فرعون توت عنخ آمون را می‌توان یکی از مشهورترین فراعنه مصر دانست که البته شهرت خود را پس از مرگ و در پی کشف شدن مقبره خود به دست آورد. این فرعون در هرم مدفون نشده بود و مقبره‌ای کاملاً عادی داشت. توت عنخ آمون یکی از فراعنه سلسله هجدهم مصر بود که در سال‌های ۱۳۴۱ تا ۱۳۲۳ پیش از میلاد زندگی می‌کرد و در هنگام مرگ بسیار جوان و در سن نوزده‌سالگی بود. مرگ وی مصادف با دوره زوال قدرت فراعنه سلسله هجدهم بوده و دوره کوتاه سلطنت وی همراه با هرج‌ومرج و بی‌ثباتی دینی و سیاسی در سرزمین مصر بود. این آرامگاه دقیقاً ۹۶ سال پیش در روز چهارم نوامبر سال ۱۹۲۲ میلادی توسط باستان‌شناسی به نام هوارد کارتر کشف شد.
توت عنخ آمون یکی از فراعنه سلسله هجدهم مصر بود که در سال‌های ۱۳۴۱ تا ۱۳۲۳ پیش از میلاد زندگی می‌کرد و در هنگام مرگ بسیار جوان و در سن نوزده‌سالگی بود. مرگ وی مصادف با دوره زوال قدرت فراعنه سلسله هجدهم بوده و دوره کوتاه سلطنت وی همراه با هرج‌ومرج و بی‌ثباتی دینی و سیاسی در سرزمین مصر بود. این آرامگاه دقیقه ۹۶ سال پیش در روز چهارم نوامبر سال ۱۹۲۲ میلادی توسط باستان‌شناسی به نام هوارد کارتر کشف شد.
به همین مناسبت دولت مصر از امروز تا پایان ماه جاری میلادی را به موضوع کشف مقبره توت عنخ آمون اختصاص داده و این رویداد را جشن می‌گیرد. اهرام مصر به‌عنوان یکی از نمادهای تمدن بشری و یکی از عجایب هفتگانه دنیای باستان دارای شهرتی جهانی است و این بناهای تاریخی تنها و تنها باهدف حفظ جسد فراعنه مصر از زوال و نابودی ساخته‌شده‌اند. در این میان باید به این نکته اشاره کرد که تمامی مقابر کشف‌شده فراعنه مصر در طول تاریخ چند هزارساله مورد دستبرد و آسیب قرارگرفته و تنها مقبره سالم کشف‌شده از فراعنه مصر باستان به فرعونی بانام توت عنخ آمون تعلق دارد.
فلسفه وجودی ساخت اهرام مصر را باید در نگرش و جهان‌بینی مردم این سرزمین در روزگار باستان جستجو کرد. در مصر باستان عقیده عمومی بر این بود که در صورت حفظ جسد پس از مرگ، روح فرد مرده امکان زندگی مجدد را خواهد داشت و ازاین‌رو تمامی تلاش مردم در طول زندگی خود، صرف ساختن مقبره‌ای درخور توجه و همچنین پرداخت هزینه مومیائی کردن اجسادشان بود. درواقع مصریان باستان برای انسان دو ماهیت فیزیکی و روحانی بانام را RA و کا KA متصور بودند و هدف اصلی مومیائی کردن اجساد نیز کمک به روح برای شناسایی جسم در زمان پس از مرگ بود و به باور این مردم اگر جسدی نابود می‌شد، روح وی تا ابد در سرگردانی و عذاب قرار می‌گرفت.
مردم مصر باستان به‌مانند بسیاری از دیگر تمدن‌های باستانی اعتقاد داشتند که اگر در کنار جسد فرد متوفی در هنگام دفن، ابزار و وسایل و پول و طلا و جواهر قرار داده شود، این فرد پس از بازگشت به زندگی از آن‌ها استفاده می‌کند به همین دلیل در کنار هر جسد مومیائی و با توجه به توان مالی فرد فوت‌شده، تجهیزات و وسایلی قرار می‌دادند.
طبیعتاً فراعنه مصر که در روزگار خود داعیه خدائی داشته و دارای ثروتی بی‌انتها و قدرتی بسیار زیاد بودند، برای مقابر خود تمامی وسایل و تجهیزات لازم را فراهم می‌کردند.
در حقیقت اصلی‌ترین وظیفه هرم‌ها نیز علاوه بر نمایش شکوه و اقتدار فراعنه، محافظت از همین ثروت افسانه‌ای و جسد مومیائی شده فرعون بود. در معماری اهرام مصر هدف اصلی سازندگان، ساختن سدی مقاوم در برابر تخریب‌ها و جلوگیری از سرقت آثار داخل آن بود و به همین دلیل ساخت این بناها همراه با پیچیدگی‌ها و پنهان‌کاری‌های بسیاری است تا کسی پس از مرگ فرعون امکان دسترسی و دستبرد به این ثروت را نداشته باشد. در تمامی هرم‌ها ده‌ها راه انحرافی و تله‌های مختلف برای جلوگیری از ورود دزدان تعبیه‌شده است و همچنین هیچ‌یک از آن‌ها در ورودی نداشتند.
