اگرچه در شروع تغییر سیستم آموزش عالی ایران از سیستم صرفا آموزشی به سیستم آموزشی-پژوهشی در اوایل دهه هفتاد چنین سیاستی قابل قبول به نظر می رسید اما با گذشته حدود دو دهه از آغاز این روند چگونگی امتیاز دهی به مقالات و رفتارهای پژوهشی اعضای هیات علمی و همچنین آیین نامه ارتقا و استخدام آنها نیاز به بازنگری جدی دارد.
یکی از ضرورت‌های مهم اصلاح آیین نامه ارتقای هیات علمی آموزشی دانشگاه‌ها را می‌توان علاوه بر جلوگیری از روند رو به افزایش مقالات بی‌کیفیت ISI و همچنین گامی بلند در راستای کاهش تقلب و سرقت علمی به بهانه ارتقای هیات علمی دانشگاه‌ها و شکل‌گیری ارتباط صنعت و دانشگاه دانست.
تالیف یا ترجمه؛ ملاک ارتقای رتبه استادان چیست؟
ملاک‌ها و معیارهای ارتقای رتبه اساتید همیشه بر اساس تصمیم مسوولان و طبق آیین نامه‌های وزارت علوم مانند آیین نامه ارتقا انجام می‌شود. بعضی از اساتید به نحوه ارتقای رتبه و تبدیل وضعیت خود اعتراض دارند و این روند را گزینشی یا براساس ملاک‌های اشتباه می‌دانند.
هم اکنون آییننامه ارتقای مرتبه اعضای هیات علمی در سه ماده فعالیت‌های آموزشی، فعالیت‌های پژوهشی، فعالیت‌های علمی- اجرایی به ارزش گذاری استادان دانشگاهی می‌پردازد. با بررسی آییننامه ارتقا می‌توان فهمید که فعالیت‌های آموزشی بیشتر به کیفیت تدریس و کمیت ساعت‌های آموزشی مربوط است، فعالیت‌های پژوهشی بر اساس تالیف کتاب یا مقاله نویسی و اختراع و اکتشاف ثبت شده، سنجیده می‌شود و فعالیت‌های علمی و اجرایی به ترجمه کتاب و مقاله، راه اندازی نمایشگاه، آزمایشگاه و کارگاه مرتبط می‌شود.
اگر چه هرکدام از این موارد دارای یک نمره جداگانه برای ارتقا اساتید از سوی وزارت علوم هستند؛ برخی از استادان دانشگاهی معتقدند سیاست‌های وزارت علوم بیشتر بر مقاله‌های ISI و ترجمه آثار غربی تاکید دارد و خبری از تولید علم نیست.
ابراهیم فیاض، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران در این خصوص گفت: اگر یک استاد دانشگاه ۱۰۰ کتاب هم تولید کند بازهم ملاک ارتقای رتبه اساتید ۴ مقاله ISI است؛ همین موضوع موجب شده است که دانشکده فنی دانشگاه تهران جز تولید ISI و مهاجرت دانشجو کار دیگری نداشته باشد.
محمود نیلی احمدآبادی رییس دانشگاه تهران نیز در پاسخ به این سوال که ملاک ارزشیابی استادان چیست، گفت: رشته‌ها با هم فرق می‌کنند، در بسیاری از رشته‌های علوم انسانی اتفاقا بر تالیف تاکید داریم؛ این آیین نامه‌ای است که از سوی وزارت علوم ابلاغ شده است اما هر دانشگاهی مثل دانشگاه تهران بندهایی را با مجوز وزارت علوم اضافه کرده است؛ خوشحال می‌شویم که در علوم انسانی هم کار‌هایی صورت بگیرد که در جهان پذیرفته و منتشر شود، اما اینکه مقاله ISI شرط ارتقا سطح باشد و نبود مانع از پیشرفت اساتید شود؛ درست نیست.
وی افزود: هرچند هم اکنون امتیازهایی برای ترجمه آثار مطرح علمی مد نظر گرفته‌ایم اما به طور کلی ترجمه در ارتقای سطح جایگاهی ندارد؛ از سوی دیگر باید تالیف‌های دانشگاهیان هم جدید، به روز، اصیل و نتیجه تحقیقات اعضای هیات علمی و دانشجویان باشد، به هر حال نوآوری بزرگترین وجه تمایز دانشگاه با دیگر سازمان‌هاست.
