راز ناپدید شدن دریاچه های قطب بر ملا شد

در سال 2006 از آب های دریاچه شمالی گرین لند به وسعت 5.6 کیلومتر که حاصل از ذوب شدن یخ های یخچال های طبیعی بود 12 میلیارد گالن آب ظرف مدت 2 ساعت خشک شد. محققان در مقاله ای که دو سال بعد از این واقعه منتشر شد بیان نمودند که این پدیده  بسیار نادر احتمالا در اثر بوجود آمدن ترک های عظیم در بستر این پهنه آبی وسیع اتفاق افتاده است و باعث شده تا تمام آب این دریاچه به ناگهان خالی شود اما اینکه چگونه این ترک ها بوجود آمده و در طول پهنه یخی بستر این دریاچه گسترش یافته همچنان ناشناخته مانده است.

در تحقیقی جدید که چند روز پیش نتایج آن در مجله طبیعت منتشر شد دانشمندان با استفاده از GPS دریافتند که این ترک ها در اثر تنش های کششی ناشی از حرکت ورقه های یخی بوجود آمده اند. گفتنی است که این حرکات به علت چکه کردن آب یخ های ذوب شده بوجود می آید. این تحقیق همچنین به دانشمندان کمک کرد  تا دریابند چه مقدار ورقه یخ منجر به افزایش سطح آب اقیانوس ها می شود.

 بیشتر دریاچه های گرین لند به آرامی در حال خشک شدن هستند و مطابق عکس های ماهواره ای 13% از آن ها ظرف مدت 24 ساعت ناپدید شده اند. به گفته لارا استیونز محقق دانشگاه MIT  بعضی از این دریاچه ها روزی در عکس های مخابره شده از فضا دیده می شدند و فردای همان روز دیگر اثری از آن ها در عکس ها مشاهده نمی شد.

در تحقیقی که در سال 2008 لارا استیونز به همراه سارا داس ،دانشمند علوم زمین شناسی انجام داد نشان داده شد که ترک های موجود در دل یخچال ها و بستر این دریاچه ها باعث از میان رفتن مقیاس وسیعی از آب های سطحی این منطقه ظرف مدت چند ساعت می شود. اما این تحقیق به همراه دو پژوهشی که پیش از این انجام شده بود نتوانستند علل بوجود آمدن این ترک ها را موشکافی کنند. به گفته استیونز پوشش GPS در آن زمان برای کشف علل بوجود آمدن ترک ها در این منطقه به اندازه کافی نبود اما اکنون در مقایسه با آن زمان که تنها 3 یا 4 ایستگاه GPS وجود داشت این منطقه زیر پوشش حداقل 16 ایستگاه GPS قرار گرفته است.

زمانی که آب ناشی از ذوب یخ ها از سطح آن ها و از طریق شکاف ها وارد اعماق یخ می شود باعث انبساط و بالا آمدن پهنه های یخی شده و سطح تماس ورقه یخ را با سنگ بستر کاهش می دهد این فرایند باعث سر شدن بستر یخ شده و به آن اجازه می دهد تا به صورت افقی جا به جا شود.

تیم تحقیقاتی که در نزدیکی دریاچه شمالی مستقر شده با استفاده از 16 ایستگاه GPS که در اختیار دارد این حرکات را به ثبت می رساند , گفتنی است بین سال های 2011 و 2013 این ایستگاه ها حرکات عمودی و افقی از این یخچال ها و پهنه های یخی گزارش نموده اند. طبق گفته های استیونز پیش از به وجود آمدن پدیده خشک شدن و زهکشی این دریاچه ها ( چیزی نزدیک به 12 ساعت ) میزان حرکات افقی و عمودی افزایش محسوسی پیدا کرده بود. این حرکات افقی و عمودی برای قرار دادن قسمت هایی از این پهنه های یخی تحت تنش های بسیار بالا و ایجاد ترک ها کافی بودند.

به گفته تیم تحقیقاتی , مطالعات انجام شده تصویری دقیق تر از مقدار و موقعیت آب ناشی از ذوب یخ ها که به سمت بستر یخی حرکت می کند در اختیار محققان برای پی بردن به میزان حرکات پهنه های یخی در فصل تابستان قرار می دهد. این مسئله همچنین برای درک بهتر حرکت پهنه های یخی داخلی که شکلی قیف گونه دارند به سمت سواحل و اقیانوس ها مهم بوده زیرا این پهنه های یخی می توانند از یخچال ها جدا شده و به صورت کوه یخ درون اقیانوس ها شناور شوند و در نهایت بعد از مدتی معلق بودن ذوب شده و از فاز جامد خارج شوند. این مسئله نیمی از علت بالا آمدن سطح آب اقیانوس ها به دلیل  پهنه های یخی موجود در گرین لند بوده و نیمی دیگر به علت ذوب سریع یخ ها حتی سریع تر از فرایند ذوب شدن برف ها در این منطقه است که به نوعی کمک به افزایش سطح آب می کند.

منبع

No tags for this post.