انقلابی علمی در عرصه صنایع دریایی کشور

اما برای شروع کار در بخش زیر سطحی به صورت بومی یا رسیدن به یک توان مناسب زیردریایی برای تأمین نیازهای دفاعی، بسیاری از کشورها اصولاً نیازی به زیردریایی اتمی نداشته و با ترکیب زیردریایی‌های دیزل الکتریک و فناوری پیشران مستقل از هوا (AIP) توان بسیار خوبی در این بخش بدست آورده اند.

طی سالهای اخیر، جمهوری اسلامی ایران تلاش ها و دستاوردهای مهم و قابل تقدیری در حوزه طراحی و تولید زیردریایی های دیزل الکتریک داشته و بیش از ۱۰ فروند زیردریایی سبک غدیر هم اکنون مشغول مرزبانی و گشت زنی در آبهای جنوب کشورمان هستند اما در ادامه این روند، اتفاقی بزرگ در کشور اتفاق افتاده و پس از تلاش ها و زحمات فراوان، زیردریایی فاتح عملیاتی خواهد شد.

پیشرفت بزرگ در ساخت زیردریایی‌ها استفاده از انرژی هسته‌ای در این عرصه بود که باعث شد شعاع عمل زیردریایی‌‌ها به‌طور قابل توجهی افزایش پیدا کند.

زیردریایی‌های هسته‌ای با داشتن برق کافی برای ایجاد اکسیژن از الکترولیز آب دریا، دیگر نیازي به بالا آمدن منظم و مکرر به سطح آب ندارند و بنابراین بدون نیاز به سوخت‌گیری، قادرند به طور نامحدود در زیر آب دریا باقي بمانند. هرچند انرژی هسته‌ای گران به نظر مي‌رسد ولي ارائه و کاربرد آن تنها برای زیردریایی‌های نظامی محفوظ است.

به گفته دریادار حسین خانزادی فرمانده نیروی دریایی ارتش، زمان الحاق زیر دریایی «فاتح» که 500 تن وزن دارد به ناوگان این نیرو، نهم بهمن‌ماه خواهد بود. علاوه بر این، ایران پیش از این زیردریایی سبک «غدیر» را نیز با وزن 150 تن ساخته و عملیاتی کرده است.

فناوری و مشخصات فنی زیردریایی فاتح

در کنار ساخت زیردریایی های کوچک مانند «نهنگ» و همچنین زیردریای های مرطوب مانند «السابحات» برای طراحی و ساخت زیردریایی‌های بزرگتر نیز اقدام شد که تاکنون از دو نمونه در رده‌های وزنی حدود ۵۰۰ و حدود ۱۰۰۰ تن صحبت شده است. این زیردریایی‌ها که «فاتح» و «بعثت» نام دارند در واقع انقلابی علمی در عرصه صنایع دریایی کشور را نوید می دهند.

زیرسطحی ۵۲۷ تنی فاتح به عنوان یک زیردریایی نیمه سنگین تلقی شده و تناژ آن در زیرسطح ۵۹۳ تن است. این زیردریایی از نظر مشخصات عملیاتی بسیار برتر از غدیر بوده و توانایی حرکت در عمق ۲۰۰ متر را به صورت عادی داشته و بیشینه عمق قابل دستیابی برای آن نیز ۲۵۰ متر است.

در طراحی این زیردریایی متخصصان کشورمان سعی در حرکت به سمت بهینه ترین حالت ممکن برای دستیابی به توانمندی رزمی بیشتر داشته اند از این رو فاتح دارای ۴ مقر پرتاب اژدرهای کالیبر ۵۳۳ میلیمتری بوده (اژدر با قطر خارجی ۵۳۳ میلیمتر) و توانایی حمل ۸ مین دریایی را نیز دارد. 

بر اساس این گزارش، این زیردریایی دارای دو اژدر رزرو است که البته از این عبارت می توان دو گونه برداشت کرد بدین ترتیب که یا دو اژدر به همراه چهار اژدر موجود در پرتابگرها در این زیرسطحی وجود دارد و یا به ازای هر پرتابگر ۲ اژدر ذخیره پیش بینی شده که در حالت دوم باید اذعان کرد پایایی جنگ افزار فاتح واقعا بالا است.

