منطقه ویژه علم و فناوری رضوی حرکتی به سوی اقتصاد دانش بنیان
به گزارش سیناپرس به نقل از ایرنا،اولین اقدام در این راستا راه اندازی پارکهای علم و فناوری بود و سپس مجوز راه اندازی پنج منطقه ویژه علم و فناوری در مشهد، اصفهان، تبریز، یزد و بوشهر صادر شد.
حتی ادبیات حقوقی کشور نیز از این فضا متاثر گردید به گونه ای که در برنامه چهارم توسعه از توسعه دانش بنیان و مبتنی بر دانایی صحبت شد و بنا بود محور برنامه چهارم، اقتصاد دانش بنیان باشد.
یازدهم اردیبهشت ماه 1387 و در دولت نهم مجوز راه اندازی منطقه ویژه علم و فناوری خراسان رضوی که در آن زمان کریدور علم و فناوری خراسان رضوی نامیده می شد صادر گشت.
در دوران استانداری محمد جواد محمدی زاده کلنگ راه اندازی این کریدور نیز در حوالی شهر جدید گلبهار به زمین زده شد اما از آن زمان تاکنون هیچ اقدام خاصی مشاهده نشده است.
پیگیریهای خبرنگار ایرنا طی چند سال گذشته منجر به انتشار اخبار جسته و گریخته ای از این اقدام شد که مهمترین آن انتصاب دکتر امیر ملک زاده به مدیریت سازمان عامل استقرار و توسعه منطقه علم و فناوری رضوی و نیز تغییر نام کریدور به منطقه بود.
* فرآیندهای نظام نوآوری
مدیر سازمان عامل استقرار و توسعه منطقه علم و فناوری رضوی گفت: در فضای آن سالها از راه اندازی 'نظام ملی نوآوری' صحبت شد و ساختار بسیاری از کشورها مطالعه شد.
دکتر امیر ملک زاده افزود: در هر نظام نوآوری چه ملی، چه منطقه ای و چه نهادی و دستگاهی چهار فرآیند ایده پردازی، پژوهشگری، فناوری و بازاریابی وجود دارد.
وی اظهار داشت: پیش از این به ایده پردازان به عنوان یک ذینفع و یک عنصر اصلی در نظام نوآوری کمتر توجه می شد اما اکنون رویدادهای استارت آپی، فستیوالها و جشنواره هایی در خارج برگزار می شود که از ایده های ما استفاده کنند و بستری مثل اینترنت نیز فراهم شده است که فقط ایده ها را تخلیه کند.
وی گفت: برای پژوهش و پژوهشگری زیرساختها و نهادهای بسیار مثل پژوهشکده ها، دانشکده ها، مراکز علمی و پژوهشگری، استادان، اعضای هیات علمی و مراکز تحقیق و توسعه داریم که حرفه ای و قابل اتکا هستند و از ذی نفعان اصلی نظام نوآوری محسوب می شوند.
ملک زاده افزود: فناوری نیز بهره برداری از دستاوردهای پژوهشی و پاسخ به یک تقاضا از طریق یک نوآوری است به طور مثال الکتریسیته یک کشف است ولی تا وقتی که این کشف با یک تقاضا برای روشنایی ترکیب نشد و از دل آن لامپ اختراع نگردید فقط الکتریسیته بود.
* داشته های خراسان رضوی برای تحقق منطقه ویژه علم و فناوری رضوی
مدیر سازمان عامل استقرار و توسعه منطقه علم و فناوری رضوی اظهار داشت: قرار بر این شد که نظام نوآوری را برای حصول توسعه دانش بنیان و ایجاد یک جامعه دانش بنیان و در نهایت مناطق ویژه علم و فناوری تا سال 1404 شکل دهیم.
ملک زاده گفت: نخستین کاری که انجام شد خلق برخی واژه ها در آن سالها بود به طور مثال واژه کارآفرینی که امروز به راحتی معنا می شود در آن سالها معنایی نداشت.
وی ادامه داد: در حوزه ایده و ایده پردازی نهاد و تجربه ای نداشتیم لذا کانونهای نوآوری را راه انداختیم و در همین مسیر استارتاپها و شرکتها و نهادهایی که برند استارتاپی را تقویت می کنند شکل گرفتند و برای فرایند اول و ذی نفعانش نهادسازی، ظرفیت سازی و فرهنگ سازی کردیم .
