عوامل موثر بر توسعه و مدیریت شهر هوشمند

در این میان شهرهای مختلف در جهان در پاسخ به چالش‌ها، ضرورت‌ها، مسایل و مشکل‌های خاص خودشان، هرکدام رویکردهای مختلفی را در زمینه هوشمندی اتخاذ کرده‌اند.

شهر هوشمند چیست؟

شهر هوشمند یکی از اهداف برنامه ریزی است که برای رسیدن به آن باید به مولفه‌هایی مانند شهروند هوشمند، محیط زندگی هوشمند، حمل و نقل هوشمند، انرژی هوشمند و موارد مشابه دست یافت.

در واقع با استفاده از سنسور‌های مختلف اطلاعات در سطح شهر جمع آوری، تحلیل و مورد استفاده قرار می‌گیرد. وجود زیرساخت هوشمند را در مواردی مانند بیمارستان هوشمند، مدرسه هوشمند می‌توان دید که در نهایت باعث افزایش رضایت مردم شود. با برخورداری از امکانات شهر هوشمند می‌توان از مزایایی همچون افزایش بهره وری در حوزه‌های مختلف انرژی، کاهش آلودگی‌های محیط زیست، بهبود کیفیت زندگی، کاهش هزینه‌ها برخوردار بود.

خصوصیات شهر هوشمند

شهر هوشمند درصدد است به اهداف مشخص با استفاده از سامانه‌های نوآورانه و فرآیندها بر اساس اهداف ذی‌نفعان دست یابد. شهر هوشمند شهری بیست‌وچهارساعته است که امور شهری در تمام شبانه‌روز در آن جریان دارد. شهروندان می‌توانند از طریق اینترنت، در هر زمان و هر مکان به اطلاعات و خدمات آموزشی، تفریحی، تجاری، اداری، بهداشتی و… موردنیاز خود دسترسی پیدا کنند. شهرهای هوشمند دارای خصوصیات خاصی هستند که پایه‌ای برای رسیدن به اهداف ایجاد می‌کند. این خصوصیات عبارت‌اند از: فناوری اطلاعات و ارتباطات، سیستم‌عامل‌های خلاقانه برای جذب ذی‌نفعان در تولید ایده، تولید مراحل راه‌حل، استفاده موثر از داده‌های تولیدشده از طریق اتصال با ذی‌نفعان اصلی ازجمله دسترسی به داده‌های بزرگ با استفاده از سامانه‌های پیشرفته. همچنین استفاده از داده‌ها در شناسایی و ارائه راه‌حل‌های هوشمند به ذی‌نفعان حائز اهمیت است.

زیرساخت‌های مهم و اساسی شهر هوشمند

از جمله شاخص‌های مهم، خدمات و زیرساخت‌هایی که با هوشمندسازی شهر نیز هوشمند می‌شوند، می‌توان به ساختمان هوشمند، جمع‌آوری هوشمند زباله، حفظ محیط زیست، دیجیتالی شدن تمامی امور دولت و کارهای اداری، دسترسی کامل، راحت و همگانی به اینترنت ۴G و  LTE، فراوانی دسترسی به هات اسپات اینترنت وای فای، استفاده همه‌گیر از گوشی‌های هوشمند و دستگاه‌های الکترونیکی، استانداردهای زندگی، چگونگی توسعه فرآیند هوشمند شدن شهرها، سرویس به اشتراک گذاری خودرو و تاکسی آنلاین، هوشمندسازی سیستم ترافیک، برنامه‌ریزی شهری، آموزش، مشارکت شهروندان، اکوسیستم اقتصادی، پارکینگ هوشمند، انرژی پاک، بهینه‌سازی در مصرف برق، آب و انرژی، توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی برقی و الکتریکی، کنتزل و مدیریت کیفیت هوا و کاهش آلودگی هوا، سرعت بالای اینترنت و حمل و نقل عمومی هوشمند اشاره کرد.

همچنین تازه‌ترین تحقیقات صورت گرفته نشان می‌دهد که زندگی در شهرهای هوشمند ۱۲۵ ساعت وقت شهروندان را در سال صرفه‌جویی خواهد کرد. این بدان معناست که شهروندانی که در شهرهای هوشمند زندگی می‌کنند، به‌دلیل آنکه نیازی به انجام کارهای اداری و بانکی حضوری و ماندن در صفوف طولانی انتظار ندارند، سالانه حجم زیادی از زمان خود را بهینه‌سازی و صرفه‌جویی می‌کنند.

