پس از انتشار این بخشنامه بحث و جدل هایی پیرامون این موضوع آغاز شد.عده ای معتقد بودند که این موضوع می تواند باعث افزایش عفونت های بیمارستانی شود و چالش جدی بهداشتی و نگرانی های زیادی را به دنبال داشته باشد اما عده ای هم که بیشتر خود مسوولان وزارت بهداشت بودند، از بخشنامه ابلاغی دفاع کردند و به انتقادها پاسخ دادند.
از سوی دیگر انتشار این خبر موجی از نگرانی‌ها را میان بیماران و خانواده‌های آنها ایجاد کرده است؛ به ویژه آن دسته از بیمارانی که در بیمارستان‌های دولتی اقدام به درمان می کنند یا هزینه رفتن به بیمارستان‌های خصوصی و تهیه وسایل عمل را ندارند.
هرچند این بخشنامه در راستای صرفه جویی در لوازم پزشکی و مصارف آن ابلاغ شده است اما بی شک تاثیر زیادی روی سلامت بیماران خواهد گذاشت. عفونت‌های بی‌رویه بعد از عمل که در حال حاضر نیز گریبانگیر بیماران است، بیشتر خواهد شد و سلامت بیماران را به خطر خواهد انداخت. جدا از این مساله، بی‌اعتمادی مردم را به دستگاه درمان کشور بیشتر خواهد کرد و این یعنی کشته شدن روحیه‌ای که به بهبود بیمار کمک می کند. یعنی با اعلام این خبر، بیمار با استرس و نگرانی فراوان خود را به دست پزشکان می‌سپارد و در نهایت امیدی به بهبودی هم نخواهد داشت. او کادر بیمارستان، پزشکان، پرستاران و در نهایت سیستم درمان کشور را امن نمی‌داند.
ماجرای بخشنامه وزارت بهداشت دقیقا چه بود؟
این بخشنامه که با عنوان «فراوری مجدد ایمن وسایل پزشکی» ابلاغ شد، بیستم دی ماه سال گذشته و با هدف اجتناب از استفاده بی رویه از وسایل پزشکی یک بار مصرف و تغییر رویکرد تامین ابزار و وسایل پزشکی به سمت استفاده از وسایل با قابلیت استفاده مجدد تصویب شده بود. طبق این بخشنامه بیمارستان ها می توانند به منظور کاهش هزینه ها از برخی لوازم یک بار مصرف برای چندبار استفاده کنند.
ظاهرا فهرستی همراه این بخشنامه ارسال شده و طبق آن می توانند 46 قلم لوازم پزشکی یک بار مصرفی را که در این فهرست آمده است، ضد عفونی و دوباره استفاده کنند. این چهل و شش قلم لوازم یک بار مصرف فقط لباس، ماسک و لوازم دم دستی و بی اهمیت نیست و بیشتر لوازمی است که پزشکان برای جراحی در بدن بیمار استفاده می کنند. اتفاقا جراحان بیشتر از همه به همین موضوع اعتراض می کنند. چون این لوازم با خون و بدن بیمار سروکار دارد و یک خطای کوچک در ضد عفونی این وسایل می تواند به قیمت جان بیمار تمام شود!
سلامت مردم در خطر نیست
ایرج حریرچی، معاون کل وزارت بهداشت ماه گذشته پیرامون این ابلاغیه و با اشاره به اینکه اصولا تمام وسایل پزشکی خصوصا ابزار و وسایل جدید، قابلیت استفاده مجدد دارند، گفت: در دنیا سازمان‌های مختلف پزشکی معیارهای متفاوتی برای استفاده مجدد از تجهیزات دارند. در کشور ما هم به طور معمول از این وسایل استفاده می‌شده و متاسفانه در سال‌های گذشته بخشی از بخشنامه‌ها در استفاده مجدد از این وسایل محدودیت‌هایی ایجاد کرده بود که این امر باعث ضرر به اقتصاد کشور و خروج ارز می‌شد.
