مخترعان بخوانند

سیناپرس: بنیاد ملی نخبگان بر اساس یکی از بندهای مورد تاکید اساسنامه خود از اختراعات و مخترعان حمایت می کند. این حمایت تاکنون به این شکل بوده است که مخترعان اختراعات خود را در جشنواره های اختراعات استانی؛ منطقه ای و ملی بنیاد ملی نخبگان شرکت می دادند و پس از داوری، تاییدیه سطح 3 اختراعات بنیاد به همراه کمک بلاعوض بین 3 تا 5 میلیون تومان دریافت می کردند.

 

پس از آن مخترعان باید سعی می کردند که نمونه اولیه ای از اختراع خود را آماده کنند تا بتوانند در بخش های تجاری سازی این جشنواره ها شرکت کنند و اختراع خود را در معرض دید سرمایه گذاران و صنعتگران قرار دهند.در نهایت در این پروسه برخی از اختراعات می توانستند سرمایه گذار جذب کنند و به تولید انبوه برسند که نمونه های موفقی از آن را در جشنواره های ملی نوآوری و شکوفایی سالانه شاهد بوده ایم.

 

بر اساس آیین نامه جدید منظور از اختراع هريك از محصولات فكري مشمول قانون «ثبت اختراعات، طرح‌هاي صنعتي و علايم تجاري» (موضوع مصوبة مجلس شوراي اسلامي در تاريخ 23/11/1386) است و منظور از مخترع هم هريك از اشخاص حقيقي يا حقوقي است كه به لحاظ قانوني و بنا به اعلام مراجع رسمي، صاحب اختراع  شناخته مي‌شود.

 

هدف از شناسايي اختراع‌هاي برگزيده در این آیین نامه، توانمندسازي آنها به منظور رسيدن به محصولي دانش‌بنيان، ايجاد بازار براي آنها و تكميل چرخة ملّي نوآوري و تبديل دارايي‌هاي فكري به ثروت است. همچنین بنياد ملی نخبگان همه ساله تعدادي از اختراع‌هاي عرضه شده را در سه سطح زير شناسايي و براي هريك، فرايند توانمندسازی ويژه‌اي را طراحي مي‌كند.

 

یکی از مهمترین اصلاحات این آیین نامه تغییر توجه از مخترع به اختراع است و حتی دکتر منتظر معاون پژوهش و برنامه ریزی بنیاد ملی نخبگان طی یادداشتی در وبگاه بنیاد ملی نخبگان معتقد است، این آیین‎نامه همه اختراعاتی را که چه به صورت فردی و چه به صورت گروهی و یا حتی در قالب یک شرکت به ثبت رسیده‌اند، شامل می‌شود و مهمترین نکته رعایت شده در آن توجه به اختراع است، نه مخترع.

 

 آیین‌نامه قبلی بیشتر بر تعدد اختراع تمرکز داشت تا آنجا که یکی از شرط‌های ارتقای مخترع، داشتن دست کم سه اختراع بود، اما در این آیین‌نامه به جای نگاه کمی، نگاه کیفی حاکم است. روح حاکم بر این آیین نامه‌ این است که فرد یک اختراع داشته باشد و بتواند آن را به محصول مورد نیاز بازار و در واقع اختراع را به یک کسب و کار دانش‌بنیان تبدیل کند و از این راه منشا خدمت به جامعه باشد. به همین دلیل هر اختراعی در هر جایی که ارائه می‌شود برای بنیاد ملی نخبگان قابل ارزیابی است.

 

در همین زمینه مهندس الداغی کارشناس تجاری سازی در گفتگو با خبرنگار سیناپرس معتقد است آیین نامه جدید بنیاد ملی نخبگان که در حوزه اختراعات بالاخره پس از اصلاحات فراوان ابلاغ شد، تغییرات ماهوی زیادی با آیین نامه قبلی دارد و به جز تعاریف اولیه و سه سطحی بودن تقریبا هیچ شباهت دیگری با آیین نامه قبلی ندارد.

