برنامه‌های مستند علمی همواره با چالشی جدی روبه‌رو هستند و این چالش زمانی که تهیه‌کنندگان این گروه از برنامه‌ها نسبت به مسائل علمی متعهد نیستند، چالشی مضاعف خواهد بود. معمولاً در تبلیغ این برنامه‌ها گفته می‌شود: «شما باید این برنامه فوق‌العاده را ببینید! تمامی این برنامه به مسائل علمی اختصاص ندارد!»
در این نمایشگاه، کودکانی که در رقابت‌های منطقه‌ای موفق شده‌اند، حق شرکت در مرحله نهایی را خواهند داشت. این رقابت‌ها دو هفته به طول انجامیده و توسط دانشمندان و سایر افرادی که در رقابت‌ها با رقیبان خود مساوی شده‌اند، مورد داوری قرار می‌گیرند. در حقیقت این مسابقات شبیه به‌نوعی المپیاد علمی بوده و تنها تفاوت موجود، این است که به‌جای رده‌بندی افراد برنده و اهدای جایزه به‌صورت منظم و قاعده‌مند، یک پژوهش به‌عنوان طرح برنده سال معرفی می‌شود.
برخلاف برنامه‌های مستند علمی، نمایشگاه‌های علمی اما یک گروه خارق‌العاده و کم‌نظیر هستند زیرا در این نمایشگاه‌ها، عنصر انسانی به‌طور مشهودی دیده‌شده و مواردی همچون کارگروهی، رقابت، پیروز شدن بر موانع و درنهایت، تقسیم دستاوردها، آن را به حوزه‌ای جذاب تبدیل کرده است. بشریت در با پیشروی در این حوزه، غالباً فراموش می‌کند که این برنامه‌ها و فیلم‌های ساخته‌شده، درباره علم هستند. در حقیقت، تمام مسائل اساسی زندگی بشر در این فیلم‌های علمی به‌صورت مبهم نمایش داده‌شده و موردتوجه قرار می‌گیرند.
این فیلم‌ها می‌توانند در تم‌های خنده‌دار، عاطفی و قابل‌لمس باشند و معمولاً علم تنها یک پس‌زمینه برای جذاب‌تر کردن آن‌ها است. نمایشگاه‌های علمی جوانان اما اغلب به‌طور برجسته‌تری به علم پرداخته و در آن‌ها تلاش می‌شود کودکان با مسائلی بر پایه حقیقت روبه‌رو شوند. برای نمونه ساخت آتش‌فشانی به کمک جوش‌شیرین؛ اما رقابت‌های علمی مرکز نمایشگاه بین‌المللی علوم و مهندسی اینتل (the Intel International Science and Engineering Fair) بسیار به تجربیات یک دانشجوی تحصیلات تکمیلی نزدیک است. در این نمایشگاه، آزمایش‌ها بسیار پیچیده هستند و برای درک بهتر آن‌ها نیاز به تکرار وجود دارد تا از این طریق مخاطبان بتوانند ماهیت موضوع را حس کنند. علاوه بر این، تمامی داده‌ها به‌صورت کامل تجزیه‌وتحلیل شده و روی یک پوستر به نمایش گذاشته می‌شود و درعین‌حال آزمایش‌کنندگان درباره جزئیات این مسائل با مردم گفتگو می‌کنند.
در این نمایشگاه، کودکانی که در رقابت‌های منطقه‌ای موفق شده‌اند، حق شرکت در مرحله نهایی را خواهند داشت. این رقابت‌ها دو هفته به طول انجامیده و توسط دانشمندان و سایر افرادی که در رقابت‌ها با رقیبان خود مساوی شده‌اند، مورد داوری قرار می‌گیرند. در حقیقت این مسابقات شبیه به‌نوعی المپیاد علمی بوده و تنها تفاوت موجود، این است که به‌جای رده‌بندی افراد برنده و اهدای جایزه به‌صورت منظم و قاعده‌مند، یک پژوهش به‌عنوان طرح برنده سال معرفی می‌شود. حال ممکن است برای بسیاری از افراد، این سؤال پیش آید که چگونه یک دانش‌آموز دبیرستانی می‌تواند فعالیت علمی در سطح دانشجویان تحصیلات تکمیلی داشته باشد؟ در پاسخ باید گفت که یک‌راه منحصربه‌فرد و خاص برای موفقیت‌های این‌چنینی علمی وجود نداشته و به همین دلیل فیلم‌سازان به تلاش‌های هرکدام از شرکت‌کنندگان موفق، توجه کرده و به‌طور خاص به ارائه‌کننده طرح برگزیده سال می‌پردازند. در حقیقت فیلم‌سازانی که در پس پرده نمایشگاه علوم فعالیت می‌کنند، سوژه‌های خود را با زیرکی تمام انتخاب می‌کنند.
نقش پررنگ بزرگ‌سالان در نمایشگاه
در این نمایشگاه افراد بزرگ‌سال زیادی از گوشه و کنار جهان فعالیت می‌کنند. برای نمونه یک دختر آفریقایی مهاجر که دارای مدرک دکترا بوده و نقش مادر معنوی دانش‌آموزان دبیرستانی را ایفا می‌کند که به‌طورمعمول نیمی از گروه‌های راه‌یافته به مرحله نهایی زیر نظر وی فعالیت کرده‌اند.
یک مربی فوتبال در دبیرستانی واقع در داکوتای جنوبی و شخصیت‌های متعدد دیگری نیز در این نمایشگاه حاضر هستند که هر یک از آن‌ها در فیلم نهایی تهیه‌شده، تأثیری به سزا داشته و مانند بخش‌هایی از رنگ یک تابلو عمل می‌کنند؛ بنابراین اصلاً گفتن این جمله، اغراق‌آمیز به نظر نمی‌رسد که نمایشگاه علوم اینتل، از انسان‌ها دانشمند ساخته و دانش را انسانی می‌کند…
این بچه‌ها به‌عنوان رقیبی سطح بالا با دانش‌آموزان گروه‌های دیگر رقابت کرده و برخلاف محیط مدرسه، به‌طور واقعی احساس می‌کنند که در محیطی علمی و در بین همتایان خود قرارگرفته‌اند. به‌طور خاص می‌توان ادعا کرد که موضوع اصلی نمایشگاه بین‌المللی علوم و مهندسی اینتل، انسان و همکاری مشترک انسان‌ها است. فعالیت‌هایی مانند کشف آرسنیک در آب، تلاش برای یافتن راهکاری درمانی برای مقابله با ویروس زیکا یا فهم بهتر مخاطراتی که نوجوانان با آن روبه‌رو هستند. درنهایت فیلم علمی ساخته‌شده از این رویداد نیز بسیار مهم بوده و نشان می‌دهد دانش، سزاوار ارزشی بسیار زیاد است. ارزشی فراتر از افرادی که به‌واسطه آن زخم‌خورده‌اند.
ترجمه: احسان محمدحسینی
منبع: arstechnica
No tags for this post.