حدود 250 گونه مختلف از لاک پشت ها و سنگ پشت ها در سراسر دنیا وجود دارند. آنها در زیستگاه های مختلف از اقیانوس گرفته تا صحراها، زندگی می کنند اما در مکان هایی با آب و هوای سرد قادر به زندگی نیستند.
عواملی همچون صید بی رویه، آلودگی های دریایی، تخریب زیستگاه های ساحلی و دریایی، برداشت تخم ها، شکار لاک پشت های بالغ، شکارچیان طبیعی و پدیده های جهانی محیط زیست فشارهای فراوانی را برجمعیت این آبزی وارد می کند به طوری که طی 100 سال اخیر جمعیت آنها تا 80 درصد کاهش یافته است.
از این رو دوستداران محیط زیست در سال 2000 ،دوم خرداد مصادف با 23 مه ( May ) را روز جهانی لاک پشت ها نامگذاری کرده است ، این نامگذاری با هدف افزایش اطلاعات و بزرگداشت لاک پشت ها و تشویق مردم برای انجام فعالیت هایی برای کمک به زندگی و نجات آنها به وجود آمده است.
در روز جهانی لاک پشت ها در سراسر جهان برنامه های مختلفی برگزار می شود که آموزش های عمومی درباره لاک پشت ها و آشنایی افراد در زمینه نحوه برخورد با لاک پشت های زخمی شده در بزرگراه ها و یا دریاها برخی از این برنامه ها است.
پروین فرشچی معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا گفت: 5 گونه لاک پشت در آبهای خلیج فارس و دریای عمان زیست می کنند که 3 گونه آنها شامل لاک پشت های منقار عقابی ، پشت چرمی و زیتونی شدیدا در معرض خطر انقراض هستند و دو گونه لاک پشت های سبز و سر پهن هم در خطر انقراض قرار دارند.
وی اظهارداشت: برای حفاظت از لاک پشت ها از سال گذشته تاکنون اقدامات خوبی انجام شده که از جمله آنها شناسایی محل اصلی تخم گذاری لاک پشت ها، حفاظت از سایت های تخم گذاری شده، تگ گذاری یا نشانه گذاری لاک پشت ها، بازسازی محل های تخم گذاری، رها سازی لاک پشت های گرفتار در تورهای صیادی و پایش های شبانه محل تخم گذاری است.
اعتقادی میان برخی قدیمی های منطقه وجود دارد مبنی بر اینکه تخم لاک پشت مقوی است و خوردن لاک پشت هم موجب طول عمر می شود، حتی برخی افراد بومی تخم لاک پشت ها را به قیمت گزافی به کشورهای حاشیه خلیج فارس و دریای عمان می فروشند، این مساله یکی از تهدیدات اصلی برای لاک پشت ها است.
فرشچی دراین باره گفت: بنا به اعتقاد برخی از قدیمی های منطقه مبنی بر اینکه تخم لاک پشت مقوی است و خوردن خود لاک پشت هم موجب طول عمر می شود ، در برخی موارد تخم ها و لاک پشت ها را شکار می کنند اما سازمان حفاظت محیط زیست در این زمینه قوانین سخت گیرانه ای وضع کرده و تا حد زیادی جلوی این کار گرفته شده است، البته تعداد این افراد بسیار بسیار محدود است.
زباله های دریایی مساله دیگری است که حیات لاک پشت ها را تهدید می کند، شاید بارها در دنیای مجازی با عکس هایی که مواجه شده اید که یک لاک پشت در میان حلقه ای گرفتار شده و یا کیسه های پلاستیکی اطراف این حیوان را در بر گرفته است.
فرشچی دراین باره گفت: زباله های دریایی یکی از تهدیدات حیات لاک پشت ها محسوب می شود، در برخی موارد در این زباله ها که بیشتر پلاستیک هستند گرفتار می شوند و گاهی هم آنها را می خورند که در هر دو حالت آسیب می بینند.
وی افزود: از بین رفتن زیستگاه ها هم یکی دیگر از تهدیدات حیات لاک پشت هاست که باید با فرهنگ سازی نسبت به کاهش فعالیت های انسانی در زیستگاه های این گونه ها اقدام کنیم.
