چالش هایی که آینده پژوهی را تهدید می کند

آینده پژوهی یا Futures study مجموعه تلاش هایی است که با تحقیق و جست و جوی منابع، الگوها به تجسم آینده های بالقوه و برنامه ریزی برای آن ها می پردازد. آینده پژوهی یکی از رشته های نوین  تحقیقاتی دانشگاهی است که بر موضوع های کاربردی متمرکز است و به طراحی شرایط مطلوب در آینده می پردازد. نخستین فعالیت آینده پژوهی در قالب یک تحقیق علمی در سال های 1930 الی 1933 میلادی به سرپرستی ویلیام اف آگبرن William F.Ogburn در رشته جامعه شناسی انجام شد. از آن زمان تا کنون همواره علم آینده پژوهی می کوشد با جمع آوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل آنها و به کارگیری متدهای نوین علمی، پنجره ای به سوی آینده بگشاید. بنابر یک تعریف کلی آینده پژوهی به معنای ارزیابی و بررسی آینده، برای انجام هر چه بهتر وظایف کنونی است.

در کشور ما مهم ترین نهادهای آینده پژوهی در قالب چهار دسته بندی دولتی، خصوصی، مراکز مرتبط و پایگاه های اطلاع رسانی مجازی در وبگاه ها، انجمن ها و نهادهای کلان سیاست گذاری، تصمیم گیری و مشورتی فعالیت دارند. تاکنون برون دادهای موثری با نگاه آینده نگری در حوزه های علم، فناوری، فرهنگی و اجتماعی در کشور تولید شده و یا در حال انجام است. در کشورهای مختلف جهان نیز در بازه های زمانی کوتاه مدت، میان مدت و درازمدت با اجرای برنامه های آینده پژوهی از مزایای ارزشمند این مطالعات بهره فراوانی برده اند.

نخستین تلاش‌ها برای آینده پژوهی، استفاده از ابزار علم برای پیش بینی بود، اما بعدها آینده پژوهان با اعتراف به این امر که پیش بینی آینده در بسیاری از حوزه‌ها امری نشدنی است، به رویکردهای تعبیری، انتقادی، یادگیری حین عمل و آینده‌های یکپارچه روی آوردند.

و این دقیقا همان انتقادی است که به این مقوله علمی وارد است. چراکه برخی از محققان بر این باور هستند که پژوهش در مورد آینده اجرایی نیست؛ زیر ما داریم بر پایه یک سری فرضیات عمل می کنیم، که ضمانت اجرایی ندارند. این درست است که قطعیتی در یافته های آینده پژوهی نیست و همین موضوع از اعتبار آن می کاهد اما در هرحال، آینده پژوهان نیز می کوشند فعالیت های خود را با دقت بیشتری انجام دهند تا نشان دهند آینده پژوهی به مرحله تکامل رسیده است.

جدای از این انتقادها به تازگی رشته آینده پژوهی با چالش دیگری نیز مواجه شده است. به عقیده عده ای از منتقدان افرادی که از آنها تحت عنوان آینده پژوه نماها نام برده می شود، با خدمت بی چون و چرای به صاحبان قدرت این حوزه را بی اعتبار کرده اند.

این منتقدان معتقدند که برخی افراد بدون داشتن سواد کافی تنها از واژگان این رشته استفاده می‌کنند.

بر اساس این گزارش، یک آینده پژوه یک پای تفکرش در دانشگاه و یک پای حرکتش در جامعه است. در این حوزه تفکری که اجازه ندهد از گذشته به نفع رسیدن به یک آینده بهتر استفاده کرد، خطرناک است. اینکه به گذشته خود افتخار کنیم بدون اینکه برای رسیدن به آینده‌ای بهتر تلاش کنیم، فاجعه بزرگی برای جامعه به دنبال خواهد داشت.

No tags for this post.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا