فصل تابستان نیز گرد و‌غبار و سفید بالک‌ها راه تنفس را بر شهروندان تنگ می‌کنند و البته باز هم باید منتظر بود تا جمعیت این حشره‌های مزاحم به طوری طبیعی با آمدن فصل سرما کاهش پیدا کند.
طی این پنج سالی که سفید بالک ها میهمان خانه های پایتخت نشین ها شده اند، تهرانی‌ها را مجبور کرده علاوه بر فصل زمستان، در فصل گرم تابستان هم به روی صورتشان ماسک بزنند تا مبادا این حشره‌ها وارد دهان و بینی شان شود و مشکل‌های تنفسی و گوارشی برایشان ایجاد کند.
مگس سفید یا سفید بالک چیست؟
مگس سفید یا سفیدبالک حشره ای از خانواده سفیدبالکان (Aleyrodidae) است. بیش از ۱۵۵۰ گونه از این خانواده توصیف شده‌است. سفیدبالک‌ها از آفات مهم و پلی‌فاژ (تغذیه از چند نوع منبع غذایی) برای طیف وسیعی از محصول های کشاورزی مهم در بسیاری از نقاط جهان به ویژه در مناطق گرمسیری است. سفیدبالک‌ها در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری و به ویژه در شرایط گلخانه‌ای روی گیاهان زینتی و محصول های گلخانه‌ای در جمعیت‌های بسیار بالا دیده می‌شوند. اندازه سفیدبالک‌ها کوچک و کمتر از یک میلیمتر است. سطح بدن و بال‌های این حشره ها به وسیله پودر سفید رنگی پوشیده شده است. در ظاهر این حشره‌ها همانندی زیادی به یک پروانه کوچک دارند. این حشره ها می توانند آزادانه به اطراف پرواز کنند و عموما در زیر برگ گیاهان و در حال تغذیه از شیره گیاهان مشاهده می‌شوند. سفیدبالک‌ها همانند شته‌ها از توانایی بسیار بالایی در تولید مثل برخوردارند و جمعیت خود را در مدت زمان کوتاهی بسیار افزایش می‌دهند.
مگس‌های سفید از کجا آمده‌اند؟
علیرضا داود نژاد، کارشناس ارشد محیط زیست استان تهران در این خصوص گفته است: در شهر تهران 3 عامل بیش از بقیه در هجوم سفید بالک‌ها بیش از همه موثر بوده که مهمترین آن تغییرهای اکوسیستمی است. سم پاشی های بی رویه و مبارزه شیمیایی با آفات در اطراف شهر تهران باعث از بین رفتن حشره های شکارگر مانند برخی از زنبورها (که عموما مگس های سفید را شکار می کنند) شده و در نهایت کاهش جمعیت زنبورها باعث افزایش مگس های سفید می شود.
وی افزوده است: همچنین طغیان این حشره ارتباط نزدیک با درخت توت کاکوز دارد. این درخت که بومی شرق آسیا بوده چند سالی است که توسط شهرداری به صورت وسیع در تهران کاشته شده و باعث تجمع مگس سفید بر روی برگ های آن و در اطراف درخت می شود.
وی بیان کرده است: آخرین دلیل حضور مهمان های ناخوانده تهران گرمای بی سابقه تهران طی سنوات گذشته بوده که به حضور و تجمع سفید بالک‌ها کمک می کند و از سوی دیگر موضوع نحوه جمع آوری زباله های شهری است که در برخی موارد موجب آلودگی محیط را فراهم کرده و تاثیر بسزایی در افزایش حضور و تعداد این حشره دارد.
افزایش سفید بالک ها چه پیامدهایی دارد؟
مگس سفید مانند شته تولید عسلک کرده که این عسلک در گیاهان باعث جذب گرد و خاک شده به نحوی که تبعات آن در گیاهان گلخانه ای و زینتی افت کیفیت آنان را به همراه داشته است. این حشره در زمین های کشاورزی و به ویژه بر محصول‌هایی مانند گوجه فرنگی می تواند آسیب رسان باشد. همچنین کوچک بودن مگس سفید موجب ورود این حشره به درون بدن از طریق حفره‌های دهان و بینی شده که این منجر به التهاب و عفونت در دستگاه تنفسی می شود.
چگونه شهرداری با حشره‌های سفید مبارزه می‌کند؟
علی محمد مختاری، رییس سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری درباره مقابله با سفیدبالک‌ها در ماه‌های اخیر گفت: از زمستان سال گذشته اقدام های خود برای مبارزه با این آفت را شروع کرده‌ایم که همچنان ادامه دارد. این مبارزه شامل اقدام های مکانیکی مانند شست‌و‌شوی درختان از ساعت 12شب تا 5صبح، جمع‌آوری برگ‌های درختان در پاییز سال گذشته و تحویل آن‌ها به سازمان پسماند به منظور سوزاندن و مبارزه طبیعی بوده است.
