سهم اندک ایران از اهدا و ذخیره مغز انسانی

بانک مغز ایران نیز  از سال 94 با حمایت معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت تشکیل شده است. هدف از تشکیل این بانک مغز، ارایه خدمات آموزشی، پژوهشی به محققان حوزه علوم اعصاب در دانشگاه علوم پزشکی ایران و سایر دانشگاه‌هاست.

محمد تقی جغتایی، رییس بانک ذخایر مغزی ایران درباره این بانک گفت: هم اکنون توانسته‌ایم  120 مغزانسان را برای این بانک ذخیره سازی کنیم؛ زمان طلایی برای انتقال مغز به بانک، 4 الی 6 ساعت است که برای این کار  باید آن را درون محلول ویژه ای قرار داد و اگر بیش از حد از زمان این جابه جایی بگذرد تقریبا مغز برای طی مراحل ویژه نگهداری طولانی و تحقیقات کارایی خاص خود را از دست می دهد.

وی با تاکید بر اینکه هم اکنون همه افراد سالم می‌توانند با پر کردن فرم مخصوص مغزشان را بعد از فوت اهدا کنند، افزود: البته فعلا گردآوری مغز فوت شدگان مبتلا به آلزایمر، اسکیزوفرنی، پارکینسون، ALS و تومورها در راس اولویت‌های بانک ذخایر مغزی ایران قرار دارد زیرا تشخیص اصلی‌ترین علت بروز این بیماری‌ها برای دستیابی به درمان‌های نوین آن نیازمند مدل‌های آزمایشگاهی اصلی است که مغز انسان مبتلا به این بیماری‌ها بهترین مدل به شمار می‌رود بنابراین گردآوری مغزهای اهدایی می تواند برای دستیابی به روش‌های درمانی الگویی موثر گام بزرگی را در عرصه پزشکی و درمان مبتلایان کسانی که هنوز زنده‌اند؛ بردارند.

وی با اشاره به اینکه هم اکنون حدود 60 نمونه در بانک مغز وجود دارد، اما این تعداد نمونه بسیار کم است و امیدواریم تعداد نمونه‌ها به چند هزار برسد، گفت: تعداد نمونه‌های موجود در بانک‌های بزرگ مغز در جهان به حدود 120 هزار نمونه می‌رسد و ما نیز باید تلاش کنیم به تدریج تعداد نمونه‌ها در بانک مغز انسانی افزایش پیدا کند.

نحوه اهدای مغز

مشاور عالی ستاد توسعه علوم و فناوری‌های شناختی در مورد نحوه انتقال مغز فرد فوت شده گفت: ابتدا باید بگویم که تمام مجوزهای لازم برای این اقدام اخذ شده و این انتقال با همکاری پزشکی قانونی و حضور یکی از کارشناسان در زمان خارج کردن مغز از بدن و در ماکز درمانی معرف، انجام می شود حتی خانواده ها می توانند به جای همه مغز، بخشی از این عضو متوفی را اهدا کنند و این اطمینان را می دهیم که چنین اقدامی کمک بزرگی برای بسیاری از بیمارانی می کند که هنوز زنده اند و در انتظار درمان‌های نوین و موثر برای درمان کامل بیمارشان به سر می برند.

جغتایی یادآوری کرد: هم اکنون برای دستیابی به درمان‌های نوین مبتلایان دیابت از نمونه‌های موش‌های آزمایشگاهی استفاده می‌شود ولی این مساله در مورد مغز انسان که ساختار و رفتارهای خاص خودش را دارد به هیچ عنوان امکان‌پذیر نیست بنابراین نمی‌توان مدل‌های حیوانی را جایگزین مغز انسان کرد، مساله مهمی که اهمیت ذخیره‌سازی مرکز فرماندهی بدن را برای دستیابی به درمان‌های نوینی که منجر به مرگ بیماران می‌شود بیش از پیش افزایش می‌دهد.

