صنعت کشاورزی یکی از تاثیرپذیرترین صنایع از دگردیسی دیجیتال و پیشرفت فناوری است. استفاده بهینه از منابع آب و خاک و سایر نهاده‌های کشاورزی به‌همراه افزایش بهره‌وری و عملکرد در این صنعت، یکی از مهم‌ترین مزیت‌های استفاده از سیستم‌های کشاورزی دیجیتالی است. با استفاده از سنجنده‌های مختلف و نرم‌افزارهای پیشرفته، اطلاعات با سرعت و دقت جمع‌آوری، ذخیره‌سازی، پردازش و منتشر می‌شوند و نیاز به نیروی انسانی و خدمات آزمایشگاهی به نحو چشمگیری کاهش می‌یابد؛ برای مثال وزارت جهاد کشاورزی نیازمند بررسی سلامت مزارع گندم در کشور و پیش‌بینی میزان تولید و برداشت گندم است. این کار را می‌توان با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای در سطح کل کشور و با بهره‌گیری از بانک‌های اطلاعاتی اراضی کشاورزان به‌راحتی انجام داد و نیازی به حضور در مزارع نیست.
همچنین می‌توان نواحی دارای مشکلات مختلف ازجمله بیماری‌ها و آفات گیاهی، علف‌های هرز مهاجم، مناطق تحت کم‌آبی و تنش آبی، مراتع دچار چرای بیش از رویه دام و حتی مناطقی را که دچار آتش‌سوزی می‌شوند با سرعت و دقت شناسایی و نسبت به رفع آن اقدام کرد. بازارهای بورس برای پیش‌بینی تولیدات کشاورزی به‌راحتی می‌توانند از اطلاعات ماهواره‌ای بهره جسته و با دقت بیشتر به ارزیابی دقیق تولیدات محصولات مختلف کشاورزی در سراسر جهان بپردازند. این مهم زمانی بیشتر اهمیت پیدا می‌کند که بسیاری از مردم حاضر به همکاری برای ارایه اطلاعات از محصولات و تاسیسات کشاورزی به مسوولان نیستند و امکان جمع‌آوری این اطلاعات به‌صورت حضوری غیرممکن یا بسیار گران است. سیستم‌های سنجش از دور می‌توانند این امکانات را در اختیار نهادهای ذی‌ربط قرار دهند.
در کنار مزایایی که فناوری می‌تواند برای تولیدکنندگان و کشاورزان داشته باشد، منافعی را نیز برای دولت‌ها به دنبال خواهد داشت. دگردیسی دیجیتال و توسعه فناوری‌ها در تمامی بخش‌ها از جمله کشاورزی دارای تاثیرهای شگرفی است که در ترغیب دولت‌ها در به‌کارگیری این فناوری و ابزارها بسیار موثر است.
انواع فناوری‌هایی که به کمک کشاورزی می آیند
حسگرها: حسگرها نقش بسیار مهمی در جمع‌آوری اطلاعات از زمین کشاورزی را بر عهده دارند؛ اطلاعاتی که توسط بسیاری از فناوری‌های دیگر برای تجزیه‌و‌تحلیل و تصمیم‌گیری مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای مثال، حسگرهایی که مقدار دقیق محصول‌های برداشت‌شده و موجود در انبار را دارند. همچنین حسگرهایی که در درون خاک قرار می‌گیرند و میزان آب و مواد مغذی موجود در خاک را دایما بررسی کرده و به کشاورز گزارش می‌دهند.
پهپادها: پهپادهایی که نقشه زمین کشاورزی را تهیه می‌کنند و تصاویر هوایی از وضعیت محصولات کاشته‌شده را ارایه می‌دهند.
روباتیک: ماشین‌هایی که برای اهداف مشخصی طراحی شده‌اند و تماما خودکار هستند و جهت کاشت و برداشت محصول مورد استفاده قرار می‌گیرند.
اینترنت اشیا: حسگرهای خاک و هوا که در مزارع نصب شدند و به دستگاه‌های موبایل متصل هستند، می‌توانند تصمیم‌های لازم را در زمینه‌هایی همچون آبیاری جهت رسیدن به سطح مشخصی از رطوبت، استفاده موثر از کودها و سموم شیمیایی را به صورت هوشمند و بر اساس اطلاعات موجود بگیرند. این کار به کاهش خسارات ناشی از خطاهای انسانی کمک می‌کند.
