌آپ‌ها استفاده می‌کنند، ادامه داد: با توجه به چالش‌های موجود در کشور، سرمایه‌گذاران سعی می‌کنند بخشی از ریسک‌های بازار اقتصادی را در نظر بگیرند و سپس وارد حوزه کاری مورد نظرشان شوند، اگر استارت‌آپ‌ها بیزینس مدل‌هایشان را به سمت b2b (تجارت کسب‌‌و‌کار به کسب‌و‌کار) ببرند، بیشتر قابل توجه سرمایه‌گذاران قرار خواهد گرفت اما اگر برنامه کاری به سمت تجارت b2c (کسب‌‌و‌کار به مصرف ‌کننده) و b2g (کسب‌وکار به دولت) برود، قاعدتا سرمایه‌گذار به دلیل پیچیدگی‌های این دو مدل کسب، بیشتر سمت کسب و کار نوع اول می‌رود.
وی در خصوص نقش حاکمیت در پیشرفت استارت‌آپ‌ها گفت: اگر هدف بسترسازی برای توسعه فناوری باشد، حاکمیت نقشی ندارد اما در حوزه بسترسازی برای توسعه کسب‌وکارها حاکمیت می‌تواند نقش مهمی ایفا کند، بسیاری فکر می‌کنند مشکلات کشور را می‌توان با ابزار استارت‌آپی حل کرد، در حالی که این طور نیست.
رئیس انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر ایران خاطرنشان کرد: در دنیا پلت‌فرم‌هایی که برای توسعه تکنولوژی طراحی می‌شوند عمدتا هلدینگ‌های بزرگی متشکل از زنجیره‌ای از نهادها و موسساتی هستند که در آن‌ها نوآوری و تامین مالی اتفاق می‌افتد. این هلدینگ‌ها که لزوما هم استارتآپ نیستند، با حاکمیت چانه می‌زنند و مشکلات را حل می‌کنند.
به گفته وی، نقطه شروع هم افزایی که باید بین اکوسیستم‌های استارتاپی و بهره‌وری بخش صنعتی به وجود آید، همین‌جاست. باید در بخش صنعت ما یک محصول خوب تولید شود و این انتظار بی‌جایی است که بخواهیم مشکلات کشور را یک تنه با استفاده از ابزار استارت‌آپی حل کنیم.

نیاز به رسانه‌های تخصصی
سردبیر «مدتورپرس» نیز در ادامه نشست به این نکته اشاره کرد: در دو سال گذشته، حدود 1400 استارتاپ را برای تولید محتوا بررسی کرده‌ایم و به این نتیجه رسیده‌ایم که حجم استارتاپ‌های حوزه خدمات، زیاد است و از آن جا که این کسب‌وکارها 70 درصد اقتصاد استارتاپ‌ها را به خودشان اختصاص داده، نمی‌توان به آن نقدی وارد کرد.
رضا جمیلی حجم بازار اقتصاد ایران در حوزه سلامت را 100هزار میلیارد تومان در سال اعلام کرد و گفت: فقط سازمان تامین اجتماعی سالانه 20هزار میلیارد تومان برای خدماتش هزینه می‌کند و این کار را به سنتی‌ترین شکل ممکن انجام می‌دهد و سوال این است که چرا استارتاپ‌ها در این حوزه به حد کافی فعال نیستند؟ اگر قرار است اکوسیستم متنوع شود باید استارتاپ‌ها کار را در حوزه‌های این‌چنینی در دست بگیرند.
وی در ادامه به بیان دلایل وارد نشدن استارتاپ‌ها به این حوزه پرداخت و گفت: این اتفاق نمی‌افتد چون اگر استارتاپی شکست بخورد، ضرری که به آن مجموعه و اعضای تیم وارد می‌شود نتایج خوبی به دنبال ندارد.
جمیلی تاکید کرد: باید هزینه شکست استارتاپ‌ها را با مهیا کردن زیرساخت‌ها، تا حد ممکن پایین بیاوریم، تامین زیرساخت‌های مناسب مانند محل کار، لپ‌تاپ و تجهیزات محل کار، هزینه شکست استارتاپ‌ها را پایین می‌آورد و آن‌ها جسارت ورود به حوزه‌های مختلف را پیدا می‌کنند، تنوع در این اکوسیستم استارتاپی به همین واسطه بالا خواهد رفت.
او در ادامه به نقش رسانه در ایجاد تنوع در اکوسیستم استارتاپی کشور اشاره کرد و گفت: معرفی استارتاپ‌های خوب و تاثیرگذار حوزه‌های مختلف رسالتی است که رسانه‌ها از عهده آن بر می‌آیند، من اعتقاد دارم موج دوم استارتاپی در ایران، راه افتادن رسانه‌های تخصصی در حوزه استارتاپ‌هاست، رسانه‌های تخصصی باید وارد این اکوسیستم شوند و زبان تمام ذینفعان اکوسیستم را بفهمند.
جمیلی تصریح کرد: مشکل حاکمیت این است که از بالا می‌آید و می‌خواهد عقب‌ماندگی چند ده ساله در حوزه تکنولوژی را به گردن چند جوان بیندازد که حتی سربازی هم نرفته‌اند، مانند ماجرای پیام‌رسان‌های داخلی که وام‌های کلان به آن‌ها تخصیص داده شد اما در نهایت شکست خوردند.