یک مغز در اختیار 100 پژوهشگر

وی با اشاره به اینکه هر نمونه مغزی در بانک مغز برای تعداد محققان زیادی مورد استفاده قرار می‌گیرد، گفت: هم اکنون در بانکی که در دانشگاه علوم پزشکی ایران تشکیل شده و یک بانک ملی به شمار می‌رود،‌ خدماتی به محققان در نقاط مختلف کشور ارایه می‌شود، اما برای اینکه محققان بیشتری بتوانند از خدمات این بانک استفاده کنند، باید تعداد نمونه‌های موجود در بانک مغز افزایش پیدا کند و در این رابطه نیاز است افراد بیشتری مغز خود را به این بانک اهدا کنند.

رییس بانک مغز دانشگاه علوم پزشکی ایران تصریح کرد: محققان می توانند با ارسال ایمیل یا تکمیل فرم‌های مربوطه ، نوع مغز بیماران مورد استفاده در تحقیق خود را مشخص کنند تا  نمونه های مورد نظر در اختیار آنها قرار گیرد.

وی اظهار کرد: از هر مغز اهدا شده ، 100 محقق می توانند استفاده کنند و بانک مغز دانشگاه علوم پزشکی ایران آماده ارایه خدمات به تمامی محققان کشور است که در این مرکز علت بیماری ها ، مکانیزم درمان و تاثیر داروها بر روی  مغز بررسی می شود.

وضعیت اهدای مغز در کشورهای دیگر چگونه است؟

در شرایطی که بانک مغز تازه تاسیس کشورمان با عدم وجود بافت مغز کافی برای مطالعات پزشکی مواجه است، کشورهای مختلف دنیا با ایجاد شبکه‌های بانک مغز و فرهنگ‌سازی در اهدای مغز، به پیشرفت‌های قابل توجهی رسیده‌اند.

برخی از شبکه‌های بانک مغز در سراسر دنیا عبارتند از:

1-شبکه بانک مغز استرالیا که متشکل از 6 بانک منطقه‌ای است که درخواست اهدای بافت از خارج از استرالیا را نیز می‌پذیرد.

2-شبکه مغز اروپا (BrianNet Europe) که شبکه‌ای متشکل از 19 بانک مغز از 11 کشور اروپایی است. دریافت نمونه در این بانک‌ها بر اساس پروتکل‌های استاندارد شده انجام می‌گیرد.

3-مرکز هماهنگی ملی آلزایمر(NACC) مجموعه از هسته‌های نوروپاتولوژی را در 27 مرکز تحقیقاتی به یک پایگاه داده واحد متصل می‌کند. این مرکز حاوی 13 هزار مغز است که 3000 تا عدد از آنها با اطلاعات بالینی و شناختی گسترده همراه است.

4-نوروبیوبانک ان.آی.اچ NeuroBioBank)  ) انبار ایالات متحده آمریکا را از طریق یک پورتال وب معمولی پیوند می‌دهد. بانک‌های عضو آن نمونه‌های عمدتا همراه با اختلالات عصبی و اختلالات روانپزشکی و بیماری‌های سیستم عصبی غیر از بیماری آلزایمر را ذخیره می‌کنند. تمام بافت‌ها با استفاده از همان پروتکل استاندارد شده جمع آوری می‌شوند.

5-شبکه بانک مغز بریتانیا که 10 بانک مغز بریتانیا را گردهم آورده است که شامل 10 هزار مغز و اطلاعاتشان در یک پایگاه داده متمرکز و با قابلیت جستجو است.

6- مرکز منابع بافت مغز هاروارد (HBTRC) که به عنوان یکی از قدیمی‌ترین بانک‌های مغز دنیا در سال 1978 در بیمارستان "مک‌لین" و یک منبع متمرکز برای جمع‌آوری و توزیع نمونه‌های مغز انسان برای تحقیقات بر روی مغز تاسیس شده است.

دانشمندان مراکز عالی دانشگاهی و پزشکی سراسر کشور از HBTRC برای تحقیق خود درخواست بافت می‌کنند و از آنجایی که اکثر این مطالعات را می‌توان روی مقدار بسیار کمی از بافت مغز انجام داد، هر مغز اهدا شده تعداد زیادی نمونه برای بسیاری از محققان فراهم می‌کند.

گزارش: فرزانه صدقی

 

 

 

No tags for this post.