وی به لزوم ارتباط بیشتر با نهادهای مرتبط چون محیط زیست، سازمان گیاه‌پزشکی و غیره نیز اشاره کرد و افزود: همکاری بین نهادها می‌تواند اثر موثر و مفیدی در مبارزه با سفیدبالک‌ها داشته باشد. سفیدبالک‌ها از نوع آفات درجه2 محسوب می‌شوند که گفته می‌شود سرمنشا آن‌ها مزارع اطراف تهران و به‌خصوص در منطقه صفادشت است.
البته بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند که بهترین راه مبارزه با این آفت استفاده از دشمنان طبیعی است. مختاری در این‌باره نیز گفت: ما برای مقابله با این آفت به هیچ‌وجه مبارزه شیمیایی و استفاده از سموم شیمیایی را در دستور کار نداشتیم چراکه این کار باعث آسیب‌زدن به محیط زیست و حتی بروز خطر برای شهروندان و به‌خصوص کودکان و سالمندان دارد.
به گفته وی استفاده از حشره‌ای مانند کفشدوزک که دشمن طبیعی سفیدبالک محسوب می‌شود یکی از راه‌هایی است که مورد توجه بوده است. همچنین استفاده از سموم گیاهی و نیز آب‌شویی مدام درختان از ساعت12 شب تا 5 صبح از جمله اقدام های انجام شده برای مقابله با سفیدبالک‌هاست.
چرا خبری از سفیدبالک‌ها نیست؟
دکتر شاهرخ پاشایی‌راد، یک استاد زیست‌شناسی و حشره‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی گفت: میزبان سفیدبالک‌ها، درختان توت هستند با توجه به حضور میزبان این حشره‌ها نمی‌توان گفت که سفیدبالک‌ها از بین رفته‌اند و تابستان امسال در سطح شهر با مزاحمت آن‌ها روبه‌رو نخواهیم شد.
وی ادامه داد: سفید بالک‌ها مراحل رشد خاصی با توجه به شرایط محیطی از جمله دما، رطوبت و آلودگی‌های آن دارند که در هر مرحله از رشد باید تمام این شرایط مهیا باشد. در واقع می‌توان گفت که علت کاهش جمعیت سفیدبالک‌ها و اینکه هنوز سبب ایجاد مزاحمت در سطح شهر نشده‌اند، شرایط نامساعد محیطی برای تخم‌گذاری یا بیرون آمدن از تخم است.
این استاد زیست‌شناسی و حشره‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به اینکه کاهش آلودگی‌های محیطی از جمله دلایلی است که سبب کاهش جمعیت سفیدبالک‌ها در این موقع از سال شده است، تصریح کرد: آلودگی‌های محیطی شامل آب راکد، زباله‌ها، مواد غذایی، میوه‌ها و سبزی‌جات مانده است که می‌توانند سبب رشد و افزایش و جمعیت حشره‌ها از جمله سفید بالک‌ها شوند. اقدام‌های شهرداری تهران برای کاهش آلودگی‌های محیطی و پاکیزه نگه داشتن شهر از جمله عوامل کاهش جمعیت سفیدبالک‌ها است.
پاشایی‌راد با تاکید بر اینکه بارش‌های بهاری به‌ویژه در خرداد ماه نیز بر کاهش تخم‌گذاری و به تعویق انداختن خروج لارو از تخم اثرگذار بوده است، گفت: طی سال‌های گذشته نبود بارش‌های بهاری و گرمای زود هنگام سبب حضور سفیدبالک‌ها در سطح شهر با سرعت بیشتری شد.
وی تاکید کرد: بهترین راه مبارزه با سفیدبالک‌ها شناسایی میزبان این گونه حشره‌ها و روش سازگاری آن‌ها است بنابراین باید سازمان‌های مسئول برای انجام تحقیقات و شناسایی این عوامل دست به کار شوند.
آیا طبیعت سفیدبالک‌ها را کنترل می‌کند؟
هرچند شهرداری تهران اعتقاد دارد اقدام های موثری برای مقابله با سفیدبالک‌ها انجام شده است اما دکتر حسین آخانی، گیاه‌شناس و استاد دانشگاه تهران هرگز به اقدام‌های انجام شده از سوی شهرداری تهران خوشبین نیست چراکه معتقد است بنیانی برای اقدام های علمی در شهرداری تهران وجود ندارد.
وی تاکید می‌کند که کاهش یا تاخیر در مشاهده سفیدبالک‌ها به‌طور حتم هیچ ارتباطی با اقدام های انجام شده از سوی شهرداری تهران ندارد.