داده‌های بزرگ: با وجود حسگرها، روبات‌ها، پهپادها و ماهواره‌ها و سایر دستگاه‌های متصل در مزرعه، حجم اطلاعاتی که تولید و مبادله می‌شود بسیار بالاست. این حجم بالای اطلاعات نیاز به فناوری داده‌های بزرگ را قطعی کرده است.
پلت‌فرم‌های تجزیه‌و‌تحلیل: با توجه به داده‌های بسیار در کشاورزی هوشمند، سیستم‌های تجزیه وتحلیل می‌توانند در مراحل رشد و برداشت محصول، پیش‌بینی‌های مفیدی ارایه دهند. به علاوه می‌توانند از جمع‌آوری اطلاعات محیطی و اطلاعات جامع در زمینه عوامل بیماری‌زای محصولات کشاورزی، به بهبود کیفیت و بهره‌وری بیشتر محصولات کشاورزی کمک کنند. همچنین این پلت‌فرم‌ها با تجزیه وتحلیل نیاز و تولید بازار، به کشاورزان در برآورد بهترین زمان برای عرضه محصولات جهت دستیابی به سود بیشتر کمک می‌کنند.
مکانیزم انتقال اطلاعات: با در نظر داشتن این نکته که بخش بالایی از کشاورزان چه در کشورهای توسعه یافته و چه در کشورهای در حال توسعه، از دانش و علوم کشاورزی بی‌بهره‌اند و اغلب بر اساس تجربیاتشان عمل می‌کنند، لزوم دسترسی به اطلاعات به زبان‌های مختلف و با شیوه‌های بصری مانند ویدئو و تصویر بسیار مهم می‌شود. فناوری دیجیتال به کشاورزان از راه دور و با یادگیری آنلاین در تولید محصول و سلامتی آن، بسیار کمک‌کننده خواهد بود.
روبات گفت و گو: روبات‌های گفتگو دستیاران مجازی محاوره‌ای هستند که با کاربر نهایی به طور مستقیم و خودکار در ارتباط هستند. هوش مصنوعی با کمک فناوری یادگیری ماشین و پردازش زبان طبیعی باعث تقویت چت‌بات‌ها شده و برای ارتباط با کاربر کاملاً شخصی‌سازی شده است. اگرچه چت‌بات‌ها هنوز در ابتدای راه هستند، اما صنعت کشاورزی نیز می‌تواند از این فناوری در پاسخ به سؤالات، ارائه مشاوره و راهکار به افراد درگیر در این حوزه استفاده کند.
سایر فناوری‌ها همچون کلاد، فناوری ۵G، دسترسی به اینترنت سریع و ارزان‌قیمت و پهنای باند نامحدود به توسعه بیشتر صنعت کشاورزی و دیجیتالی شدن آن کمک خواهند کرد.
نکته حائز اهمیت در اینجا این است که همزمان با ظهور دگردیسی دیجیتال در صنعت کشاورزی، لزوم تأمین امنیت دستگاه‌های متصل و نیز حفظ اطلاعات کاربران نیز به امری بسیار حیاتی تبدیل می‌شود.
