علم در 25 شهریورماه

• روز جهانی حفاظت از لایه اوزون

روز جهانی حفاظت از لایه اوزون شاید در مقایسه با بسیاری از رویدادهای بین‌المللی تاریخچه چندان طولانی نداشته باشد. ماجرا به سال ۱۹۹۴ برمی‌گردد، در آن سال کشورهای عضو مجمع عمومی سازمان ملل، پذیرفتند تا روزی را برای حفاظت از لایه اوزون نام‌گذاری کنند، بدین ترتیب  روز ۱۶ سپتامبر (برابر با ۲۵ شهریور) را به عنوان روز جهانی حفاظت از لایه اوزون تعیین کردند.

لایه اُوزون یا اُزون‌سپهر لایه‌ای به ضخامت ۳۰۰ دابسون (۳ میلی‌متر) در لایهٔ استراتوسفر جو زمین است با غلظت بالایی از مولکول ازون (O۳)، که در سال ۱۹۱۳ توسط دو فیزیک‌دان فرانسوی به نام‌های شارل فابری و هانری بویسون کشف شد. لایهٔ اُوزون با جذب ۹۹٫۹–۹۵ درصد پرتو فرابنفش خورشید، موجب ادامهٔ زندگی بر روی کرهٔ زمین می‌شود. این لایه پرتوهای پرانرژی فرابنفش را جذب کرده و آن‌ها را به شکل پرتوهای فروسرخ در می‌آورند و به سطح زمین می‌فرستند.چرخه ازون-اکسیژن بیان می‌کند که پرتوهای فرابنفش به مولکول اکسیژن برخورد کرده و پیوند میان مولکول‌های اکسیژن را می‌شکند. اتم‌های حاصل با مولکول اکسیژن دیگری واکنش داده و مولکول اوزون را تشکیل می‌دهند. سطح اوزون با تغییر فصل‌ها، وزش باد و تغییرات خورشید نیز تغییر می‌یابد.

از پیامدهای منفی تخریب لایه اوزون می توان به مواردی نظیر افزایش احتمال ابتلا به سرطان های پوستی، تار شدن عدسی چشم یا آب مروارید، کاهش مقاومت بدن در برابر بیماری های عفونی، کاهش فتوسنتز، کاهش باروری فیتوپلانکتون ها (زیربناهای حیات دریایی) اشاره کرد.

• روز جهانی ژیمناستیک

• تولد فرانس امیل سیلانپا

سیلانپا  متولد ۱۶ سپتامبر ۱۸۸۸در جنوب غربی فنلاندب ود. سیلانپا از پیشروترین رمان نویسان فنلاندی در نیمه اول قرن بیستم بود.نوشته‌های او عمدتاً تصاویر امپرسیونیستی از زندگی آرام مردم عادی هستند. از جمله رمان‌های او می‌توان به زندگی در آفتاب، ۱۹۱۶،  درباره جنگ داخلی فنلاند و مردم در شب تابستان اشاره کرد. از او داستان‌های کوتاه و مقالات فراوانی نیز به جای مانده‌است. سیلانپا در سال ۱۹۳۹ جایزه نوبل ادبیات را دریافت کرد.وی ۳ ژوئن ۱۹۶۴ میلادی در۷۵ سالگی درگذشت.

• درگذشت گابریل دانیل فارنهایت

گابریل دانیل فارنهایت متولد۲۴ مه  ۱۶۸۶ میلادی بود. این دانشمند آلمانی ، ابتدا به آمستردام رفت تا شغل معلمی برعهده گیرد اما ذوق و حرفه اصلی وی ساختن وسایل هواشناسی بود. چون در آن زمان برای مطالعه اقیلمها دماسنج ضرورت داشت. او توجه خاصی به ساختن اسباب اندازه‌گیری دما کرد. در قرن هفدهم نوعی دماسنجهای گازی و الکلی ساخته شدند که دقت کافی نداشتند. فارنهایت جیوه را مورد استفاده قرار داد و در سال ۱۷۱۴ میلادی دماسنج جیوه‌ای ساخت. وی نخست راهی برای پاکسازی جیوه ابداع کرد که به دیواره نچسبد. دماسنج جیوهای توانایی اندازه‌گیری دماهای پایین‌تر از نقطه انجماد آب و بالاتر از نقطه جوش آن را دارا بود.  فارنهایت نتایج تحقیقات خود را در سال ۱۷۲۴ میلادی منتشر کرد و در همان سال به عضویت انجمن سلطنتی انگلستان برگزیده شد.او ۱۶سپتامبر  ۱۷۳۶ میلادی درگذشت.

• در گذشت رونالد راس

سر رونالد راس متولد ۱۳ مه ۱۸۵۷ ‏بود. وی زیست‌شناس انگلیسی برنده جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی در سال ۱۹۰۲ به خاطر مبارزه علیه بیماری مالاریا بود.راس ۱۶ سپتامبر ۱۹۳۲ میلادی در ۷۵ سالگی درگذشت.

• درگذشت ژان پیاژه

ژان پیاژه متولد ۹ اوت ۱۸۹۶بود .وی روان‌شناس، زیست‌شناس و شناخت‌شناس فرانسوی-زبانِ سوئیسی بود که به خاطر کارهایش در روان‌شناسی رشد و شناخت‌شناسی شهرت یافته‌است، از جمله نظریه رشد مرحله‌ای پیاژه.  پیاژه جایگاه ویژه‌ای برای آموزش کودکان قایل بود. او در سال ۱۹۳۴ در کسوت رئیس دفتر بین‌المللی آموزش سازمان ملل متحد اعلام کرد «تنها آموزش است که می‌تواند جوامع ما را در مقابل فروپاشی تدریجی یا خشونت‌بار حفظ کند.  پیاژه در سال ۱۹۵۵، مرکز بین‌المللی شناخت‌شناسیِ ژنتیک را راه‌اندازی کرد و از همان سال تا پایان عمر ریاست آن را بر عهده داشت. به بیان ارنست فون گلاسرزفلد، پیاژه پیش‌گام گران‌قدر نظریهٔ ساخت و ساز گرایانهٔ معرفت است. وی ۱۶ سپتامبر ۱۹۸۰ در گذشت.

No tags for this post.