امروزه هزاران هزار پژوهش علمی در دانشگاه‌ها و مراکز مطالعاتی گوشه و کنار جهان در حال انجام است. معمولاً هر طرح پژوهشی بر اساس یک پیش‌فرض و نظریه اولیه شکل می‌گیرد و در این میان مطالعات انجام‌شده نشان می‌دهد که پژوهشگران علاقه‌مند هستند تا این نظریات به نتایج مثبت منجر شود.
فرمت ثبت مطالعات و طرح‌های تحقیقاتی، پیش از دستیابی به نتایج پایانی، یک فرمت جدید در رویکردهای پژوهشی محسوب شده و می‌تواند در افزایش اعتبار مطالعات علمی مؤثر باشد هرچند که برای اطمینان از عملکرد مناسب آن، باید بررسی‌های بیشتری انجام شود.
اغلب مطالعاتی که موفق به یافتن یک نتیجه مثبت نشوند، بایگانی‌شده و این موضوع می‌تواند منجر به افسردگی پژوهشگران این پروژه‌ها شود که درنهایت این روند می‌تواند اعتبار ادبیات علمی را به خطر اندازد.
تیمی از پژوهشگران دانشگاه کاردیف در بریتانیا، به تجزیه‌وتحلیل و بررسی این موضوع پرداخته و دریافتند مطالعاتی که از قبل در پروتکل‌ها ثبت‌شده بودند، بسیار بیشتر از ادبیات عمومی رایج در تحقیقات علمی، تلاش می‌کنند تا به نتایج از پیش تعیین‌شده برسند.
کشفیات بهتر
یکی از راهکارهای ارائه‌شده برای بهبود کیفیت مطالعات، تعهد مجلات علمی به انتشار مطالعات است. در این فرایند، محققان قبل از شروع طرح تحقیقاتی خود، پروتکل مطالعاتی‌شان را به یک مجله ارسال می‌کنند. در این صورت، مجله متعهد به انتشار مقاله در زمان پایان تحقیقات بوده و این روند به نتایج به‌دست‌آمده در طرح پژوهشی ارتباطی نداشته و باعث می‌شود پژوهشگران برای دستیابی به نتایج مثبت در مطالعات خود، تعصبی نداشته باشند.
این طرح طی چند سال گذشته در جامعه علمی ظهور کرده است و بر اساس آن ابتکاراتی مانند پیش ثبت‌نام در آزمایش‌های بالینی ایجادشده است که در قوانین ایالات‌متحده در نظر گرفته‌شده است. در حال حاضر حدود ۱۴۰ مجله با استفاده از این قانون به فرمت تعهد انتشار پژوهش‌ها فارغ از نتیجه آن پایبند بوده و در این مورد ۱۳۰ گزارش ثبت‌شده که نتایج نهایی تحقیقات را در ژورنال‌های علمی خود منتشر کرده‌اند. طرفداران این فرمت چاپ مقالات امیدوارند که با روش‌های تحقیقاتی مشکوک از قبیل تهیه فرضیه‌ها پس از بررسی یافته‌ها یا گزارش نتایج منفی، مبارزه کنند.
کریس آلن (Chris Allen) و دیوید مهلر (David Mehler) به‌منظور بررسی این موضوع که آیا گزارش‌های ثبت‌شده، فراوانی نتایج گزارش‌شده را افزایش می‌دهد، به بررسی نتایج ۱۱۳ گزارش پژوهشی در حوزه علوم زیست پزشکی و روانشناسی پرداخته و نتایج به‌دست‌آمده را تجزیه‌وتحلیل کردند.
آن‌ها ۲۹۶ فرضیه گسسته در این مطالعات را شناسایی کرده و دریافتند که به‌طورکلی، ۶۱ درصد از این نتایج با نتایج مطالعاتی که بعدها منتشر شد، منطبق نبوده و تائید نمی‌شود. درزمینهٔ مطالعاتی که به دنبال تکرار یافته‌های قبلی بود، درصد نتایج ناخالصی کمی بیشتر بوده و رقم ۶۶ درصد را نشان می‌دهد درحالی‌که این رقم برای تحقیقات اصلی، حدود ۵۵ درصد است.
این ارقام بسیار بیشتر از نسبت نتایج نهایی ارائه‌شده در ادبیات علمی عمومی است که پژوهشگران این پروژه مطالعاتی تخمین می‌زنند بین ۵ تا ۲۰ درصد از مطالعات و طرح‌های علمی بر اساس تحقیقات قبلی انجام‌شده است.
آن شیل (Anne Scheel)، پژوهشگر حوزه روانشناسی در دانشگاه صنعتی آیندهوون در کشور هلند که گزارش‌های ثبت‌شده در این زمینه را بررسی می‌کند، اعتقاد دارد این نتایج نمی‌تواند کاملاً با واقعیات منطبق بوده و ممکن است در این مطالعات نسبت درست بودن نتایج پژوهش‌های علمی نادیده گرفته شود.
نتایج تحقیقات دیگری که در این زمینه انجام‌شده نیز حاکی از آن است که نسبت فرضیه‌های آزمایش‌شده در روانشناسی که درواقع نادرست بودند، بیش از ۹۰ درصد پژوهش‌های انجام‌شده را شامل می‌شود که این امر نشان می‌دهد میزان یافته‌های بلااثر و رد شده در ادبیات علمی کنونی، به‌شدت با آنچه انتظار داریم، در تضاد است.
کریس آلن مطالعات خود و همکارش را تنها یک بررسی به‌منظور کشف واقعیات دانسته و اعتقاد دارد برای کشف حقیقت این موضوع، باید بررسی‌های بیشتری صورت پذیرد.
آن شیل نیز در این رابطه می‌گوید: ممکن است محققان برای انجام مطالعات خود از این فرمت به‌طور استراتژیک استفاده کنند زیرا فرضیه‌هایی که پیش‌بینی می‌شود مردود شده و اجرائی نشوند، موردتوجه قرار نگرفته و شانس کمتری برای انتشار در ژورنال‌های علمی خواهند داشت.
فرمت ثبت مطالعات و طرح‌های تحقیقاتی، پیش از دستیابی به نتایج پایانی، یک فرمت جدید در رویکردهای پژوهشی محسوب شده و می‌تواند در افزایش اعتبار مطالعات علمی مؤثر باشد هرچند که برای اطمینان از عملکرد مناسب آن، باید بررسی‌های بیشتری انجام شود.
شرح کامل این پژوهش و یافته‌های به‌دست‌آمده از آن در آخرین شماره ژورنال nature منتشرشده و در اختیار پژوهشگران قرار دارد.
ترجمه: احسان محمدحسینی
منبع: natureindex
No tags for this post.