 

وی با تاکید براینکه یکی از تغییرات بسیار مثبت آیین نامه جدید تغییر نگرش در نوع جوایز است،تصریح می کند: در آیین نامه قبلی جایزه پژوهش و نوآوری به صورت مستقیم و با نظارت اندک در اختیار مخترع قرار می­گرفت و مخترعان به  علت عدم آشنایی با فضای کسب و کار معمولاً این مبلغ را در جای مناسب هزینه نمی­کردند اما در آیین نامه جدید حمایتها هدفمند شده و مخترع باید مبلغ جایزه را در جایی هزینه نماید که کارشناسان بنیاد به وی توصیه کرده ­اند، این امر در جای خود بسیار حرکت مثبت و رو به جلویی است. نکته مثبت دوم در برداشتن انحصار بنیاد به منظور برگزاری جشنواره اختراعات است.

 

دانشجوی دکتری مدیریت تکنولوژی خاطرنشان می کند: اما علی رغم نکات مثبت بسیاری که در آیین­ نامه جدید وجود دارد، چند ابهام کوچک نیز در آن دیده می­شود. به نظر می­رسد که یک روح یکپارچه و منسجم بر آیین­ نامه جدید حاکم نیست و مشخص است که نویسنده یا نویسندگان آن، فرایند ارتقا یک اختراع از سطح سه به سطح یک را شبیه­ سازی ننموده ­اند، زیرا تناقضات فراوانی در این بین دیده می­شود. به طور مثال برای اختراعات سطح سه تسهیلات شرکت در نمایشگاه­ها داخلی و خارجی در نظر گرفته شده است حال آنکه اگر فردی بخواهد حتی در یک نمایشگاه داخلی معتبر شرکت نماید حتما باید به عنوان شخصیت حقوقی (در قالب شرکت ثبت شده) شرکت نماید و محصول  تولید شده خود را که دارای استانداردها و تاییدهای لازم است با بسته­ بندی مناسب در معرض دید بازدیدکنندگان قرار دهد، چه برسد به نمایشگاه خارجی.فردی که تا این مرحله پیش رفته بیش از نیمی از مسیر تجاری­ سازی را طی کرده و در حال طی کردن آخرین قدم های خود  برای حضور در چنین نمایشگاه­هایی است.

 

در آیین نامه جدید پشتیبانی از اختراعات برگزیده سه سطح برای اختراعات در نظر گرفته شده است. سطح 3 اولین رده گزینش است. داوران مورد تأیید بنیاد در هر جشنواره بنا به معیارهایی چون شاخص‌های علمی، نوآوری، رعایت اصول علمی و فهم علمی و اینکه تا چه حد تازگی دارد و تا چه میزان می‌تواند بازار داشته و در جامعه اثرگذار باشد، حداکثر 15 درصد اختراعات را انتخاب می‌کنند که این اختراعات به عنوان اختراع سطح 3 معرفی می‎شوند.

 

بر اساس آیین‌نامه جدید، در ادامه بنیاد اختراعی را که به عنوان سطح3 انتخاب شده، برای تبدیل به محصول مورد نیاز بازار توانمند می‌کند که برای رسیدن به این هدف، نیازمند زیرساخت‌هایی همچون آموزش‌هایی در زمینه اصول تجاری‎سازی، حق مالکیت فکری، مقررات حقوق تجارت و … برای ایجاد شرکت هستیم و این وظیفه بر عهده بنیادهای استانی است که بتوانند برای مخترع امکان رشد و توانمندی را مهیا کنند.

 

پس از این فرآیند، فرد برای تاسیس شرکت توانمند شده و با تاسیس شرکتی نوپا و تکمیل اختراع خود و صرفأ با همان یک اختراع از سطح3 به سطح2 می‌رود. در ادامه این مسیر، از آنجا که شرکت تاسیس شده نوپا است و برای تبدیل به یک شرکت قدرتمند و رقابت در بازار و یافتن شریک، نیازمند توانمند شدن است، در دوره دوم توانمندسازی، رقابت تجاری، یافتن شریک و اصول کار کردن در بازار رقابت آموزش داده می‌شود و در این مدت نیز مانند دوره اول یک مشاور در کنار فرد قرار می‌گیرد تا محصول نیم‌صنعتی را به محصولی تجاری تبدیل کند و در مدت یک‌سال آموزش، شرکت نوپا به شرکت دانش‌‎بنیان تبدیل شود و زمانی که به شرکت دانش بنیان رسید، اختراع سطح 1 می‌شود.