مدیر سازمان عامل استقرار و توسعه منطقه علم و فناوری رضوی گفت: در فرایند دوم یعنی در حوزه پژوهش، دانشگاهها، پژوهشکده ها و گروههای علمی و آزمایشگاهی را داشتیم که سعی کردیم آنها را ماموریت گرا کنیم و تعریف مشخصی برایشان ارائه دهیم تا در زمینه های اولویت دار کار کنند.
ملک زاده افزود: در دستگاههای اجرایی هم این اتفاق افتاد و دستگاهها مکلف شدند عناوین پژوهشی و اولویتهای پژوهشی خود را سالانه ارائه دهند.
وی ادامه داد: در عرصه فرایند فناوری هیچ تجربه و نهادی نداشتیم لذا پارک علم و فناوری خراسان را درست کردیم که نهادی است که برای پیگیری و کار حرفه ای در حوزه فناوری طراحی شده است.
وی گفت: در فضای فناوری هم کار و تلاش و فعالیت بسیار شده است که اگر چه کند بود اما شایان توجه است به طور مثال یک سری شرکتهای خصوصی در حوزه فناوری شکل گرفت و کارگزارانی که در حوزه های ثبت اختراع، توانمندسازی، فناوری و ارزشگذاری فناوری فعالیت می کنند تشکیل شد.
* تغییر الگو از نظام نوآوری ملی به نظام نوآوری منطقه ای با پیشگامی خراسان رضوی
مدیر سازمان عامل استقرار و توسعه منطقه علم و فناوری رضوی گفت: اجرای نظام ملی نوآوری در برنامه سوم و چهارم توسعه هدف گیری شد اما بعد از دو برنامه به این جمع بندی رسیدیم که این برنامه را نمی توان در مقیاس ملی مستقر کرد یا در آن مقیاس شاید توفیقاتی نداشتیم.
ملک زاده افزود: همان زمان این ایده مطرح شد که وقتی این فرایندها و نهادها شکل گرفت باید یک نهاد ماموریت گرای دیگر با یک برنامه و سیاستگذاری شکل بگیرد تا بتواند بین این جزایری که مستقل عمل می کنند ارتباط برقرار کند تا بتوانند نظام پیدا کنند و شاید همان زمان بود که نطفه مناطق ویژه علم و فناوری با این ماموریت منعقد شد.
وی ادامه داد: در این مسیر و تا زمان تصویب برنامه ششم در استان خراسان حتی جایی را کلنگ هم زدند و اعلام شد که ساخت کریدور علم و فناوری از این نقطه آغاز می شود.
ملک زاده افزود: قرار بود مکانی در نزدیکی شهر جدید گلبهار درست شود تا همه این فرایندها و ذی نفعان و ارتباطات در یک منطقه نمونه گرد هم بیایند و سپس آرام آرام گسترش پیدا کند که البته این فکر خیلی پر هزینه و زمان بر می توانست باشد.
وی ادامه داد: این رویکرد مدتی حاکم بود تا این که دولتها تغییر کردند و تعریف منطقه ویژه علم و فناوری در دولت بعدی تغییر کرد یعنی اعلام شد که این منطقه ویژه لزوما یک فیزیک نیست بلکه بیشتر یک برنامه است و این نظام می خواهد رابطه بین دارایی هایمان را بهتر تعریف کند.
مدیر سازمان عامل استقرار و توسعه منطقه علم و فناوری رضوی گفت: تجربه ایجاد نظام نوآوری در اندازه ملی نواقصی داشت لذا مسئولان امر در خراسان رضوی تقاضای ایجاد نظام نوآوری را در مقیاس منطقه ای ارائه دادند که با آن موافقت و در کل کشور اجرایی شد.
وی ادامه داد: در این طرح، پیاده سازی نظام نوآوری از یک محدوده کوچکتر بر مبنای آنچه وجود دارد آغاز می شود یعنی نهادهایی که در حوزه ایده و ایده پردازی هستند حمایت می شود، جهت گیریها به سمت مزیتها و اولویتهای استان برده می شود و خروجی این دو فرایند به مراکز پژوهشی و فناوری مرتبط می گردد و برای محصول نهایی بازاریابی صورت می گیرد و به این ترتیب نظام منطقه ای نوآوری شکل می یابد.