اصلاح آیین نامه ارتقای اساتید دانشگاه تا پایان سال
چند روز پیش، دکتر مجتبی شریعتی نیاسر، معاون آموزشی وزیر علوم از اصلاح آییننامه ارتقای اساتید در حاشیه نشست هم‌اندیشی ارتقای ۵ دانشگاه و ۵ پژوهشگاه به تراز بین المللی به آخرین وضعیت آییننامه ارتقای اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها اشاره کرد و افزود: در حال بررسی این آییننامه هستیم. با توجه به اینکه زمان بازنگری آییننامه ارتقاء رسیده است، بنابراین باید این اصلاحات را انجام بدهیم و این آییننامه باید به سمتی اصلاح شود که استادان مهارت‌محور و آموزش‌محور و افرادی که در سطح مدرسی عمل می‌کنند و اساتیدی که منحصرا پژوهشی هستند، همه بتوانند ارتقاء یابند، چرا که آییننامه اکنون این امکان را برای همه بخش‌ها نمی‌دهد.
وی تصریح کرد: امیدوار هستیم آییننامه ارتقای اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها تا پایان سال ارتقاء یابد و بتوانیم آن را اجرایی کنیم.
نحوه اصلاح آیین نامه ارتقای اساتید از زبان قائم مقام وزیر علوم
عبدالرضا باقری، قائم مقام وزیر علوم نیز درباره اصلاح آیین نامه ارتقاء اساتید با توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری در دیدار اخیر با اساتید دانشگاه ها گفت: بعد از دیدار اخیر اساتید دانشگاه ها با مقام معظم رهبری، با دستور وزیر علوم تحقیقات و فناوری کمیته ای برای پیگیری فرمایشات رهبر معظم انقلاب در وزارت علوم شکل گرفت.
وی ادامه داد: یکی از کارگروه های این کمیته وظیفه دارد تا روی بازنگری آیین نامه ارتقاء اساتید کار کند، ولی طبیعی است این موضوع زمان بر است چرا که باید با دانشگاه ها صحبت شده و نظر آنها نیز جمع آوری شود تا چنانچه تغییراتی مورد نظر باشد، اعمال شود.
وی خاطرنشان کرد: البته در آیین نامه فعلی نیز مواردی مانند حوزه های تولید، فناوری، رفع مشکلات جامعه توسط دانشگاه‌ها، همه دیده شده است اما درعین حال گروهی برروی آن کار خواهند کرد که اگر مواردی نیاز است، در آیین نامه جدید لحاظ شود.
وی افزود: در آیین‌نامه‌جدید ارتقا در جهت حمایت از کارآفرینی و تجاری‌سازی و تقویت مقالات با کیفیت‌تر در راستای کیفی‌سازی مواردی لحاظ خواهد شد.
بازنگری آیین نامه با هدف شکل‌گیری ارتباط صنعت و دانشگاه
دکتر محمد سعید سیف، مدیرکل دفتر ارتباط دانشگاه‌ها با صنعت وزارت علوم نیز از بازنگری آییننامه "ارتقاء و استخدام اساتید دانشگاه‌ها" خبر داد و گفت: به منظور حمایت از شکل‌گیری ارتباط صنعت و دانشگاه و نحوه شکل‌گیری این ارتباط بین دانشجویان و اساتید آییننامه "ارتقاء و استخدام اساتید" در دست بازنگری است که بر اساس آن یک‌سری ملاک‌ها و معیارهایی لحاظ می‌شود که کمک می‌کند اساتیدی که کارآفرین هستند و با جامعه ارتباط بیشتری دارند و مشکلات کشور را حل می‌کنند بتوانند با کمک این آییننامه رشد کنند و در خصوص ارتقاء و استخدام آنها تصمیم‌گیری شود.
وی همچنین از برنامه وزارت علوم برای اعطای فرصت مطالعاتی صنعتی برای اساتید دانشگاه‌ها خبر داد و گفت: این مصوبه در دست بررسی است که اگر قانونی شود، فرصت مطالعاتی صنعتی برای اساتید دانشگاه‌ها، اجباری می‌شود و بر اساس آن این اساتید 3 تا 12 ماه می‌توانند به واحدهای صنعتی مراجعه کرده و به مساله‌یابی و پژوهش بپردازند. در عین حال دانشگاه‌ها موظف به پرداخت حقوق این افراد هستند.
وی خاطر نشان کرد: تلاش ما این است که آییننامه "اعطای فرصت مطالعاتی صنعتی برای اساتید دانشگاه‌ها" که در راستای تقویت ارتباط با صنعت تدوین شده است، تا حدود دو ماه آینده تصویب و ابلاغ شود.
گزارش: فرزانه صدقی
No tags for this post.