فاکتورهای اصلی و تاثیرگذار در موفقیت شهرهای هوشمند

موارد بسیار متنوعی در موفقیت این اکوسیستم‌ها دخیل هستند ولی چهار عنصری که در ادامه می‌بینید به عنوان فاکتورهای اصلی موفقیت اجرای پروژه‌های شهر هوشمند شناسایی شده‌اند:

– زیرساخت‌های ارتباط بی‌سیم: پایه و اساس تمام زیرساخت‌های یک شهر هوشمند، ارتباطی بی‌سیم و فراگیر است. با وجود اینکه یک پروتکل ارتباطی همه کاره در این زمینه وجود ندارد ولی شبکه‌های با دامنه پوشش بالا و مصرف انرژی پایین یا (LPWAN) بهترین گزینه برای راه اندازی شهرهای هوشمند هستند. به عنوان مثال تکنولوژی‌هایی مانند LTE Cat M، NB-IoT، LoRa، و … در ایجاد یک اکوسیستم هوشمند می‌توانند اثربخش باشند. ضمنا فناوری 5G نیز که بسیار نوظهور است، انتظار می‌رود در آینده‌ای نزدیک به عنوان ابزاری تسهیل کننده در ایجاد و استقرار زیرساخت‌ها و برنامه‌های شهر هوشمند کمک فراوانی نماید.

– اطلاعات باز یا Open Data: از دیرباز، کسب و کارهای مختلف علاقه‌ای به اشتراک داده‌های تجارت خود نداشته‌اند و به سختی این اطلاعات را با دیگران سهیم می‌شوند. غالباا دلیل اصلی این ممانعت، ترس از نفوذ هکرها و حملات سایبری و سو استفاده از داده‌هاست اما این مساله مهم نیز نباید فراموش شود که تا چه حد در دست داشتن این داده‌ها در اکوسیستم پیچیده‌ای مانند شهر هوشمند به اتخاذ تصمیمات تاثیرگذار و لحظه‌ای کمک خواهد کرد. امروزه اهمیت وجود داده‌های باز برای مدیریت انواع کسب و کارها و موفقیت مدیران شهری بر کسی پوشیده نیست.

– امنیت داده‌ها و اهداف آن: دستگاه‌های متصل به هم و مبتنی بر اینترنت اشیا، در یک شهر هوشمند سرویس‌های متنوع و کاربردی زیادی را به شهروندان ارائه می‌کنند. اما آیا داده‌های این اکوسیستم از حملات و سرقت‌های سایبری مصون هستند؟ برای مقابله با این حملات و حفظ امنیت اطلاعات شهروندان و شرکته‌ا باید اقدامات تخصصی در این زمینه انجام شود.

کارکرد درست یک شهر هوشمند تنها زمانی اتفاق می‌افتد که داده‌های در جریان، قابل اعتماد باشند و همه شرکت کنندگان در این اکوسیستم در این اعتمادسازی و ایجاد امنیت دخیل هستند. چهار هدف اصلی که از ایجاد امنیت در شهرهای هوشمند دنبال می‌شوند به عبارتند از: دسترسی ، یکپارچگی ، محرمانه بودن، مسوولیت پذیری.

برترین شهر هوشمند جهان

هر کشوری که بخواهد از قافله تکنولوژی سایر کشورها جای نماند، مجبور خواهد بود همگام با آن‌ها در راستای هوشمندسازی شهرها حرکت کند چرا که تاکنون شهرهای بسیار زیادی در جهان در راستای هوشمندسازی تمامی زیرساخت‌های موردنیاز برای این طرح اقدام کرده‌اند و شهرهای سنگاپور، لندن، نیویورک، سانفرانسیسکو و شیکاگو نیز از جمله هوشمندترین شهرهای جهان شناخته و معرفی شده‌اند. رتبه‌بندی شهرهای هوشمند در سال ۲۰۱۵ نشان می‌دهد بارسلونا به‌عنوان شهر هوشمند برتر جهان رتبه نخست را کسب کرده است. در سال ۲۰۱۶ سنگاپور مقام نخست را کسب کرد درحالی‌که در سال ۲۰۱۵ مقام پنجم را داشت. ویژگی‌های مرتبط با فن‌آوری، ساختمان‌ها، حمل‌ونقل و زیرساخت‌های جاده‌ای از خصوصیات شهر هوشمند هست. شهرهایی که در رتبه‌بندی شهرهای هوشمند رتبه بالایی دارند ازنظر استفاده کارآمد از سامانه‌های یکپارچه و فرآیندها به‌منظور بهینه‌سازی مصرف انرژی و کاهش اتلاف انرژی در سطح بالایی قرار دارند. استفاده از فناوری به‌عنوان جز جدایی‌ناپذیر در سیستم شهر هوشمند تلقی می‌شود. چنین سامانه‌هایی در بخش‌های مختلف ازجمله مراقبت‌های بهداشتی، حمل‌ونقل، خدمات و گردشگری استفاده می‌شود.