* منطقه ویژه علم و فناوری رضوی
مدیر سازمان عامل استقرار و توسعه منطقه علم و فناوری رضوی گفت: در خراسان رضوی و بر اساس اسناد توسعه استان یک سری مزیتهایی وجود دارد که عبارتند از گردشگری زیارت، سیاحت و سلامت، صنایع معدنی، غذایی و قطعه سازی، تجارت و بازرگانی و فناوری اطلاعات که هر کدام از این مزایا خوشه های فناوری منطقه ای منطقه ویژه علم و فناوری رضوی هستند.
ملک زاده افزود: شبکه سازی هم در استان خراسان با محوریت استاندار آغاز شده به طوری که هم اکنون خراسان رضوی در کشور به عنون یک استان پیشتاز در ایجاد شبکه های همگن و تخصصی شناخته می شود که از آن جمله می توان به شبکه دانشگاههای استان اشاره کرد.
وی ادامه داد: مخاطب منطقه ویژه علم و فناوری رضوی بخش خصوصی، بخش دولتی و بخش عمومی غیر دولتی استان است که همه برای خود ساز و کار و برنامه دارند به خصوص دستگاههای اجرایی که برنامه پنج ساله تکلیفی دارند.
مدیرسازمان عامل استقرار و توسعه منطقه علم و فناوری رضوی گفت: به دستگاهها اعلام شد که در دستگاههای دولتی سیاست راهبردی، هوشمندسازی دستگاههاست و همه برنامه های دستگاههای اجرایی دولتی در خراسان رضوی مرور شد و متوجه شدیم که با تورم در تدوین برنامه مواجهیم یعنی حجم زیادی برنامه خوب در اختیار داریم که بر اساس توسعه دانش بنیان تدوین شده اما اجرایی نشده است.
ملک زاده افزود: مشخص شد که چیزی که کم داریم مدلهایی برای اجرایی کردن این برنامه هاست یعنی نقشه راهی برای اجرا نداریم و روی همین کلید واژه انگشت گذاشتیم و قرار شد که نقشه راه برنامه نوشته شود.
وی ادامه داد: افق برنامه 20 ساله ما این است که ایده، وارد منطقه ویژه علم و فناوری رضوی شود و محصول از آن خارج گردد و در نهایت، وسعت منطقه در این تعریف، به وسعت یک شهر و یک جامعه گسترش یابد.
*منطقه ویژه علم و فناوری رضوی در قالب شرکت خصوصی ایجاد می شود
مدیر امور موسسات پارک علم و فناوری خراسان نیز در خصوص این منطقه به خبرنگار ایرنا گفت: این تصمیم به این خاطر گرفته شده است که تشکیل شرکتهای جدید دولتی در قانون برنامه های چهارم، پنجم و ششم در عمل منتفی شد لذا قرار شد به صورت یک شرکت خصوصی و سهامی این پروژه اجرا شود.
سید مهدی مظلوم زاده افزود: البته بخشی از مدیریت این منطقه در دست بخش دولتی خواهد ماند به این شکل که این منطقه ویژه، هیات عامل دارد و پارک علم و فناوری خراسان و دانشگاه فردوسی مشهد 49 درصد سهام و ترکیبی از شرکتهای پیشرو استان نیز 51 درصد سهام آن را در اختیار دارند.
وی ادامه داد: سیستم معینی برای اداره این منطقه پیش بینی شده و انجام کارهایش به دستگاههای مختلف از جمله اداره صنعت، معدن و تجارت و جهاد دانشگاهی سپرده شده است.
مدیر امور موسسات پارک علم و فناوری خراسان گفت: در داخل منطقه ویژه علم و فناوری رضوی عناصری چون واحدهای صنعتی، مراکز رشد، شهرکهای فناوری صنایع غذایی، پژوهشکده و دانشگاه وجود دارد.
با وجود تمام تلاشهای قابل قدردانی صورت گرفته به نظر می رسد باز هم سرعت حرکت به سوی عملیاتی شدن برنامه راه اندازی منطقه ویژه علم و فناوری رضوی، کند و فاقد شتاب لازم است و در جهانی که هر روز با ابداع و نوآوری و خلاقیت جدید بر پایه علم و دانش مواجه می شویم این روند باید تسریع گردد.
