صنعت گردشگری امروز در جهان به یک غول اقتصادی تبدیل شده که سهم چشم‌گیر آن در تولید ناخالص ملی (GDP) کشورها قابل جایگزین نیست. نقش مثبت اقتصادی این صنعت تا بدان جاست که به یک گزینه صد درصد کاربردی برای دولت‌ها، نه تنها در شرایط متعادل و با ثبات اقتصادی –اجتماعی، بلکه در شرایط بحرانی نیز تبدیل شده است. کشور ایران نیز با توجه به شرایط سخت کنونی می‌تواند از این قائده مستثنی نباشد؛ چنانچه هوشمندانه و با دیده تخصصی و نه سطحی‌نگرانه به این گزینه بپردازد.
دکتر مینو اصفهانی، پژوهشگر و مشاور گردشگری و توسعه پایدار در این خصوص به مهر گفت: صنعت گردشگری می‌تواند به ابزار قابل اتکایی برای دولت تبدیل شود. این صنعت ارزآوری می‌کند، زیرساخت‌ها را می‌سازد، با فعال‌سازی دوباره بخش‌های خصوصی و دولتی مرتبط هزاران شغل ایجاد کرده، روابط بین‌الملل را بهبود می‌بخشد و در نهایت به برون‌رفت کشور از بحران کمک قابل توجهی می‌کند.
وی افزود: ایران، کشوری که علی‌رغم غنای فرهنگی، تاریخی و طبیعی عملا تا به حال بهره‌برداری حرفه‌ای، آنگونه که بخشی از منافع اقتصادی ملی تامین کند، از صنعت گردشگری نداشته است. آشکار است که اعمال تحریم‌ها، کاهش بی‌سابقه ارزش پول ملی و افزایش نرخ ارز، کاهش ارتباطات بازرگانی بین‌المللی، کساد شدن بازار کسب و کار و رشد نرخ بیکاری، کاهش صادرات غیر نفتی و افزایش واردات کالاهای اساسی و غیره، ایران را با دوره تاریخی حساسی روبرو کرده که باید از یک گردنه سخت اقتصادی عبور کند.
به گفته وی، یکی از راهکارهای موجود در شرایط کنونی توجه جدی به پتانسیل نهفته و فراموش شده صنعت گردشگری است. صنعت گردشگری در واقع صادرات نامحسوس کشور است که بدون اینکه کالایی از کشور خارج شود، دقیقا مانند صادرات کالاهای ملموس همچون نفت عمل می‌کند. چرا ما باید حتی در شرایطی که به ورود گردشگر نیاز مبرم داریم همچنان از آن غافل باشیم و تنها تکیه‌گاه اقتصادی خود را همچون گذشته و همیشه نفت و محصولات مشابه با آن قرار دهیم؟
قدرتمندترین اقتصادهای گردشگری
به گزارش شورای جهانی سفر و گردشگری، صنعت توریسم اکنون به یکی از عظیم‌ترین بخش‌های اقتصاد در دنیا بدل و با ایجاد کانالی برای تجارت میان کشورها، زمینه‌ساز رفاه و ارتقای کیفیت زندگی در بسیاری از نقاط جهان شده است. این نهاد بین‌المللی اظهار می‌کند که در سال ۲۰۱۷، سهم صنعت گردشگری از کل تولید ناخالص داخلی جهان حدود ۴/ ۱۰ درصد محاسبه شده و ۳۱۳میلیون نفر در سراسر دنیا شغلی مرتبط با این حوزه دارند؛ رقمی که به‌منزله ۹/ ۹ درصد از کل شغل‌های موجود در جهان است.
در مجموع، صنعت گردشگری در سال گذشته میلادی یکی از موفق‌ترین دوره‌های خود را پشت سر گذاشت و رشد اقتصادی آن به‌میزان ۶/ ۴ درصد بود که به این ترتیب و برای هفتمین سال پیاپی، رشد اقتصادی حوزه توریسم رقمی بیش از رشد حاصل شده در کل اقتصاد جهان بوده است.