فاتح توان دریانوردی به مدت ۳۵ روز را دارد که از این نظر نیز بهبود چشمگیری نسبت به زیردریایی غدیر مشاهده می شود. سرعت سطحی فاتح ۱۱ نات(۲۰.۳۵ کیلومتر بر ساعت) و در حالت غوطه ور ۱۴ نات(۲۵.۹ کیلومتر بر ساعت) است. این زیردریایی توانایی حمل موشک های زیرسطحی، موشک های دوش پرتاب سطح به هوا و همچنین امکان حمل نیروهای تکاور و رساندن آنها به نقاط مورد نظر را نیز دارد.

فاتح به عنوان برادر بزرگتر غدیر دارای ۴ پرتابگر اژدر بوده و با توجه به اینکه اعلام شده ۲ اژدر رزرو دارد می توان حدس زد کلاً دو و یا دو اژدر ذخیره به ازای هر پرتابگر(جمعاً ۸ فروند) دارد.

بنابراین با افزایش تعداد محفظه شلیک اژدر در طراحی فاتح تمایل به امکان تعداد شلیک بیشتر در فواصل زمانی کوتاه و همچنین داشتن مهمات برای باقی ماندن در عرصه نبرد و تداوم درگیری مدنظر بوده است. نتیجه قابل استنتاج این است که توانایی تهاجمی فاتح در آغاز درگیری دو برابر غدیر و دوسوم «کیلو» است و هر سه فروند فاتح معادل دو فروند کیلو خواهند بود در حالی که هر ۳ فروند غدیر می توانست کار یک زیرسطحی کیلو را آن هم در وهله اول انجام دهد.

در مورد تعداد مین، قابلیت فاتح برای حمل ۸ عدد برابر با یک سوم زیرسطحی های کیلو است که می تواند با استفاده از مین های دریایی کمتر اما پیشرفته و هوشمند جبران شود.

از جمله نکات قابل مقایسه دیگر بین فاتح و کیلو، سرعت آنها است که سرعت روی آب هر دو تقریباً یکی بوده ولی کیلو در آب به سرعت ۱۷ نات(۳۱.۴۵ کیلومتر بر ساعت) دست می یابد در حالی که فاتح با ۱۴ نات یعنی ۸۲ درصد سرعت کیلو حرکت می کند. همچنین بیشینه عمق قابل دستیابی کیلو ۳۰۰ متر و عمق عملیاتی آن ۲۴۰ متر است که برای فاتح این مقادیر به ترتیب ۲۵۰ و ۲۰۰ متر است از اینرو زیرسطحی کوچکتر و بسیار سبکتر فاتح در این زمینه به ۸۳ درصد توانایی کیلو رسیده است.

از نظر طول مدت مأموریت نیز منابع خارجی برای کیلو ۴۵ روز را ذکر کرده اند اما زیردریایی فاتح تا ۳۵ روز می تواند به دریانوردی بپردازد بنابراین در این کمیت فاتح به حدود ۷۸ درصد یعنی بیش از سه چهارم توان کیلو دست یافته است در حالیکه بسیار سبک تر و از نظر ابعاد نیز کوچک تر از آن است.

با در نظر گرفتن سرعت حرکت فاتح با استفاده از لوله هوا که ۸ نات(۱۴.۸ کیلومتر بر ساعت) اعلام شده می توان برد فاتح را بیش از ۶۷۰۰ کیلومتر تخمین زد که عدد قابل توجهی بوده و این زیردریایی را برای اجرای مأموریت های فراتر از آبهای نزدیک و حضور در شمال اقیانوس هند و حتی در صورت لزوم در خلیج عدن توانمند نشان می دهد. 

برای جمع بندی این مقایسه باید گفت زیردریایی فاتح هر چند تنها ۲۳ درصد وزن روی آب کیلو را دارد اما در عمده مشخصات فنی به بیش از ۷۵ درصد(سه چهارم) تا بیش از ۸۰ درصد(چهار پنجم) توانایی زیردریایی مطرح کیلو دست یافته است.

