سیناپرس: کلیپر یک فضاپیمای قابل استفاده مجدد است که طراحی و ساخت آن توسط یک شرکت روسی در حال اتمام است.
پروژه این فضاپیمای سرنشین‌دار با سرمایه‌گذاری سازمان فضایی اروپا در روسیه کلید خورد. قرار بود از سال ۲۰۰۵ برنامه طراحی و ساخت آن آغاز شود اما به خاطر کمبود بودجه حمایتی سازمان فضایی اروپا (اسا) پروژه مورد نظر از سال 2006 آغاز شده است.
این فضاپیمای سرنشین دار در حقیقت جایگزینی برای فضاپیمای کهنه‌کار سایوز است. کلیپر در واقع نوعی هوافضاپیما شبیه شاتل فضایی است. طراحی آیرودینامیکی این فضاپیما طوری است که می‌تواند در اتمسفر به گونه‌ای پرواز کند که در برابر مقاومت هوا مانورپذیری بالایی داشته باشد.
همچنین گفته می‌شوند این فضاپیما نیری مقاومت کمتری با هوا نسبت به فضاپیمای سایوز راتجربه می‌کند. طراحی کلیپر به نوعی است که بتواند تا شش نفر را حمل کند و همچنین توانایی آن را دارد که خدمات رفت و برگشت بین زمین و ایستگاه بین‌المللی فضایی (تاکسی فضایی) را انجام دهد.
آغاز برنامه جایگزینی سایوز
در فوریه 2004 نیکولای مویسیو، سرپرست آژانس فضایی فدرال روسیه به خبرنگاران اعلام کرد که فضاپیمای کلیپر به عنوان جانشین سایوز در برنامه فضایی روسیه که از سال 2005 تا 2015 به طول می‌انجامد گنجانده شده است.
همچنین گفته شد که اگر این برنامه به صورت دقیق پایه گذاری و اجرا شود، اولین پرتاب حتی در پنج سال نیز ممکن خواهد بود. ایده اولیه کلیپر از سال 2000 کلید خورده بود و به طور کامل به تحقیقات دانشمندان روسی که از سال 1990 در جریان بود ارتباط داشت. در آن زمان قرار بود این طرح در مقایسه با طرح‌های کنسل شده مینی شاتل هرمز و ایکس-38 ناسا یک طرح موفق باشد.
تحقیقات اخیر
در سال 2005 کلیپر در نمایشگاه‌های فضایی بسیاری در آسیا و اروپا نمایش داده شد تا از کشورهای مختلف جهان همراهانی جهت تحقیق و کمک مالی پیدا کند. آژانس فضایی روسیه به طور ویژه‌ای به دنبال جلب همکاری آژانس فضایی اروپا (اسا) به عنوان شریک اصلی بود. در بسیاری از شایعات سال 2005 آژانس فضایی اروپا به عنوان شریک مالی و علمی این پروژه معرفی شد. این شایعات در 10 ژوئن 2005 به واقعیت پیوست و در نمایشگاه هوایی پاریس این همکاری اعلام شد.
ولادیمیر تانیو سرپرست اصلی طراحی کلیپر اظهار کرد که قسمت هوایی، مواد و سیستم کابین مربوط به شرکت‌های اروپایی خواهد بود. البته در آن زمان گزینه‌های زیادی وجود داشت و هنوز هم امکان داشت در آینده نزدیک کشورهای دیگر نیز به این پروژه بپیوندند. به عنوان مثال یکی از گزینه ها کشور ژاپن بود.
نهایتا در اکتبر 2005 آژانس فضایی ژاپن اعلام کرد که به پروژه کلیپر پیوسته است. ژاپن اعلام کرده است که اگر اروپا به این پروژه پیوسته پس آژانس فضایی این کشور نیز به این پروژه خواهد پیوست.
هزینه‌ها
در سال 2004 مبلغ اولیه‌ای که برای ساخت این فضاپیما اعلام شد حدود 10میلیارد روپل روسیه معادل 400 میلیون دلار است. هرچند این مبلغ در مقایسه با هزینه‌های ارسال به فضا در سال‌های اخیر بسیار پایین است. در مه 2005 روزنامه گاردین نوشت که هزینه واقعی برآورد شده نزدیک 3 میلیارد دلار خواهد بود. البته این مبلغ هزینه طراحی و ساخت کلیپر تا سال جاری/ سال 2015 است. گفته می‌شود سهم اروپا از این مبلغ حدود 1.8 میلیارد دلار است.
در جولای 2005 مقامات روسی اعلام کرد هزینه برنامه فضایی ملی روسیه حدود 305 میلیارد روپل معادل 11 میلیارد دلار است. در حالی که بودجه مورد نیاز برای ساخت کلیپر 425 میلیارد روپل معادل 15 میلیارد دلار بود؛ به همین جهت این پروژه به کمک‌ها مالی خارجی نیاز داشت.
طراحی و ساخت
طراحی کلیپر تلاش دیگری برای حل مشکلات هندسی فضاپیماها است. سایوز دارای بخش مداری با قسمت‌هایی برای غذا خوردن و استراحت و بخش اتصال فضایی است که در قسمت بالایی کپسول وجود دارد. در بالای این کپسول یک قسمت برای مواقع اضطراری تدارک دیده شده که قابلیت جدا شدن دارد. در طراحی کلیپر بخش مداری زیر قسمت برگشت پذیر قرار دارد و مکانیسم پهلوگیری در زیر آنها تدارک دیده شده است. این کار با طراحی بخش برگشت‌پذیر بزرگ تر از بخش مداری امکان پذیر است. با این کار خروجی رانش‌زاها برای مانور بهتر در مدار در کنار طبقات فضاپیما قرار می‌گیرد. در سیستم جدیدی که برای کلیپر ساخته شده یک سیستم جدید برای جداسازی راکت از بدنه فضاپیما تعبیه شده که می‌تواند هنگام اتفاقات پیش بینی نشده در هر فازی از پرتاب راکت را از بدنه جدا کند.