تمامی تلاش فراعنه مصر و معماران سازنده این بناهای منحصربه‌فرد که با دستان صدها هزار برده ساخته‌شدند، نتوانست در برابر وسوسه دستیابی به ثروت افسانه‌ای موجود در داخل هرم‌ها مقاومت کرده و طی هزاران سال پس از ساخته‌شدن اهرام، دزدان مقابر موفق شدند تا به گنجینه‌های موجود در قبر پادشاهان دسترسی پیدا کنند و زمانی که باستان شناسان در روزگار معاصر به داخل این هرم‌های شگفت‌انگیز رسیدند تنها با دیواره‌های خالی و اتاق‌های غارت‌شده‌ای روبه‌رو شدند که هیچ نشانه‌ای از شکوه جلال فراعنه مصر در آن باقی نمانده بود.
به همین دلیل تا سال‌های متمادی هیچ‌کس نمی‌دانست داخل هرم یک فرعون به چه شکل است و تنها با استفاده از حدسیات و برخی اشارات متون تاریخی و بر اساس بقایای معماری باقی‌مانده نسبت به این موضوع اظهارنظر می‌شد.
سرانجام با کشف مقبره یکی از فراعنه مصر که هنوز دست غارتگران به آن نرسیده بود، کلید این معما گشوده شد. البته این فرعون در هرم مدفون نشده بود و مقبره‌ای کاملاً عادی داشت. توت عنخ آمون یکی از فراعنه سلسله هجدهم مصر بود که در هنگام مرگ بسیار جوان و در سن نوزده‌سالگی بود. بر اساس آزمایش‌های دی آن ای انجام‌شده در سال ۲۰۱۰ روی مومیائی این فرعون، مشخص شد که توت عنخ آمون فرزند فرعون توت عنخ آتون است. بر اساس مستندات تاریخی می‌دانیم که توت عنخ آتون با ارائه مذهبی جدید و ابداع سبکی نوین در هنر منجمد و ایستای مصر باستان و تغییر محل پایتخت و اعلام تغییر خدای اصلی از آمون به آتون، تحولی بزرگ در تاریخ این کشور به وجود آورد ولی درنهایت قدرت طبقه سنتی کاهنان بر این تغییرات غلبه کرده و این دوران مصادف با سلطنت فرعون جوان توت عنخ آمون است که در حقیقت فاقد قدرت کافی بوده و دست‌پرورده کاهنان و روسای معابد بود.
اگرچه این فرعون جوان‌مرگ در طول زندگی خود نسبت به سایر پادشاهان مصر قدرت بسیار کمی داشته و پس از مرگش نیز فراموش شد ولی امروزه وی را به‌عنوان مشهورترین فرعون مصر می‌شناسند زیرا آرامگاه وی تنها نمونه دست‌نخورده‌ای است که وضعیت زندگی و فرهنگ مردم مصر باستان است. وجود حجم زیاد و شگفت‌انگیز وسایل قیمتی و تزئینی در این آرامگاه این سؤال را در هر ذهنی ایجاد می‌کند که وقتی این مقدار تشریفات برای یک فرعون جوان و کم‌اهمیت قرار داده‌شده، وضعیت آرامگاه فراعنه بزرگ مصر چگونه بوده است.
شاید بتوان مهم‌ترین دلیل باقی ماندن این آرامگاه را در دو موضوع دانست: اول اینکه اصولاً توت عنخ آمون فرعون کم‌اهمیتی بود و چند سال پس از مرگ وی به‌کلی از یادها رفت و دلیل دوم اینکه برخلاف بیشتر فراعنه، مقبره وی به‌صورت آشکار بر روی زمین نبود بلکه آرامگاه این فرعون جوان عبارت بود اتاق‌هایی در زیرزمین که روی آن با قلوه‌سنگ پوشیده شده بود.
آرامگاه توت عنخ آمون در نزدیکی مجسمه وی در نزدیکی دره پادشاهان قرار دارد و وضعیت مقبره وی نشان می‌دهد که احتمالاً مرگ وی ناگهانی و پیش از تکمیل ساختمان آرامگاه اتفاق افتاده است. تابوت وی و نقاب طلائی هفده کیلویی قرارگرفته بر صورت جسد را می‌توان اصلی‌ترین دیدنی این آرامگاه دانست. امروزه مومیائی این فرعون را همچنان در محل اصلی مقبره‌اش نگهداری می‌کنند. تا سال‌ها پس از کشف این مقبره افراد عادی و گردشگران اجازه ورود به آن را نداشتند و تنها می‌توانستند به دیدن آثار باقی‌مانده در موزه‌ها و گزارش‌ها و تصاویر موجود قناعت کنند ولی در سال ۲۰۰۷ با آماده شدن شرایط امنیتی، درهای این آرامگاه بر روی مردم باز شد.
پیش از نمایش عمومی این مقبره، باستان شناسان ابتدا مومیائی این فرعون را از تابوت و باندهای اطراف جسد جدا کرده و پس از بررسی و مطالعات لازم و همچنین فراهم کردن شرایط مناسب برای نگهداری طولانی‌مدت، مجدداً آن را به حالت اول در آرامگاه قراردادند.
ترجمه و گردآوری گزارش: احسان محمدحسینی – باستان شناس
منبع: egyptindependent، mashable و thoughtco
No tags for this post.