درآمدزایی یا ثروت‌آفرینی؟
در ادامه این پنل تخصصی، بحث به سمت شتابدهنده‌ها کشیده شد، به این که برخی‌انتقاد دارند شتاب‌دهنده‌ها معمولا از کسب‌وکارهایی حمایت می‌کنند که زود بازده هستند. بنیانگذار شتاب‌دهنده مپس در این خصوص گفت: فضای استارت‌‌آپی ما لابراتوآر نیست و نمی‌توان برای آن فرمولی در نظر گرفت، به اذعان افرادی که این حوزه را می‌شناسند، در جامعه استارت‌آپی ما چهار هزار شرکت دانش‌بنیان و هفت هزار شرکت نوپا تولید شده و آن را به یک زیست‌بوم پویا و زنده تبدیل کرده است.
فریدون کورنگی افزود: به همین دلیل هر کسی که به آن ورود پیدا می‌کند، قوانین خاص خودش را می‌گذارد و برای سرمایه‌گذاری در بخش خاصی آماده می‌شود، این حرف که ما و برخی شتاب‌دهنده‌های دیگر برای استارتاپ‌های کوچک برنامه‌ریزی نمی‌کنیم درست است.
وی بیان داشت: در شتاب‌دهنده ما برنامه‌ خاصی برای شرکت‌های کوچک نیست و معمولا برای آن‌هایی برنامه‌ریزی می‌کنیم که بیزنس پلن‌شان (طرح کسب‌وکار) بین پنج تا هشت سال آینده را در بر می‌گیرد.
کورنگی افزود: مساله این است که اگر شما یک ارزشی را به وجود می‌آورید با دید درآمدزایی نگاه می‌کنید یا ثروت‌زایی؟ اگر هدف درآمدزایی باشد می‌توان با برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت به آن دست پیدا کرد اما اگر ثروت‌آموزی هدف است باید برای آن برنامه طولانی‌مدت داشت.
او در خصوص ایجاد شتاب‌دهنده‌های تخصصی و عام گفت: اگر مرکز شتاب‌دهنده صرفا جایگاهی برای انتقال تجربه و دانش باشد و با این انتقال بتوان به شتاب‌دهنده‌ها سرعت داد، هر چقدر تخصص بیشتر باشد قطعا تاثیرگذاری بیشتری در پی خواهد داشت و من فکر می‌کنم برای فضای استارتاپی کشور ما کمی زود باشد که به این سمت برود.

 همکاری تمام مجموعه‌ها با یکدیگر
رئیس انجمن صنفی کسب‌وکارهای اینترنتی نیز درباره چالش‌های پیش روی استارتاپ‌ها گفت: انجمن این فرصت را به ما داد که در جریان مشکلات این گروه قرار بگیریم، فرهنگ و آموخته‌های ما متاسفانه به این شکل است که اگر در زمینه‌ای توفیق پیدا کنیم آن را به راحتی در اختیار افراد دیگر قرار نمی‌دهیم.
حمیدرضا اعتدال مهر افزود: مدتی قبل از فعالان این حوزه خواستیم که درباره دستاوردهایشان به ما گزارشی بدهند؛ چیزی که در این بین خیلی ترسناک به نظر می‌رسید وجود دسته‌بندی‌های کاملا اقتصادی در زمینه استارتاپ‌ها بود، در حالی که نباید از قبل آن را اقتصادی فرض کرد.
وی با تاکید بر ضرورت تغییر نگرش‌ها نسبت به حوزه کسب‌وکارها، استارتاپ‌ها را مترادف با خلاقیت دانست و گفت:
همان‌طور که نمی‌توان خلاقیت را ارزیابی و پیش‌بینی کرد، در حوزه استارتاپ‌ها نیز نباید پیش‌بینی خاصی در نظر گرفت و برای رسیدن به آن پیش‌بینی به استارت‌آپ‌ها فشار آورد که وارد لاین خاص و مورد نظر سرمایه‌گذار شوند، باید دست آن‌ها را برای بروز خلاقیت‌های‌شان باز گذاشت.
اعتدال مهر در خصوص نقش دانشگاه در متنوع شدن اکوسیستم استارتاپی کشور گفت: ما به عنوان فعالان این زیست‌بوم با فرآورده‌ها و محصولات دانشگاه‌ها کار می‌کنیم و هیچ خبری از تربیت فعالان زیست‌بوم در دوره دبیرستان سراغ ما نیامده تا درباره طرح و ایده‌ای با ما صحبت کند، مساله این است که دانشگاه در این خصوص مسئولیت نمی‌پذیرد.
وی با ابراز تاسف از حضور نداشتن روسای دانشگاه و مسئولان برجسته در همایش‌های استارتاپی، گفت: ما تا الان برای نشان دادن مولفه‌هایی که منجر به بالا رفتن ظرفیت نوآوری می‌شود بودجه‌ای نداشته‌ایم.
اعتدال مهر تاکید کرد: اگر جاذبه‌ای در این بخش وجود دارد و فعالان این اکوسیستم احساس می‌کنند باید به آن پرداخته شود، باید بگویم زیرساخت مناسب برای این کار در انجمن صنفی وجود دارد اما باید در نظر داشت که این کار با همکاری نهادهای دیگر انجام شود، نه صرفا انجمن صنفی به تنهایی.