تنه برازا
هنگام برگشت از فضا، پیکره کلیپر طوری طراحی شده که نه تنها برگشت نرمی به جو زمین داشته باشد بلکه دارای کنترل نرمی نیز باشد. شرکت روسی انرگیا اعلام کرده است که کلیپر می‌تواند در یک زمین یک کیلومتر مربعی فرود بیاید. فرود این فضاپیما توسط چتر صورت خواهد پذیرفت؛ همچنین فرود روی باند نیز چیزی شبیه شاتل فضایی یا یک هواگرد بدون موتور یا گلایدر خواهد بود.
کلیپر به تنهایی یک فضاپیمای سرنشین دار است که قادر به حمل 6 نفر می‌باشد و همزمان می‌تواند 700 کیلوگرم که عمدتا وسایل آزمایش و وسایلی که در مدار قرار خواهد گرفت را با خود حمل کند. این فضاپیما می‌تواند 15 روز به صورت مستقل و حدود 360 روز درحالی که به ایستگاه بین‌المللی متصل است در فضای خارج از جو بماند.
علاوه بر قابلیت‌های ویژه‌ای که کلیپر برای حمل مسافر و بار دارد، هر مدارگرد این فضاپیما می‌تواند 25 پرواز تا قبل از باز نشستگی انجام دهد و این یک برتری بزرگ نسبت به شاتل و بوران محصسوب می‌شود.
در پاییز 2005 طراحی کلیپر یک بار دیگر عوض شد. کلیپر برای راکت سایوز 2 بسیار بزرگ بود؛ طراحان تصمیم گرفتند تا این فضاپیما را به دو قسمت تقسیم کنند: یک یدک کش و یک قسمت حمل مسافر.
یدک کش در مدار منتظر قسمت حمل مسافر می‌ماند. قسمت مسافربری کلیپر به مدار می‌رود و به یدک‌کش متصل می‌شود. یدک‌کش تجهیزات و انرژی لازم برای مانور کلیپر در مدار و اتصال به ایستگاه بین‌المللی را فراهم می‌کند. یدک‌کش به گونه‌ای ساخته خواهد شد که دوباره قابل استفاده باشد و بتوان سوخت آن را دوباره پر کرد.
در سال 2006 نسخه نهایی که برای کلیپر درنظر گرفته شد بازهم تغییر کرد. پیکره برازا با بال‌های بلندی مجهز شده بود که توانایی تاشدن و بازشدن بعد از ورود مجدد به جو را دارد تا فرود بهتری را انجام دهد. نسخه سبک شده کلیپر حدود 7 تن وزن دارد و از سیستم یدک‌کش و مسافربر استفاده می‌کند.
ماموریت‌ها
به نظر پروژه کلیپر یک رونوشت روسی-اروپایی از طرح آمریکایی فضاپیمای اوریون است. هدف از ساخت این فضاپیما این است که ماموریت‌های ترابری در مدار ژئو و همچنین مدارهای بالاتر قابل انجام باشد. همچنین اهداف بلندپروازانه‌تری مثل سفر به ماه و حتی مریخ نیز برای این فضاپیما درنظر گرفته شده است. شرکت سازنده این فضاپیما گفته است بسته به ماموریت‌هایی که برای کلیپر تعریف می‌شود بخش‌های متفاوتی برای آن طراحی می‌کنند، مثل بخش نیروی پیشرانش یا بخش حمل انسان.
همچنین قرار است قابلیتی به این فضا پیما اضافه شود که در سفرهای فضایی طولانی توان ارسال بخش از زمین و الحاق آن به سفینه در حال انجام ماموریت به وجود آید. طراحی کلیپر هنوز کامل نیست و شرکت انرگیا به طور کامل از کارکرد بخش‌های مختلف این فضاپیما اطمینان حاصل نکرده است. هنوز هیچ خبری منبی بر اینکه سیستم پیشرانش فضاپیما چیست، در دسترس نیست. گمانه زنی‌هایی مبنی بر اینکه سیستم پیشرانش این فضاپیما یونی است وجود دارد، سیستم پیشرانشی که انرژی آن توسط فرستنده‌هایی از زمین ارسال می‌شود.
راکت‌های حمل کننده
راکت‌های حال حاضر سایوز توانایی حمل کلیپر به مدارهای پایین زمین را ندارد، این به این خاطر است که نسخه بدون یدک کش کلیپر حدود 13 تا 14.5 تن وزن خواهد داشت و همانطور که می‌دانید سایوز حدود 8 تن وزن دارد. قرار بود تا راکت‌ها سایوز را تقویت کنند که به پروژه سایوز 3 معروف شده بود. در پاییز 2005 از شایعات برمی‌آمد که کلیپر از آنگارا-آ3 استفاده خواهد کرد، البته این راکت قرار بود در سال 2012 اولین پرتاب خود را داشته باشد.
همانطور که اشاره شد طراحی کلیپر چند بار تغییر کرد. راکتی به نام سایوز2-3 که یک راکت ارتقا یافته سایوز 2 است برای این کار ساخته شد. این راکت قادر است به همراه یدک کش‌ها کلیپر را به مدار برساند.
سایت پرتابی که برای پتاب کلیپر در نظر گرفته شده پایگاه گویان در گویان فرانسه است. این پایگاه در حال آماده سازی برای میزبانی کلیپر و آزمایشات مربوط به راکت سایوز است. البته پیشنهاداتی مبنی بر ارسال کلیپر از بایکانور و کورو نیز وجود دارد.
No tags for this post.