بخشی از این موفقیت مدیون بکارگیری تجهیزات پیشرفته در فاتح است که بسیار کوچکتر و سبکتر از نمونه های موجود در زیردریایی خارجی کیلو است و طراحان ایرانی بهترین استفاده ممکن با مقدورات فعلی را از فضای داخلی فاتح کرده اند. سامانه های بکارگرفته شده در فاتح مانند غدیر از انواع جدید و با فناوری های نوین هستند که ضمن کاهش خدمه مورد نیاز، کاهش احتمال بروز عیب، افزایش فاصله زمانی بین تعمیرات و همچنین سادگی عیب یابی و تعمیر را به دنبال داشته اند.

فاتح با برخورداری از حسگرهای پیشرفته در عین کاهش اثرات راداری و صوتی خود و سامانه های ارتباطی امن برای تبادل داده با واحدهای سطحی و هوایی دیگر به جزئی از شبکه دفاعی دریایی ایران تبدیل شده و با توجه به ساخت بومی آن در قیاس با نمونه های خارجی هم رده، ارزانتر نیز خواهد بود.

زیرسطحی فاتح با برخورداری از ۱۲ نوع سونار مختلف شامل انواع فعال(اکتیو) و غیرفعال(پسیو) امکان پویش محیط اطراف خود را داشته و می تواند عمق، سرعت و صوت را تشخیص داده و حتی علیه نیروهای غواص دشمن نیز به طور مؤثری عمل کند.

از سوی دیگر بنا بر اطلاعات رسمی منتشر شده از این زیردریایی، فاتح از ESM بهره می برد که این سیستم در زیردریایی ها، کار تشخیص، شناسایی و جهت‌یابی انواع امواج رادار و سیگنال‌های مخابراتی منتشر شده از کشتی‌ها، هواگردها، زیردریایی‌ها و سایر منابع را بر عهده دارد. به کمک این سامانه آگاهی زیردریایی از موقعیت اطراف به منظور دفاع از خود یا تدارک یک درگیری ویا پشتیبانی اطلاعاتی از شناورهای خودی در صحنه نبرد افزایش می‌یابد.

سامانه پشتیبانی اقدامات الکترونیکی یا ESM شامل گیرنده‌های امواج و سیگنال‌ها، نمایشگرها و تجهیزات تحلیل و پردازشگر است. ارتباط داده ای این سامانه با سامانه مدیریت صحنه نبرد و سامانه کنترل آتش، حلقه تکمیل کننده کاربرد آن است.

همچنین موتور این زیردریایی نیز از نوع توربوژنراتور است. ژنراتور در یک زیردریایی وظیفه تبدیل انرژی مکانیکی به الکتریکی را دارد.  این انرژی الکتریکی می‌تواند از طرق مختلفی مانند موتور دیزل یا توربین بخار تأمین شود. توربوژنراتورها انرژی بخار را به انرژی الکتریکی تبدیل می‌کنند که برای تأمین انرژی الکتریکی لازم برای عملکرد زیردریایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

استفاده از این سامانه می‌تواند مزیت‌های عملکردی نسبت به استفاده از موتور دیزلی برای زیردریایی به همراه داشته باشد از جمله ایجاد نویز و ارتعاشات کمتر، مقاومت بالاتر در برابر شوک‌های وارده و هزینه کمتر در چرخه عمر.

این زیردریایی علاوه بر افزایش نفوذناپذیری دشمن در سواحل خودی دست نداجا را برای حضور در دو منطقه راهبردی تنگه مالاگا و تنگه باب المندب بازتر کرده و با حضور خود در آبهای سرزمینی و دریاهای آزاد نزدیک، امکان حضور زیردریایی های کلاس کیلو و همچنین زیردریایی ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ تنی بعثت را در آبهای دوردست و برای حمل موشک هایی با مأموریت های متنوع تر مثلاً عملیات ضد اهداف سطحی باز می گذارد.

No tags for this post.