وی با اشاره به اینکه سفیدبالک‌ها سال قبل هم با تاخیر در پایتخت مشاهده شدند، گفت: این حشره از انواع مهاجر است و البته هنوز هم برای قضاوت درباره سرنوشت این حشره‌ها زود است. اگر هم امسال دیر ظاهر شده یا اصلا ظاهر نشوند بیشتر به‌دلیل سرمای زمستان پارسال و بارندگی‌های خوب بهار امسال است.
وی گفت: خاستگاه این حشره مناطق گرمسیری جنوب شرق آسیاست و اینکه شاید به‌دلیل سرمای پارسال و بارش‌های امسال چرخه زندگی این حشره آسیب دیده باشد. اگر این امر منجر به حذف این حشره شود، در نوع خود اتفاق جالبی است چرا که تاثیر تغییرهای اقلیمی در رفع یک آفت را نشان می‌دهد.
دکتر آخانی تاکید می‌کند که باید همچنان منتظر ماند تا ببینیم نتیجه حضور این حشره‌ها چه می‌شود. اگرچه حذف احتمالی این حشره‌ها در سال‌جاری به معنای حذف همیشگی نیست.
حشره‌ها تقویم خودشان را دارند!
دکتر اسماعیل کهرم، کارشناس محیط‌زیست پیش از این در گفت‌و‌گو با رسانه‌ها درباره زمان مشاهده و افزایش حضور سفیدبالک‌ها در شهر گفته بود: تقویم حشره ها بر اساس تقویم ما انسان‌ها نیست که می‌گوییم این مگس‌های سفید اواخر خرداد می‌آمدند و اواخر تابستان می‌رفتند. آن‌ها تقویم خاص خود را دارند که بر اساس شرایط جوی و رطوبت و دمای هواست.
به گفته این استاد دانشگاه حشره‌ها در یک فاصله زمانی به دنیا می‌آیند، تخم‌گذاری می‌کنند و از دنیا می‌روند و دوباره این چرخه ادامه پیدا می‌کند اینکه گفته می‌شود این حشره‌ها یک دوره پنج ساله یا هشت ساله دارند و بعد ناگهان ناپدید می‌شوند، اثبات‌شده نیست.
برای کاهش سفید بالک‌ها چه باید کرد؟
با افزایش مشهود مگس های سفید ارگان‌های نظارتی و اجرایی طی سالیان گذشته برخورد با این حشره‌ها را در دستور کار قرار داده‌اند. در ادامه به برخی از بهترین راه های مبارزه با این نوع آفت اشاره می شود.
مبارزه فیزیکی با این آفت: هرس سبز درختان توت یکی از راه‌های کنترل آفت است. در این روش درمواقعی که در پشت برگ‌ها در سرشاخه‌های توت، علایم تخم‌ریزی شدید مشاهده شود می‌توان این قسمت‌ها را حذف کرد و از این روش درختان توت به عنوان تله استفاده کرد و با حذف آثارتخم ریزی از بروز مراحل دیگر زیستی آفت جلوگیری کرد. استفاده از رول زرد و نصب کارت زرد روی درختان توت از دیگر روش‌های کنترل حشره است اما این روش نیز معایب خود را دارد وباعث می‌شود حشره‌های مفید که دشمن طبیعی سفید بالک هستند نیز به کارت‌های زرد جذب شوند.
مبارزه بیولوژیک: مبارزه بیولوژیک از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و به نظر می‌رسد حشره‌های مفیدی مانند کفشدوزک و بالتوری و زنبور پارازیتوئید پتانسیل کنترل این آفت را دارند و ضرورت دارد که مطالعات بیشتری در این خصوص انجام شود.
مبارزه شیمیایی: این آفت به بسیاری ازحشره‌کش‌ها مقاوم است بنابراین مکمل‌های روغنی وصابونی می تواند بر اثربخشی سموم کمک کند. سموم زمستانی همچنین سمپاشی در فصل بهار باعث جلوگیری ازمبتلا شدن به این آفت می‌شود. در زمان مبتلا شدن نیز می‌توان درخت را قبل از سمپاشی با آب شست وشو کرد که باعث ریزش عسلک و حشره‌ها ازروی برگ درخت می‌شود. همچنین در نقاطی که زیتون وجود دارد هرس درختچه‌های زیتون و حذف پاجوش و تنه جوش زیتون در زمستان و روغن پاشی درختان زیتون با روغن ولک زمستانه در بهمن ماه جهت کنترل و از بین بردن نسل زمستان گذران این آفت روی درختان زیتون از اقدامات موثر برای کنترل آفت به حساب می آیند. در نهایت اگر این راه‌ها منجر به کنترل موثر آفت سفید بالک نشد می‌توان از سموم گیاهی یا شیمیایی کم خطر استفاده کرد.
No tags for this post.