نقش مهم رسانه‌های عمومی در ترویج علم
دکتر توکلی صابری در گفتگو با خبرنگار سیناپرس گفت: در دهه ۴۰ خورشیدی که من دانشجو بودم یعنی در حدود سال‌های ۴۴- ۴۵، برای مجله دانشمند مطالب علمی را ترجمه می‌کردم. مهم‌ترین موضوعاتی که در این سال‌ها به آن پرداختم، اخبار پزشکی، پزشکی عمومی و داروسازی بود که آن‌ها را ترجمه می‌کردم. در ادامه و پس از عزیمت به انگلستان، کتاب‌هایی را ترجمه کرده و جهت انتشار به ایران فرستادم. پس از بازگشت دوباره به ایران، همچنان کار ترجمه و تألیف را ادامه دادم تا اینکه برای چند سال به کشور آمریکا رفتم.
در سال‌های اخیر و به‌خصوص پس از بازنشستگی و طی ۸ سال گذشته فرصت بیشتری برای پرداختن به موضوع ترویج علم داشتم. برای همین بیشتر وقت خود را صرف ترجمه و تألیف کردم و بیشتر این کتاب‌ها و مطالب در مباحث پزشکی و موضوعات علمی عمومی هستند.
برگزیده نوزدهمین دوره جایزه ترویج علم سال 1397 در رابطه با فعالیت‌های اخیر خود گفت: من حدود ۴۰ کتاب به‌صورت ترجمه و تألیف داشته‌ام که همگی در ایران چاپ‌شده‌اند. ۶ یا ۷ عنوان از این کتاب‌ها نیز زیر چاپ هستند و درواقع به خاطر مشکل کاغذ، چاپ کتاب‌ها کند پیش می‌روند.
دکتر توکلی نقش رسانه‌های عمومی مانند تلویزیون را در ترویج علم بسیار مهم دانسته و تأکید کرد که هر مطلب علمی را می‌شود آن‌قدر ساده کرد که حتی افرادی که هیچ اطلاعی راجع به آن بحث علمی ندارند نیز قادر به درک آن باشند.
متأسفانه در بیشتر موارد سازندگان این برنامه‌ها، زحمت اینکه مباحث را ساده‌سازی کنند به خود نمی‌دهند و در رسانه‌هایی مانند تلویزیون که با عموم مردم با آن سروکار دارند، موضوعات علمی باید ساده شوند. به اعتقاد دکتر توکلی صابری، مباحث علمی در تلویزیون نباید با بیان آکادمیک مطرح شوند چراکه با بیان مسائل علمی خاص و سنگین، فقط افراد تحصیل‌کرده و متخصصین آن حوزه می‌توانند از برنامه استفاده کنند.
بیان موضوعات علمی به زبان ساده و به‌گونه‌ای که برای مردم عادی قابل‌فهم باشد یک هنر است. علم توصیف طبیعت است و زبان علم، زبان ساده‌ای است که شامل همان زیبایی طبیعت می‌شود. علم شامل موارد غامض و اصطلاحات پیچیده نیست.
به اعتقاد دکتر توکلی صابری، نقش رسانه‌ها در ترویج و ساده‌سازی مفاهیم علمی بسیار مهم است. وی در این رابطه گفت: به نظر من متون علمی نوشته‌شده را پیش از انتشار در رسانه‌ها باید به فردی کاردان سپرد تا ساده‌سازی شود. درواقع در رسانه‌ها باید با زبان ساده به کشفیات کشورهای دیگر یا فعالیت‌های دانشمندان پرداخت. موضوع دیگری که در زمینهٔ ترویج علم نادیده گرفته می‌شود، کتابخانه‌ها هستند. متأسفانه در ایران اصلاً به کتابخانه توجه نمی‌شود. در بسیاری از کشورهای غربی هر شهر، شهرک یا محله علاوه بر آتش‌نشانی، بانک و کلیسا، یک کتابخانه‌ها نیز بنا شده است و کتابخانه یک اصل مهم در شهرها به‌حساب می‌آیند و مردم عادی خیلی راحت کتاب می‌گیرند پس می‌دهند. اکنون پروژه‌های بزرگی مثل کتابخانه ملی در کشور وجود دارد که کتابخانه‌های خوبی هستند اما متأسفانه برای عموم مردم در دسترس نیستند. ما در محلات بزرگ تهران مثل تجریش، نیاوران، ونک یا شرق تهران کتابخانه عمومی نداریم.
دکتر توکلی صابری: بیان موضوعات علمی به زبان ساده و به‌گونه‌ای که برای مردم عادی قابل‌فهم باشد یک هنر است. علم توصیف طبیعت است و زبان علم، زبان ساده‌ای است که شامل همان زیبایی طبیعت می‌شود.
به باور برگزیده نوزدهمین دوره جایزه ترویج علم سال 1397، وجود کتابخانه باعث افزایش فرهنگ کتاب‌خوانی می‌شود؛ و به همین دلیل ما باید این فرهنگ را ترویج کنیم. در شرایط فعلی که ممکن است برای ساخت کتابخانه بودجه نداشته باشیم، می‌توانیم از ظرفیت مراکزی مانند مساجد بهره برده و در هر محله مهم‌ترین مسجد را در نظر بگیریم و در آن کتابخانه ایجاد کنیم. درواقع مساجد اولیه ما هم مسجد بودند و هم‌مدرسه و محل تعلیم دانش و عموماً کتابخانه داشتند. امروزه مسجد فقط محل عبادت شده است. چون ما اکنون بودجه نداریم که تعداد زیادی کتابخانه بسازیم چه اشکالی دارد که کتابخانه‌ها در مسجد باشد و مردم کتاب بگیرند و بخوانند.
یک مورد دیگر برای پیشبرد ترویج علم، ساخت کتابخانه در مدارس است. در مدارس ما باید کتابخانه ایجاد شود. متأسفانه خیلی از مدارس ما کتابخانه ندارند. کتابخانه‌هایی که دانش آموزان به آنجا رفته و به‌راحتی کتاب بگیرند و بخوانند؛ و محیطی که بتواند آن‌ها را به کتاب خواندن تشویق کند، در کودکستان‌ها، دبستان‌ها و دبیرستان‌ها وجود ندارد.
به باور من در کلاس‌های درسی باید کتاب‌ها را به کلاس آورده و دسته‌جمعی آن را خوانده و درباره موضوعات مطرح‌شده در آن کتاب بحث کنند. چنین برنامه‌هایی در مدارس ایران وجود ندارد. دانش آموزان باید کتاب را در کلاس بخوانند و معلم از آن‌ها در مورد آن کتاب سؤال کند و همگی در مورد آن کتاب بحث و گفتگو کنند.
گفتگو: احسان محمدحسینی
No tags for this post.
