رییس جمهوری امریکا اردیبهشت ماه امسال از توافق هسته‌ای برجام خارج شد و اعلام کرد که تحریم‌های ضدایرانی را بازمی‌گرداند، تحریم هایی که احتمالا می تواند دشواری‌هایی را در مسیر توسعه علمی هم ایجاد کند.
طی چند ماه اخیر خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام ، موجب اعتراض‌ها و محکومیت جوامع بین‌المللی از دونالد ترامپ شد و بسیاری از دانشمندان ایرانی هم نسبت به این مساله واکنش‌هایی نشان داده‌اند.
در این راستا، دکتر شاهین آخوندزاده، یکی از دانشمندان برجسته کشور و نخستین محقق رشته روانپزشکی در ایران و خاورمیانه که در زمره دانشمندان یک درصد برتر دنیا قرار گرفته است، طی مقاله‌ای در مجله معتبر نیچر (nature) نوشت: پس از جنگ تحمیلی ایران و عراق در سال‌های ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۸ میلادی و گذراندن دهه‌هایی که با تحریم ایران از سوی آمریکا گذشت، ایران پیشرفت‌های چشمگیری در علم داشته است، به طوری‌که در سال ۲۰۱۲ میلادی، رتبه هفدهم را در تحقیقات علمی سراسر دنیا کسب کرده است.
قائم مقام معاون تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت افزود: «برجام» تاثیرهای زیادی در بهره‌برداری‌های علمی ایران نداشته است؛ زیرا در این دوره، بسیاری از تحریم‌های آمریکا علیه ایران به قوت خود باقی ماند. این تحریم‌ها روی میزان خرید کتاب، مجلات، تجهیزات آزمایشگاهی، هزینه‌های انتشارات، عضویت در نهادهای علمی و سفر به کنفرانس‌های علمی تاثیر گذاشت. همچنین وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا، انتشار مقالات علمی دانشمندان ایرانی در نشریات و روزنامه‌های این کشور را متوقف کرد.
وی اظهار کرد: من امیدوارم جامعه بین‌المللی علمی، در برخورد با خروج ترامپ از برجام، از تلاش‌های ایران برای شرکت و همکاری در دانش علمی بین‌المللی حمایت کنند.
در دوره قبلی تحریم‌ها از دارو فلج نشدیم
پیش از این دکتر شاهین آخوندزاده با اشاره به رشد علمی کشور گفت: در سال ۲۰۱۲ میزان ۱.۴ درصد مقالات علمی دنیا را منتشر می کردیم که این میزان در سال ۲۰۱۷ به ۲.۴ درصد رسیده است. در سال ۲۰۱۲ ایران ۰.۸ درصد از مقالات علمی یک درصد برتر را منتشر می کرد و اکنون این میزان به ۱.۸ درصد رسیده است. برای اولین بار در سال ۲۰۱۶ در اسکوپوس و ۲۰۱۷ در ISI کشور اول منطقه شده ایم.
قائم مقام معاون تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت افزود: ما در کشور فقط مقاله چاپ نکردیم بلکه مقالات خوب چاپ کرده ایم. در استنادات هم در سال ۲۰۱۷ کشور اول منطقه شدیم. با همه این اوصاف ممکن است ایراد بگیرند که دانشگاه فقط مقاله چاپ کرده اند. در حوزه وزارت بهداشت از ۷ هزار و ۹۷۳ مقاله علوم پزشکی در تهیه پروتکل های درمانی، معیارهای تشخیصی بیماری ها و کتب مرجع بین المللی استفاده کرده اند که این همان مرجعیت علمی است.
وی یادآور شد: همه این دستاوردها با نیم درصد از بودجه تولید ناخالص داخلی محقق شده است. در حالی که قرار بود سه درصد بودجه تولید ناخالص داخلی به پژوهش داده شود. ما در حوزه پژوهش ۸ سال زودتر به اهداف سال ۱۴۰۴ رسیده ایم ولی هیچ وقت پول اش را نگرفتیم.