سخنگوی وزارت بهداشت خاطرنشان کرد: از سال ۱۹۷۰ دستورالعملی در آمریکا درخصوص استفاده مجدد از وسایلی که یکبار مصرف نامیده می‌شد، تهیه شد. در کشور ما هم به طور معمول این وسایل مورد استفاده قرار می‌گرفت. در سال های گذشته قسمتی از بخشنامه‌ها در استفاده مجدد از وسایلی که امکان استفاده مجدد داشت، محدودیت‌هایی ایجاد کرده بود که این امر باعث ضرر به اقتصاد کشور و خروج ارز می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه بخشنامه اصلی در دی ماه صادر شده و بخشنامه اردیبهشت ماه ارزیابی بخشنامه‌های قبلی بوده و نمی‌توان آن را به تحریم‌ها ارتباط داد، گفت: اکنون ارزیابی ما این است که میزان استفاده مجدد از تجهیزات پزشکی بسیار کمتر از کشورهای سازنده این تجهیزات مثل آمریکا و انگلیس است.
حریرچی در خصوص میزان صرفه جویی حاصل از این روش اظهار داشت: این میزان هنوز در کشور ما برآورد نشده، اما صرفه جویی ماهانه ۴۰ میلیارد تومان را می‌توان برای آن پیش بینی کرد.
سخنگوی وزارت بهداشت ادامه داد: وسایل پزشکی به ۳ دسته حیاتی، نیمه حیاتی و غیرحیاتی تقسیم بندی می‌شوند. بر خلاف تصور عمومی که وسایلی که با خون در اتباط است باید تنها یک بار مصرف شود اما تجهیزاتی مانند قیچی، پنس و وسایل آهنی که با خون بدن ارتباط دارند، بعد از استریل کردن، قابل استفاده هستند و قاعده آن به استفاده مجدد است و به ایران هم محدود نمی‌شود و در همه کشورها امری معمول است.
معاون کل وزارت بهداشت تصریح کرد: به مردم اطمینان می‌دهیم که سلامت آنها به خطر نمی‌افتد. وزارت بهداشت در این موضوع حساسیت زیادی به سلامت مردم دارد؛ چراکه در صورت عفونت و ایجاد مشکل از این روش، هزینه‌های بیشتری بر کشور تحمیل می‌شود.
منافع مالی وارد کنندگان در خطر است نه سلامت مردم
وزیر بهداشت، وزیر بهداشت نیز چندی پیش درباره ابلاغ بخشنامه‌ای مبنی بر استفاده مجدد از برخی لوازم پزشکی برای صرفه جویی در هزینه‌ها، گفت: چیزی به اسم تجهیزات یکبار مصرف وجود ندارد. برخی شرکت‌ها تقلب و تخلف کرده‌اند و شاید افرادی را در سیستم ما و در بیمه‌ها داشته باشند و اعلام می‌کنند وسیله‌ای که در تمام نقاط دنیا چند بار استفاده می‌شود را یک بار استفاده کنید.
هاشمی افزود: وزارت بهداشت کاری را انجام می‌دهد که در آمریکا و اروپا انجام می‌شود. بنابراین به هیچ وجه نیازی نیست وسیله‌ای فلزی یا وسیله‌ای که می‌توان چند بار از آن استفاده و با پیشرفته‌ترین تجهیزاتی که اکنون در ایران برای استریل کردن (پلاسما) موجود است را دور انداخت، لذا نباید هزینه نابجا به مردم تحمیل کرد.
وی یادآور شد: زمانی که از تحمیل این هزینه پیشگیری می‌کنند صدای عده‌ای بلند می‌شود، اما این صدای مردمی که از این لوازم استفاده می‌کنند نیست، بلکه صدای افرادی بوده که منافع‌شان در یکبار مصرف کردن این لوازم است.
وزیر بهداشت افزود: دانشگاه‌های کرمانشاه، کردستان، همدان و ایلام، ظرف یک ماه، نزدیک به ۱۰۰ میلیون تومان از این طریق صرفه جویی کرده‌اند. در واقع وسیله‌ای که فلزی بوده استریل می‌شود و تمام دنیا این کار را انجام می‌دهند.
هاشمی با بیان اینکه فضای مجازی غیر رسمی به راحتی قابل خریدن است، گفت: کافی است عده‌ای واردکننده باشند و از این تصمیم آسیب ببینند، اگر یک صدم خرج کنند، می‌توانند بخشی از جامعه را از طریق فضاهای مجازی غیر رسمی مجاب کنند. اما وزارت بهداشت برای سلامت مردم مسوولیت دارد و این اقدام علاوه بر مراقبت از سلامت‌شان، از جیب‌شان یعنی بیت‌المال نیز مراقبت می‌کند.