 

مهندس الداغی در همین باره تاکید می کند : برای اختراعات سطح دو کمک هزینه نمونه­ سازی در نظر گرفته شده است (بماند که در جلوی واژه نمونه­ سازی پرانتزی وجود دارد که در توضیح آن کلمه نیمه­ صنعتی به معنی تولید کارگاهی که مرحله قبل از تولید انبوه است آمده) آیا مناسب­ تر است تعداد افرادی که هر ساله به سطوح مختلف ارتقا می­ یابند از سوی ریاست بنیاد تعیین گردد یا وابسته به صلاحیت طرح­ها باشد؟ همچنین بهتر بود به جای واژه ناشناخته نسخه تجاری­ سازی از کلماتی همچون مدل کسب و کار (Business Model) که هم جامع­تر و هم بار معنایی شناخته شده ­تری دارد استفاده می ­شد.

 

وی پیشنهاد می کند: در حوزه مدیریت تکنولوژی برای حمایت از اختراعات مدلی وجود دارد که می گوید در مسیر رشد یک فناوری جدید ابتدا به علت ریسک بسیار بالا باید منابع مالی از نوع بلاعوض بوده و از طریق خود فرد، خانواده و دولت تامین شود در این مرحله منابع مالی مورد نیاز محدود است؛ در ادامه نیازمندی­های مالی بیشتر می­شود ولی همچنان ریسک بالایی وجود دارد در این مرحله باید نهادهای سرمایه­ گذاری خطرپذیر ورود پیدا کنند، در انتهای مسیر که ریسک زیادی وجود ندارد و نیازمندی های مالی خیلی زیاد است باید تامین هزینه­ ها از طریق بازارهای پولی و مالی انجام گیرد.

 

وی تاکید می کند: حال اگر به چرخه حمایتی بنیاد بر اساس این مدل نگاه شود باید در مراحل اول بنیاد ورود پیدا کند و طبق روال گذشته منابع را به صورت بلاعوض اما در قالب مشخص در اختیار مخترعان قرار دهد، اما در مراحل بعد باید با نهادهای ذی­ الصلاح همکاری نماید.

 

بر اساس آیین نامه جدید اخترعات سطح 3  از ميان اختراع‌هاي ثبت شدة رسمي و از مسير برگزاري رویدادهای معتبر مانند جشنواره‌هاي منطقه‌اي، ملّي، خوارزمي، شيخ بهايي و رازي و با معیارهایی شامل ميزان تازگي اختراع در سطح ملّي وبين‌المللي، طول عمر فنّاوري حاصل از اختراع، آثار اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي ناشي از به‌كارگيري اختراع، چگونگي مستندسازي فرايند رشد اختراع و  قابليت ورود به بازار و ارزش افزودة اقتصادي و اجتماعي حاصل از تجاري‌سازي اختراع شناسایی می شود.

 

مهندس الداغی در این باره معتقد است، در مسیر شناسایی اختراعات سطح سه از جشنواره­ های معتبر ملی و بین­ المللی همچون خوارزمی و شیخ بهایی نام برده شده است، حال آنکه برگزیدگان بخش فن­ آفرینان جشنواره شیخ بهایی متشکل از شرکتها و مخترعان قوی هستند که در تجاری­ سازی محصول نوآورانه خود تا حدود زیادی موفق بوده ­اند، به جرات می­ توان گفت که این افراد اگر حائز شرایط سطح یک بنیاد نشوند حتما شرایط سطح دو را دار هستند.

 

همچنین بر اساس آیین نامه جدید فراهم کردن امکان رشد و توانمندی وظیفه بنیادهای استانی عنوان شده است که این کارشناس تجاری سازی اعتقاد دارد بنیادهای استانی نخبگان در زمینه نیروی انسانی با تجربه در حوزه تجاری­ سازی به شدت ضعیف هستند باید آموزشهای لازم به طور متمرکز به آنها ارائه شود.

No tags for this post.