وی با اشاره به اینکه در این دیدار مشکل‌های پژوهش را برشمرده است، گفت: اگر این مشکل‌ها حل شود می تواند رشد علمی را شتاب ببخشد. به طور اخص بودجه تحقیقاتی و تجهیزات آزمایشگاهی بخشی از این مشکل‌ها هستند. یک دهه است که تجهیزات آزمایشگاهی نوسازی نشده و این تجیهزات کهنه هستند.
وی گفت: خوشبختانه در حوزه آمایش دانشگاهی وزارت بهداشت وضعیت بسیار بهتری دارد. در دوره قبل هم که در سال های ۹۰ و ۹۱ تحریم ها بود ما در دارو فلج نشدیم. یک کم هم مدیریت درست تری بود وضع بهتری هم می داشتیم.
بی اثر سازی تحریم‌ها با اتکا به دانش و تجربه نخبگان
چندی پیش اسحاق جهانگیری، معاون اول رییس جمهور نیز در آیین افتتاح پروژه های زیرساختی، گردشگری و صنعتی و راه اندازی كریدور بین المللی چین ـ قزاقستان گفت: آمریكا به دنبال آن است كه جنگ اقتصادی علیه ملت ایران ایجاد كند و با استفاده از همه ابزارها شرایط سختی را برای مردم به وجود آورد و با فشار اقتصادی مردم را در تنگنا قرار دهد.
وی افزود: فشار آمریكا در مرحله نخست این است كه منابع درآمدی ایران را یا از بین ببرد یا محدود كند یا در امكان دسترسی ما به منابع درآمدی كشور اخلال كند چرا كه آنها می دانند كه بخش عمده ای از درآمد كشور وابسته به فروش نفت است و در اجلاس اخیر اوپك نیز شاهد آن بودیم كه حتی با روسیه و عربستان نیز توافق شده بود كه میزان تولید نفت كشورهای عضو اوپك افزایش پیدا كند تا اگر تحریم ها باعث كاهش تولید سهم ایران شد، تغییری در تامین نفت برای آنها ایجاد نشود.
وی با بیان اینكه آمریكا در تلاش است در نظام بانكی ایران، كشتیرانی، حمل و نقل و سایر زمینه های دیگر محدودیت ایجاد كند، تصریح كرد: اینها برنامه و طراحی های دشمن است و ما در مقابل فرصت هایی استثنایی در اختیار داریم تا اجازه ندهیم شوك های وارده از سوی دشمنان باعث آزار مردم كشورمان شود. دولت در این مسیر مصمم است و تمام دانش و تجربه خود را به كار خواهد گرفت البته ممكن است كه اشكالات و اشتباهاتی نیز وجود داشته باشد كه باید با كمك نخبگان و صاحب نظران این اشكالات را اصلاح كنیم.
وی بیان كرد: یكی از جهت گیری‌های اصلی در مسیر توسعه باید توجه به بخش خدمات باشد چرا كه امروز در بسیاری از كشورهای مهم صنعتی، بخش خدمات سهمی در حدود ۷۰ درصد در تولید ناخالص داخلی آنها دارد و اگر چه عنوان صنعتی بر این كشورها اتلاق می شود اما آنچه توسعه این كشورها را شكل می دهد بخش خدمات است.
تحریم نفت و فرصت تمرکز روی صادرات غیرنفتی
سلیمی، نماینده سمیرم در مجلس شورای اسلامی نیز با بیان اینکه باید به ظرفیت‌های داخلی توجه کنیم، گفت: بر فرض هم اگر صادرات نفت ایران کاهش پیدا کند می‌توانیم از این فرصت استفاده کنیم و بر روی صادرات غیرنفتی خود متمرکز شویم. محصولاتی که در ایران تولید می‌شود صرفه اقتصادی بهتری دارند و به همین دلیل تولیدکنندگان می‌توانند از این فرصت استفاده کنند و محصولات خود را به کشورهای دیگر صادر کنند.
این عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: دولت باید از دانشمندان اقتصادی و افرادی که صاحب سبک هستند کمک بگیرد و از همه نخبگان بهره ببرد.
گزارش: فرزانه صدقی
No tags for this post.