شورای جهانی سفر و گردشگری در ادامه گزارش خود و بر مبنای میزان مشارکت در تولید ناخالص داخلی، به ۱۰ بازار بزرگ گردشگری در سال ۲۰۱۷ اشاره می‌کند که به‌موجب آن صنعت گردشگری ایالات متحده آمریکا با مشارکتی ۱۵۰۱ میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلاری در تولید ناخالص داخلی این کشور، پیشتاز این فهرست است. در جایگاه دوم و با فاصله‌ای نه‌چندان زیاد از آمریکا، چین قرار گرفته است که در سال ۲۰۱۷ صنعت گردشگری این کشور سهمی معادل ۱۳۴۹ میلیارد دلار از کل تولید ناخالص داخلی این کشور داشته است. رتبه‌های سوم، چهارم و پنجم نیز به تسخیر کشورهای آلمان، ژاپن و بریتانیا درآمده که البته به‌فراخور حجم کوچک‌تر اقتصادشان در مقابل دو غول اقتصادی جهان، میزان مشارکت صنعت گردشگری این کشورها در تولید ناخالص داخلی نیز اختلاف فاحشی با ایالات متحده و چین دارد. بنا بر برآورد شورای جهانی سفر و گردشگری، صنعت گردشگری در آلمان ۳۹۵ میلیارد دلار، در ژاپن ۳۳۱ میلیارد دلار و در بریتانیا ۲۶۶ میلیارد دلار از کل تولید ناخالص داخلی سال ۲۰۱۷ این کشورها را به خود اختصاص داده است.
ارزیابی قدرت اقتصاد گردشگری ایران
ایران که بنا به برآورد شورای جهانی سفر و گردشگری، صنعت توریسم آن سهمی ۷/ ۳۰میلیارد دلاری از کل تولید ناخالص داخلی کشور را به‌خود اختصاص داده، از این لحاظ و در میان ۱۸۵ کشور بررسی‌شده، در جایگاه ۳۵ قرار گرفته است که البته بخش قابل توجهی از این مقدار ماحصل هزینه‌کرد گردشگران داخلی در کشور است.
ایران همچنین در فهرست کشورهایی که در بازه زمانی ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۷ توانسته‌اند به بیشترین رشد مطلق در اقتصاد گردشگری خود دست پیدا کنند، موفق به کسب جایگاه بیستم و بالاتر از کشورهایی همچون عراق و قطر در منطقه شده است. رقیب دیگر منطقه‌ای ایران در حوزه گردشگری یعنی ترکیه و امارات متحده عربی به ترتیب در جایگاه هفتم و دهم این فهرست قرار دارند. در فهرست دیگر منتشرشده در گزارش آماری شورای جهانی سفر و گردشگری که رشد نسبی اقتصاد گردشگری کشورها در بازه زمانی یادشده مورد مقایسه قرار گرفته، نام ایران میان ۳۰ کشور برتر به‌چشم نمی‌خورد و این درحالی است که عراق و گرجستان که از رقیبان نوظهور ایران در گردشگری منطقه محسوب می‌شوند، در جایگاه‌های دوم و سوم جهان قرار گرفته‌اند. همچنین در این فهرست قطر در جایگاه هفتم، ارمنستان در جایگاه نهم، جمهوری آذربایجان در جایگاه یازدهم و امارات متحده عربی در جایگاه بیست و هشتم میان ۱۸۵ کشور بررسی شده جهان واقع شده‌اند. بنابراین می‌توان چنین تفسیر کرد که در بازه زمانی سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۷ و همزمان با احیای اقتصاد جهان در پی رکود اواخر دهه نخست هزاره جدید، عموم کشورهای منطقه مستقل از اندازه مطلق صنعت گردشگری خود، توانسته‌اند به‌میزان بسیار بالایی در ابعاد جهانی این صنعت را در داخل مرزهای خود وسعت ببخشند و از این منظر و در بازه زمانی مورد بررسی ایران عملکرد ناموفقی در مقایسه با رقبای منطقه‌ای خود به‌ثبت رسانده است.
رتبه ۱۱ جهانی تهران در رشد GDP گردشگری
همچنین بنگاه رسانه‌ای استرالیایی «تراولر» در گزارشی، با استناد به داده‌های «شورای جهانی سفر و گردشگری»، «سازمان جهانی گردشگری» و «مسترکارت» عملکرد اقتصادی شهرهای جهان در حوزه گردشگری را بررسی کرده و از مشارکت آنها در تولید ناخالص داخلی سخن گفته است.
بر اساس این گزارش، تولید ناخالص داخلی پایتخت کشورمان در صنعت گردشگری و در سال ۲۰۱۷ به‌میزان ۹ درصد افزایش پیدا کرده است و این رقم تهران را در رتبه یازدهم شهرهای جهان از حیث بیشترین رشد در تولید ناخالص داخلی حاصل شده از صنعت توریسم قرار داده است. با این حال این گزارش شهرها را بر مبناهای دیگری همچون «سهم صنعت گردشگری در تولید ناخالص داخلی شهر»،«سهم تولید ناخالص داخلی صنعت گردشگری یک شهر در تولید ناخالص داخلی صنعت گردشگری یک کشور» و «همچنین پربازدیدترین شهرهای جهان» نیز رتبه‌بندی کرده که در هیچ‌کدام از این موارد نام شهرهای ایرانی میان رتبه‌های برتر به‌چشم نمی‌خورد.
گزارش: فرزانه صدقی
No tags for this post.