فرشچی گفت: زمان تخم گذاری لاک پشت ها در فصل گرم سال است و تخم گذاری در خلیج فارس از خرداد ماه آغاز می شود از این رو کارهای آماده سازی سایت های تخم گذاری و حفاظت از آنها از چند روز گذشته آغاز شده است.
وی افزود: یکی از اقدامات معاونت دریای سازمان حفاظت محیط زیست انتقال تخم ها به مکان های امن است ، به این صورت اگر محل تخم گذاری لاک پشت ها مناسبت نباشد و یا افرادی در کمین جمع آوری تخم ها باشند، با همکاری مردم بومی تخم ها را به سایت های حفاظت شده منتقل می کند.
لاک پشت های دریایی طی میلیون ها سال جمعیت خویش را در گستره دریاها و اقیانوس ها حفظ کرده اند تا اینکه از قرن 18 به بعد به علت افزایش جمعیت، مصارف انسانی و عوامل دیگر رو به انقراض نهادند. این روند انقراض تا حدی پیش رفت که اکنون جزو فهرست گونه های حفاظت شده اتحادیه بین المللی حفاظت از محیط زیست ( IUCN ) قرار گرفته اند.
*** خزندگان ایران (راسته لاک پشت ها)
لاک پشت های ساکن ایران شامل سه گونه لاک پشت های آبزی ( آب شور) ، لاک پشت های نیمه آبزی ( آب شیرین ) و لاک پشت های خاکی می شوند. لاک پشت های آبزی در جنوب ایران در خلیج فارس و دریای عمان زندگی می کنند.
لاک پشت های نیمه آبزی ایران شامل دو گونه نیمه آبزی در شمال ایران و گونه لاک نرم در جنوب غرب ایران می شود. ایران دارای دو نوع از لاک پشت های خاکی نیز هست. این لاک پشت ها تقریبا در همه جای ایران یافت می شوند.
تاکنون هشت گونه از این آبزی در دریاها و اقیانوس ها شناخته شده که از این میان گونه های لاک پشتان سبز، سرخ ، چرمی، عقابی و زیتونی در خلیج فارس و دریای عمان توسط سازمان فائو تایید شده است.
در سواحل جنوبی ایران بیش از 50 زیستگاه اصلی برای لاک پشت های دریایی وجود دارد که محل چرا، جفت گیری و تخم ریزی آنها است، بر اساس نتایج به دست آمده لاک پشت سبز و لاک پشت پوزه عقابی بیشترین تعداد لانه سازی یا به بیان دیگر بیشترین مناطق لانه سازی و تخم گذاری در ایران را به خود اختصاص داده است.
با توجه به اهمیت موضوع سازمان حفاظت محیط زیست مطالعه ای را در مورد وضعیت لاک پشت های ایران انجام داده است.نتایج حاصل از بررسی پراکنش لاک پشت های دریایی نشان داده است که این موجودات در تمامی نقاط خلیج فارس و دریای عمان گسترده اند و52 منطقه زیستگاه مناسبی برای آنهاست، از این مناطق حدود 11 زیستگاه در دریای عمان ،26 زیستگاه در خلیج فارس و 15 زیستگاه نیز در جزایر اطراف قرار دارد.
در مطالعات انجام شده گونه های غالب در سواحل ایران عموما گونه لاک پشت عقابی و سپس گونه لاک پشت سبز است و در سواحل دریای عمان که از خلیج گواتر تا تنگه هرمز را شامل می شود، لاک پشت سبز گونه غالب منطقه بوده و گونه های لاک پشت زیتونی، لاک پشت سرخ و لاک پشت پشت چرمی نیز مشاهده شده است.
لاک پشت زیتونی بیشتر در شرق دریای عمان و سواحل سیستان و بلوچستان مشاهده شده است در سواحل خلیج فارس، از تنگه هرمز تا سواحل شرقی استان بوشهر لاک پشت عقابی گونه غالب منطقه بوده گرچه لاک پشت سبز نیز به وفور دیده می شود، در غرب خلیج فارس علاوه بر آنها لاک پشت پشت چرمی نیز گزارش شده است.