کاهش هزینه‌های سلامت و افزایش بیماری‌های عفونی
اما جواد نوایی، رییس کارگروه ملزومات مصرفی و تجهیزات پزشکی انجمن تجهیزات پزشکی معتقد است: شاید از نظر اقتصادی استریل ملزومات مصرفی و تجهیزات پزشکی باعث کاهش هزینه‌های حوزه سلامت شود اما در اصل، انجام نادرست این کار سبب بروز بیماری‌های مختلف عفونی می‌شود.
وی افزود: استفاده چندباره از ملزومات مصرفی تجهیزات پزشکی یا به عبارتی استریل کردن این وسایل باعث تغییر ماهیت مواد اولیه تشکیل دهنده آنها می‌شود و این مساله ممکن است سلامتی افراد را تهدید کند. استریل ملزومات مصرفی حاوی PVC با گاما برای به کارگیری دوباره آنها در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی باعث تغییر کلی ماهیت آنها می‌شود و این کار تنها باعث تحمیل هزینه‌های اضافی به حوزه سلامت می‌شود.
وی گفت: برخی از تجهیزات پزشکی جراحی با روش استریل کردن قابلیت استفاده مجدد حتی بیش از 30 سال دارند ولی مصرف دوباره برخی از ملزومات مصرفی و تجهیزات پزشکی مانند سوند باعث بروز عفونت در افراد می‌شود.
رییس کارگروه ملزومات مصرفی و تجهیزات پزشکی انجمن تجهیزات پزشکی تاکید کرد: کشورمان از نظر تولید ملزومات مصرفی و تجهیزات پزشکی هیچ مشکلی ندارد و شرکت‌های داخلی این قابلیت را دارد تا نیاز بیمارستان‌ها و مراکز داخلی را در زمینه تجهیزات پزشکی و ملزومات مصرفی برطرف کند. استریل ملزومات مصرفی و تجهیزات یکبار مصرف باعث نابودی چرخه تولید داخلی و بیکاری هزاران نفر از کارگران شرکت‌های تولیدکننده کشورمان می‌شود.
در مورد سلامتی مردم سخت گیر باشیم!
محمد حسن اعلمی، رییس مرکز پیشگیری و کنترل عفونت بیمارستان امام رضا (ع) نیز در این خصوص گفت: «این بخشنامه اولین بار نیست که در کشور ما اجرا می شود. سال ها پیش، به ویژه زمان جنگ به دلیل مشکلات مالی از وسایل یک بار مصرف برای چندبار استفاده می کردیم. البته ما تنها کشوری نیستیم که از برخی لوازم یک بار مصرف پزشکی مجدد استفاده می کنیم. بسیاری از کشورهای آفریقایی و بعضی از کشورهای آسیایی که وضعیت اقتصادی خوبی ندارند، لوازم پزشکی یک بار مصرف را استریل و دوباره از آن استفاده می کنند اما در همه جای دنیا توصیه بر این است که از وسایل پزشکی به صورت یک بار مصرف استفاده شود، چون میزان خطا به حداقل یا صفر می رسد اما وقتی وسایل مجدد استریل می شود امکان خطا وجود دارد. طبیعتا وقتی از وسایل یک بار مصرف برای چندبار استفاده می شود کیفیت آن ها پایین می آید و تصمیم بر این که تا چه زمانی و برای چندبار از وسایل استفاده شود، یک موضوع نسبی است. یعنی پزشکان باید بسته به شرایط تصمیم بگیرند که چندبار از وسایل یک بار مصرف استفاده کنند.»
وی معتقد است:«این موضوع به این شرط خوب است که روی استریل و ضدعفونی کردن وسایل پزشکی نظارت دقیقی داشته باشیم. در حوزه پزشکی همه کاری انجام می دهند که خطای انسانی را به حداقل برسانند. یعنی ریسک نمی کنند و با جان بیمار بازی نمی کنند. اما باز هم خطای انسانی وجود دارد یا ممکن است دستگاه ها به شکل مطلوبی کار نکنند اما حتما مجبور هستیم که این روال را پیش گرفتیم.»
گزارش: فرزانه صدقی
No tags for this post.