ایران در نقطه صفر کشاورزی دیجیتالی
کشاورزی سنتی در حال تبدیل به کشاورزی دقیق و دیجیتال است و ایران نیز دیر یا زود مجبور به هماهنگ شدن با سیستم کشاورزی جهانی است. به همین دلیل توسعه مکانیزاسیون در صنعت کشاورزی این روزها در دستورکار دولت قرار گرفته و برای کشاورزان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. با این حال کارشناسان حوزه سیستم‌های کشاورزی هوشمند معتقدند ایران با کشورهای توسعه یافته برای استفاده از سیستم‌های هوشمند کشاورزی فاصله‌ی زیاد داشته و هنوز در نقطه صفر قرار داریم. به عقیده کارشناسان این حوزه، در آینده بسیاری از مدیران و کارگران کشاورزی به‌دلیل آن‌که صاحبان اراضی به سیستم‌های مدرن و پیشرفته مجهزند مشاغل خود را از دست می‌دهند و این مهم نیازمند پیشگیری و توجه است. کوچک بودن اراضی کشاورزان و فقدان حضور شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات مکانیزاسیون، ضعف عملکرد دانشگاه‌ها، کمبود کارشناسان با تحصیلات آکادمیک در حوزه کشاورزی دقیق، غیربومی بودن فناوری‌های کشاورزی هوشمند، ضعف ترویج فناوری، کم‌طرفدار بودن شبکه‌های آموزشی در بین کشاورزان، کاهش رونق کشاورزی در بسیاری از مناطق روستایی و رها‌سازی اراضی کشاورزی، از عمده مشکلات اجرای کشاورزی دقیق در ایران است که رفع آن، به تغییر اصولی در سیاست‌های دولت و بخش خصوصی نیاز دارد. این در حالی است که هم اکنون سایر کشورهای اروپایی و آمریکایی در این زمینه پیشرو هستند. مثلا کشور آمریکا در کمربند ذرت و مناطق کشت غلات از حسگرهای نوری برای تعیین میزان نیاز به کود بهره می‌گیرند و سپس با دستگاه‌های کاربرد متغیر کود، تنها در مناطق مورد نیاز به میزان لازم کود را در اختیار زمین و گیاه قرار می‌دهند. همچنین با مجهز کردن ماشین‌آلات برداشت به سنجنده‌های پیشرفته، نقشه عملکرد محصول زراعی را ترسیم می‌کنند. با بهره‌گیری از سم‌پاش‌های پیشرفته و مجهز به حسگرهای نوری، میزان مصرف سم و آب تا ۹۰ درصد کاهش داده می‌شود. برای کم کردن فاصله ایران با کشورهای توسعه‌یافته، لازم است وزارت جهاد کشاورزی در سیاست‌های خود تغییر و تحول بنیادین به وجود آورد.
20 درصد کشاورزی کشور تا 4 سال آینده دیجیتالی می‌شود
محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در این زمینه گفته است: تلاش داریم در یک برنامه چهار ساله، 20 درصد اقتصاد کشاورزی کشور دیجیتالی شود که می تواند در افزایش تولید محصول در واحد سطح و بازدهی آب تاثیرگذار باشد.
وی افزوده است: با وجود همه تلاش های موثر وزارت جهاد کشاورزی در بکارگیری ظرفیت های موجود، نیروی انسانی و دانش ما در افزایش بهره وری بخش کشاورزی دچار چالش هستیم که می توانیم با ورود اطلاعات و فناوری فضایی علاوه بر تحول دیجیتالی در این بخش، اشتغال ایجاد کنیم.
وی هدف از تفاهم نامه یاد شده را «در میان گذاشتن مشکلات، منابع مشترک برای دستیابی به یک راه حل پایدار، بهبود شرایط و پارامترهای بهره‌وری و اقتصادی کشور» برشمرده و گفته است: براین اساس انتظار می رود علاوه بر بهبود بهره وری در نظام کشاورزی، شاهد کاهش مصرف آب و سموم، افزایش محصول در واحد سطح و بهبود شبکه توزیع محصولات غذ ایی باشیم.
وزیر ارتباطات بر استفاده از ظرفیت فناوری اطلاعات در حوزه ترویج و آموزش تاکید کرده و افزوده است: اقتصاد دیجیتال بخش کشاورزی نیازمند سرمایه گذاری است؛ منابع مالی مورد نیاز این پروژه برای کسب و کار نوپا با سرمایه گذاری 50 میلیارد تومانی بخش خصوصی و 150 میلیارد تومانی دولت در دوره چهار ساله از محل وجوه اداره شده تامین می شود.
به گفته آذری جهرمی، خوشبختانه هر دو وزارتخانه دارای دارای بانک (کشاورزی و پست بانک) هستند تا منابع مالی مورد نیاز این برنامه تامین شود؛ البته طبق مطالعات انجام شده منابع مالی این پروژه از محل کاهش صرفه جویی در آب و کاهش مصرف برق در دو سال بازگردانده می شود.
گزارش: فرزانه صدقی
No tags for this post.