در جزایر هم عمدتا دو گونه لاک پشت های عقابی وسبز غالب هستند به طوری که گونه عقابی بیشتر در جزایر شرقی و غربی و لاک پشت سبز در جزایر مرکزی خلیج فارس تخم گذاری و لانه گذاری می کنند.
مکان های مهم تخم گذاری لاک پشت ها در ایران به تفکیک گونه به این صورت است که لاک پشت گونه عقابی (Eretmochelys imbricata) در جزایر هرمز، فارو، شیدور، لاوان، هنگام، کیش، تهمادون، ام الگرم و نخیلو و لاک پشت دریایی سبز (Chelonia mydas) در جزایر لاوان، شیدرو و سواحل شرقی جاسک تخم گذاری می کنند.
*** اقدامات سازمان حفاظت محیط زیست برای حفاظت از لاک پشت ها
به منظور حفاظت و افزایش موفق تولید مثلی لاک پشت های دریایی، در بهار 1390 دو سایت در سواحل جنوبی کشور (یکی در جزیره نخیلو استان بوشهر و دیگری در ساحل کچوی استان سیستان و بلوچستان ) ایجاد شده است.
*** رژیم غذایی لاک پشت ها:
رژیم غذایی لاک پشت های دریایی در گونه های مختلف نسبتا مشابه بوده و شامل جلبک ها، علف های دریایی، گلسنگ ها، اسفنج ها، عروس های دریایی و به طور کلی موجوداتی که دارای حرکت هستند، است،
زیستگاه آنان عمدتا در مناطق کم عمق ساحلی دریاها و بر بسترهای سنگی، صخره ای، مرجانی و دیگر زیستگاه هایی که دارای منابع غذایی کافی هستند واقع شده است، این خزندگان برای تغذیه از ریشه و برگ های درختان مانگرو به خورها نیز وارد می شوند.
*** فصل تخم ریزی :
تخم ریزی لاک پشت ها با شروع ماه های گرم همراه است، در منابع مختلف ماه های فروردین تا خرداد و اختصاصا در لاک پشت سبز تا شهریور ذکر شده است. در سواحل خلیج فارس و دریای عمان در فصل تخم ریزی دمای هوا در شب ها 25 تا 28 درجه سانتیگراد نوسان دارد و تخم ریزی نیز عمدتا در طول شب صورت می گیرد.
در سواحل شنی مناطقی که دارای وضعیت مناسب بوده و تردد کمتری بر روی آنها انجام می شود برای تخم گذاری لاک پشت های ماده مورد استفاده قرار می گیرد، لیکن با توجه به ساخت و سازها و وجود شکارچیان طبیعی شانس لاک پشت ها برای تخم ریزی در جزایر غیر مسکونی بیشتر است.
دریای عمان و خلیج فارس به علت داشتن دمای سالانه، تبخیر، میزان شوری، وجود جنگل های مانگرو ( حرا)، آبسنگ های مرجانی برای تغذیه ، لانه سازی و تخم ریزی نه تنها لاک پشت ها بلکه انواع گونه ها در نوع خود بی نظیر است به همین خاطر سالانه تعداد زیادی از انواع گونه های مختلف برای تغذیه و تخم ریزی به سواحل این منطقه می آیند.
لاک پشت ها می توانند بسیار عمر کنند، پیرترین لاک پشت یافت شده ، در جزایر سیشل بیش از 150 سال عمر داشته است.
لاک پشت ها حیواناتی خونسرد هستند یعنی توانایی کنترل دمای بدن خود را ندارند و بر خلاف جانداران خونگرم که با انرژی آزاد شده از متابولیسم غذای مصرفی، خود را گرم می کنند، برای گرم نگه داشتن دمای بدن خود نیازمند گرمای حاصل از نور خورشید و یا گرمای آب هستند.
بزرگترین لاک پشت ها، پشت چرمی ها هستند. آنها رشدی بیش از 1.8 متر و وزنی بیش از 400 کیلوگرم دارند. لاک پشت خوراکی سواحل فلوریدا به نام تراپین از جمله کوچکترین لاک پشت ها است که به طور عمده در آب های شیرین زندگی می کند و بسیاری از آنها دارای رنگی روشن هستند.
No tags for this post.