ایران به عنوان یکی از مهمترین مراکز تنوع گیاهی در نیمکره شمالی، بیش از دو هزار گونه بومی و هفت هزار و 500 گونه گیاهی خودرو دارد اما بنا بر گفته ولی الله مظفریان، پژوهشگر موسسه تحقیقاتی جنگل ها و مراتع باغ گیاه شناسی ایران، با افزایش چند برابری جمعیت، توسعه بی رویه شهر و روستاها، افزایش ساخت و سازها و تخریب روز افزون منابع طبیعی، گونه‌های گیاهی در حال کوچک شدن و نابودی هستند.
این استاد دانشگاه تهران گفت: از هشت هزار گونه گیاهی رویش یافته، ۲ هزار گونه منحصر به ایران است که در معرض خطر انقراض قرار دارند.
وی افزود: از مجموع گونه های گیاهی موجود در کشور نیز 850 گونه دارای ماده موثره داروئی شناخته و معرفی شده است که تنها 350 مورد از این تعداد در عطاری ها استفاده می شود و مابقی ناشناخته است.
شمشادهای شمال در حال انقراض
هادی کیادلیری، رییس انجمن جنگلبانی ایران درباره اوضاع نگران کننده درختان شمشاد در جنگل‌های شمال گفت: شمشادهای شمال در وضعیت بغرنجی قرار داشته و مناطقی که دچار آفات و بیماری شدند دیگر قابل احیا نیستند.
عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی واحد علوم و تحقیقات، تعداد شمشادهای از دست رفته را ۴۰ میلیون اصله درخت برآورد و خاطرنشان کرد: اگر آمار شمشادهای ما در سطح ۷۰ هزار هکتار بوده اکنون ۴۰ هزار هکتار آن خشک شده و این در شرایطی است که آمار دقیقی در این باره وجود ندارد.
وی تعداد گونه‌های جنگلی شمال کشور را ۸۰ نوع برشمرد و خاطرنشان کرد: گونه‌های نادر نظیر "سفیدپلت"، "شمشاد" و "سُرخدار" در وضعیت بحرانی قرار داشته و ارقامی مانند "بلوط" و "مَمرَز" در معرض بحران قرار دارند.
رییس دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی واحد علوم و تحقیقات با بیان اینکه طرح تنفس جنگل بسیار دیر مطرح شد، گفت: این طرح زمانی مصوب شد که جنگل به مقدار زیاد مورد تاراج قرار گرفته و دستکاری، دستبرد و بهره برداری تا حداکثر ظرفیت از جنگل‌های شمال شده بود. بهره برداری از چوب جنگل در تمام دنیا منسوخ شده و حال اینکه نصف جنگل های شمال کشور حتی طرح جنگل نداشته و حفاظت نمی‌شود.
وی با اشاره به برنامه های و استراتژی های کوتاه و بلندمدت برای حراست از جنگل‌ها خاطرنشان کرد: اجرای طرح تنفس جنگل، ندادن تغییر کاربری و توقف هرگونه بهره برداری از جنگل راهکارهای طولانی و کوتاه مدت هستند که به حفاظت جنگل ها کمک می کنند.
پالونیا؛ گیاهی زیبا اما تهدیدی کننده محیط زیست ایران
هرچند ایران غنی از گونه های گیاهی است اما سالهاست که گونه های غیر بومی نیز مهمانان ناخوانده طبیعت ایران شده اند. یکی از این گیاهان غیربومی که چند سالی است از ورود آن به ایران خبرهایی شنیده می شود «پالونیا» گیاه بومی چین است. گونه های مختلف آن بومی شمال آمریکا، چین، لائوس و ویتنام و مناطق دیگر شرق آسیا، به ویژه ژاپن و کره است، پالونیاها درختان برگ‌ریزی هستند که برگ قلبی شکل و شکوفه هایی شبیه به گل انگشتانه دارند.
کارشناسان و گیاه شناسان می گویند، واردات گیاهان غیر بومی بدون توجه به میزان آب مصرفی و پیامدهایی درازمدت آنها، پس از مدتی به گونه های مهاجم تبدیل می شوند که تهدیدی جدی برای محیط زیست منطقه بوده و در طولانی مدت خساراتی بزرگ و گاه جبران ناپذیر وارد می کنند. دست اندرکاران محیط زیست حتی معتقدند هجوم سفید بالک ها هنگام فصل تابستان که در برخی کلانشهرها مانند تهران شاهد آنها هستیم نتیجه ورود گونه های گیاهی غیر بومی است.
احمد چراغیان، مدیر کل دفتر پایش و تحلیل خطر سازمان حفظ نباتات، واردات بذر، قلمه و نهال درخت پالونیا در کشور ممنوع اعلام کرد و گفت: از نظر سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور کاشت این درخت بدون مطالعه و بررسی های دقیق به صلاح نیست.
وی افزود: ما جلسات متعددی را در این زمینه با اساتید دانشگاه و محققان، موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، سازمان محیط زیست و … برگزار کردیم اما در نهایت با واردات و کاشت این گونه موافقت نشد.
وی با بیان اینکه اساتید دانشگاه گلستان روی دو گونه پالونیا فورتون و پالونیا تومنتوسا تحقیقات و مطالعاتی را انجام داده اند، گفت: نظر آنها این است که می توان این دو گونه را در مناطق شمالی کشت کرد اما سازمان جنگل‌ها و موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع به دلیل مهاجم بودن این گونه و عدم مطالعات کافی این مساله را رد کرده اند؛ این دو گونه حدود ٤٠ تا ٥٠ سال قبل به صورت محدود وارد شده بودند و در باغ بوتانیک( گیاه شناسی) برای کارهای تحقیقاتی و آموزش دانشجویان استفاده می‌شود.
به گفته چراغیان گونه پالونیا برگ‌های بسیار پهنی دارد و زمانی که رشد می کند به درختان و گیاهان دیگر فرصت رشد نمی‌دهد و آنها را از بین می برد.
این مقام مسوول دولتی درباره اینکه هم اکنون شاهد کشت این نوع درخت در کشور هستیم، گفت: ما هیچ مجوزی برای واردات پالونیا صادر نکرده ایم و کشت آن نیز قانونی نیست. برخی این گونه را به صورت قاچاق وارد می کنند و در نتیجه تولید و توزیع آن غیرقانونی است و گواهی بهداشت برای آن صادر نمی شود.
گزارش: فرزانه صدقی
No tags for this post.