این آب به نام آب مجازی (Virtual Water) شناخته می‌شود؛ چراکه اگرچه تا پیش از مصرف در صنعت یا کشاورزی به صورت فیزیکی وجود خارجی داشته است، اما حالا دیگر به این صورت وجود ندارد، بلکه به صورت مجازی همچنان در این محصولات موجود است.
آب مجازی صرفا به آب داخل محصولات کشاورزی مانند میوه‌جات گفته نمی‌شود؛ بلکه به همه آب‌هایی که از ابتدا برای رشد گیاه مصرف شده تا به صورت محصول نهایی مصرف شود، می‌گویند؛ به عنوان مثال یک کیلوگرم گوشت گاو، به طور متوسط ۱۳ هزار لیتر آب برای تولید نیاز دارد که به کل حجم آبی که از زمان تولید علوفه مورد نیاز برای مصرف دام تا زمان انتقال یک رأس دام بزرگ به کشتارگاه و نهایتا تحویل محصول به صورت گوشت بسته‌بندی‌شده به مصرف‌کننده استفاده می‌شود، آب مجازی اطلاق می‌شود.
از مجموع آب‌های کره زمین تنها یک دهم درصد آن، آب شیرین و در دسترس انسان‌هاست. از کل آب‌هایی که سالانه در جهان مصرف می‌شوند، ۷۰ درصد در بخش کشاورزی، ۲۰ درصد در بخش صنعت و فقط ۱۰ درصد برای مصارف خانگی به‌کار می‌روند.
بررسی نحوه مصرف آب در بخش های مختلف نشان می دهد که مصارف شرب و خانگی، درصد کمی از آب مصرفی را در بر می گیرد، این درحالی است که حجم بسیار بیشتری از آب صرف بخش کشاورزی و تولیدات دامی و صنعتی می شود؛ حدود ۹۳ درصد! نکته قابل توجه اینجاست که برخی محصولات کشاورزی، آب بسیار زیادی مصرف می کنند.
آب مجازی چیست؟
آب مجازی عبارت است از میزان آبی که برای تولید یک محصول در صنعت یا کشاورزی مصرف می‌شود. بحث «آب مجازی» توسط پژوهش‌گر بریتانیایی پرفسور جان انتونی آلن در دهه ۱۹۹۰ میلادی مطرح شد. از آن زمان تا کنون، پژوهش‌های او مورد توجه فراوان بخش‌های اقتصاد و سیاست قرار گرفته‌اند.
آب مجازی آب جاسازی شده در محصولات است و به آب مورد نیاز برای تولید آن محصول مربوط می شود باتامین آب مجازی می توان تقاضا برای آب را درمناطق خشک و نیمه خشک پایین نگه داشت. اصطلاح آب مجازی بیانگر مقدار آبی است که برای تولید مواد غذایی یا کالاهای تجاری به مصرف می رسد اگراین مواد غذایی یا کالاها به یک منطقه خشک صادر شود دیگر در آن منطقه خشک نیاز به مصرف آب برای تولید این مواد نیست. ذخیره آب به فرم مجاری راهی برای غلبه بر دوره های کمبود است که نسبت به ذخیره گاه های مصنوعی کارآمدتر است.
اهمیت آب مجازی
افزایش رقابت برسرمنابع آب و افزایش تقاضا باعث شد بحث مدیریت آب مطرح شود انتقال آب جاسازی شده در تولیدات غذایی یکی ازمولفه های مهم در مدیریت آب در سطح جهانی و به خصوص درمناطق کم آب است. تجارت آب مجازی نه تنها به معنای ذخیره آب در کشورهای وارد کننده است بلکه به معنای ذخیره آب در زمان و در سطح جهان هم محسوب می شود.
آب مجازی محور یکی از سیاست های مطرح در برنامه ششم توسعه کشور برای مقابله با بحران کم آبی است.
یافته های کارگروه بین الدولی تغییرات اقلیم (IPCC) زیر نظر سازمان جهانی هواشناسی (WMO) نشان می دهد دمای جهانی به دلیل غلظت گازهای گلخانه ای در سه دهه اخیر یک درجه افزایش یافته است.
همچنین بر اساس گزارش این کارگروه میزان بارش ها تا پایان سده جاری در خاورمیانه 20 درصد کاهش و دما 5 درصد افزایش خواهد یافت.
علاوه بر این، طبق گزارش سازمان هواشناسی ایران، به واسطه گرمایش منطقه ای در 50 سال گذشته شاهد افزایش دو درجه ای دما در کشور بوده ایم که با افزایش تعریق و تبخیر 5 میلیمتری همراه است.
از سال 86 به بعد هیچ سال پربارشی در کشور روی نداده است، بلکه بارش ها عادی یا زیرحد عادی بوده اند.
بنابراین، از آنجاکه بحث آب مجازی علاوه بر محصولات زراعی در مورد فراورده‌های دامی و صنعتی نیز مطرح است لذا باید نگرشی جدی به وضعیت مصرف آب در بخش‌های مختلف داشته باشیم.
در کشورهای با درآمد کم و متوسط مصرف آب 10درصد، 8درصد و 82 درصد به‌ترتیب در بخش‌های صنعت، شرب و کشاورزی است در حالی که در کشورهای با درآمد بالا مصرف آب 59 درصد، 11درصد و 30درصد به‌ترتیب در بخش‌های صنعت، شرب و کشاورزی است. بنابراین با بررسی وضعیت میزان پیشرفت کشورها در زمینه رشد اقتصادی و ارتباط آن، استفاده از آب برای مصارف شهری و صنعتی مشاهده می‌شود که همبستگی بالایی بین این دو وجود دارد.
No tags for this post.