برترین شهر هوشمند خاورمیانه

یکی از مناطقی که درزمینه شهر هوشمند در خاورمیانه خوب عمل کرده است دبی است. دبی به‌طور رسمی «شهر هوشمند دبی» را در سال ۲۰۱۴ راه‌اندازی کرد. قبل از راه‌اندازی «شهر هوشمند دبی»، این شهر بسیاری از پروژه‌های بزرگ را که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم با مفهوم هوشمند مرتبط بود قبل از راه‌اندازی شهر هوشمند دبی اجرا کرد. در سال ۱۹۹۹، استراتژی ICT دبی آغاز شد و بلافاصله پس‌ازآن دستور کار دولت الکترونیک در سال ۲۰۰۰ راه‌اندازی شد. درحالی‌که دبی در سطح جهانی شناخته شد زیرساخت‌هایی که شامل جاذبه‌های گردشگری و تسهیلات و امکانات گردشگری بود مانند برج خلیفه و متروی دبی با موفقیت راه‌اندازی شد که به‌نوبه خود به‌طور چشمگیری مشخصات دبی را به‌عنوان یک شهر هوشمند و یک مقصد گردشگری هوشمند افزایش داد. در عین با توجه به سرمایه‌گذاری پایدار در امارات متحده عربی در حوزه زیرساخت فناوری اطلاعات، از مجموع جمعیت ۹٫۵۸ میلیون در سال ۲۰۱۵، ۸٫۸۱ میلیون نفر کاربران فعال اینترنت بودند (۹۱٫۸ درصد)، دومین رتبه بعد از کانادا (۹۳ درصد) بوده است. در میان این کاربران اینترنت، ۷٫۲۷ میلیون نفر کاربران اینترنت تلفن همراه (۷۵٫۹ درصد) هستند. با توجه به اینکه ۵٫۴ میلیون حساب اجتماعی فعال وجود دارد ؛ که از میان آن ۴٫۶ میلیون حساب‌های تلفن همراه هستند. بر اساس گزارش انجمن جهانی اقتصاد، امارات متحده عربی رتبه اول را درزمینه اهمیت فناوری اطلاعات و ارتباطات در چشم‌انداز دولتی و رتبه دوم را درزمینهٔ موفقیت دولت در فناوری ارتباطات و اطلاعات به دست آورد. همان‌گونه که در جدول ۱ نشان داده‌شده است دبی پروژه‌های هوشمندانه‌ای را طی چند سال اخیر آغاز کرده و با موفقیت پیاده‌سازی کرده است.

توسعه زیرساخت اینترنت ثابت؛ نیاز ایجاد شهر هوشمند

توسعه اینترنت به عنوان یکی از اصلی ترین پیش نیازهای ایجاد شهر های هوشمند در جهان به شمار می رود موضوعی که گرچه تلاش های زیادی برای توسعه آن شده است اما همچنان در بخش ثابت با مشکلات دست و پنجه نرم می کند.

حامد قاسمی نراقی، کارشناس فناوری اطلاعات در این خصوص گفت: هوشمندسازی و استفاده از ظرفیت‌های بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات یکی از مهم ‌ترین عامل‌های پیشرفت اقتصادی کشورهاست این هوشمندسازی در هر شکلی باشد نیازمند زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم افزاری است.

ادامه داد: یکی از مهمترین زیرساخت‌های مورد نیاز برای تحقق شهرهوشمند به عنوان رابط میان بقیه زیرساخت‌ها و ابزارها، اینترنت و ارتباط شبکه ای است.

وی ادامه داد: اگر می‌خواهیم شهرهوشمند به بهترین نحو شکل بگیرد باید اینترنت ثابت یا شبکه ارتباطی ثابت را گسترش داده و به‌ روزرسانی فناوری در این بخش داشته باشیم و در بخش ارتباطات ثابت برای هوشمندسازی توسعه فیبرنوری و استفاده از فناوری‌ها و شبکه‌های مبتنی بر آن، در دنیا مورد توجه قرار دارد.

قاسمی نراقی خاطرنشان ساخت: شبکه‌های فیبرنوری و فناوری‌های آن در کشورهای خاورمیانه به ویژه کشورهای خلیج فارس پیاده‌سازی شده اما در کشورمان به خصوص در چند سال گذشته خلاف جریان جهانی توسعه اینترنت حرکت شده است و فیبرنوری به عنوان اولویت اصلی در دستور کار دولت و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات قرار ندارد.

این کارشناس فناوری اطلاعات گفت: اینترنت همراه پایداری شبکه کمتری نسبت به اینترنت ثابت دارد و نیزدر اینترنت ثابت بهتر می‌توان پهنای باند موجود را مدیریت کرده و برای کاربران پهنای باند ماندگارتری را فراهم کرد به همین خاطر اینترنت ثابت یکی از الزام های تشکیل شهر هوشمند و توسعه هوشمندسازی در کشورها است.

به گفته وی، اینترنت همراه در چهار سال اخیر در حالی به عنوان مهم‌ترین بحث توسعه‌ فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشور شناخته شده و یارانه‌های مهم دولتی را به خود اختصاص داده است که توسعه اینترنت ثابت در حاشیه قرار گرفته و شرکت‌های ارتباطات ثابت با مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم می ‌کند.

گزارش: فرزانه صدقی

No tags for this post.