ریسک‌های مزاحم در راه توسعه محصول جدید

فرایند توسعه محصول جدید یا اصطلاحاً NPD، همواره با حد بالایی از عدم اطمینان و پیچیدگی همراه است. لذا به‌منظور موفقیت در انجام پروژه، ریسک‌­های موجود در این فرایند باید شناسایی شده و مورد بررسی قرار گیرند. اگرچه محصولات جدید، فرصت‌­های جدیدی برای شرکت­‌ها ایجاد می‌­کنند، ولی نباید ریسک قابل­‌توجهی که این محصولات دارند، نادیده گرفته شود. نتایج تحقیقات نشان می‌­دهند که به ازای هر 7 ایده، تقریباً 4 ایده وارد مرحله توسعه می­‌شود و در آخر، تنها یک ایده در انتها به شکل محصول روانه بازار می­‌شود. با این اوصاف، حدود 80 درصد از تلاش‌­های توسعه محصول جدید (NPD) قبل از اتمام پروژه‌­ها، شکست‌خورده و بیش از 50 درصد از تلاش‌­ها، بدون بازده در سرمایه‌­گذاری پول و زمان است.

اگرچه محصولات جدید، فرصت‌­های جدیدی برای شرکت­‌ها ایجاد می‌­کنند، ولی نباید ریسک قابل­‌توجهی که این محصولات دارند، نادیده گرفته شود.

بنا برنظر محققین، دسته­‌بندی­‌های مختلفی برای ریسک‌­های موجود در فرایند توسعه محصول جدید بیان شده‌اند که عمدتاً به سه دسته تقسیم می­‌شوند: ریسک­‌های فناورانه، ریسک­‌های بازاریابی و ریسک‌­های سازمانی. نتایج ارزیابی اثر جنبه‌­های ریسک‌­های بازار، سازمانی و فناورانه بر عملکرد NPD نشان می­‌دهد که ریسک فاکتورهای بازار، یک اثر حداقلی در عملکرد NPD دارند، درحالی‌که ریسک فاکتورهای فناورانه یک اثر حداکثری در چنین عملکردی خواهند داشت.

به‌منظور بررسی بهتر این موضوعات، محققینی از دانشگاه صنعتی مالک اشتر اصفهان، مطالعه‌ای را انجام داده‌اند که در آن به شناسایی ریسک­‌های فناورانه فرایند توسعه محصول جدید و اولویت­‌بندی آن‌ها با فرایند تحلیل شبکه‌ای یا ANP پرداخته شده است.

برای انجام این پژوهش، محققین با بررسی پیشینه موضوع در حوزه­‌های فرایند توسعه محصول جدید، ریسک و مدیریت ریسک، تعداد 20 نوع از ریسک‌­های فناورانه متداول در فرایند توسعه محصول جدید را استخراج کرده و با استفاده از نظرات تعدادی از خبرگان دانشگاه صنعتی مالک اشتر اصفهان که در این حوزه تخصص دارند، آن‌ها را به کمک فرایند موسوم به «تحلیل شبکه‌­ای (ANP)» و با استفاده از نرم­‌افزار SuperDecisions اولویت­‌بندی کردند.

نتایج این پژوهش نشان داد که درنهایت چهار ریسک «ثبات و پایداری محصول (در انبار/فروشگاه)»، «نیروی انسانی متخصص (دانش فنی و تجربه)»، «کارکرد (عملکرد) مورد انتظار محصول» و «درک فناوری­‌های جدید و یادگیری آن‌ها» بیشترین امتیاز را به دست آورده‌­اند و بنابراین با توجه به معیارهای مذکور و نوع ارتباط بین آن‌ها، احتمال این ریسک­‌ها بیشتر از موارد دیگر است و لذا در توسعه محصول جدید، باید بیشتر مورد توجه قرار گیرند.

ابوالفضل میرزا رمضانی، محقق دانشگاه مالک اشتر اصفهان و دو همکارش در این پژوهش، می‌گویند: «با توجه به این‌که فرایندهای مختلفی برای توسعه محصول جدید ارائه گردیده‌اند و به دلیل نقش و اهمیت فرایندهای توسعه محصول جدید، هر سازمانی با توجه به ماهیت محصول خود و سطح پیچیدگی­‌های فرایندی، ساختار سازمانی و راهبردهای طراحی مدلی مشخص را برای بالا بردن شانس موفقیت خود اتخاذ می‌­نماید و از آن در پروژه‌­های خود بهره می­‌برد. ازاین‌رو نمی‌­توان فرایند واحدی را برای سازمان­‌ها توصیه نمود».

میرزا رمضانی و همکارانش می‌افزایند: «نتایج این تحقیق را می‌­توان به دو دسته عمومی و خاص تقسیم کرد: 20 ریسک فناورانه استخراج‌شده از ادبیات موضوع و اولویت­‌بندی صورت گرفته برای این ریسک­‌ها. با توجه به بحث یکسان بودن فرایندهای توسعه محصول جدید در نگاه کلان، استفاده از 20 ریسک فناورانه استخراج‌شده از ادبیات موضوع، قابل تعمیم برای هر صنعتی است و صنایع مختلف می‌­توانند برای شناسایی و همچنین مدیریت ریسک­های فناورانه خود در فرایندهای توسعه محصول از آن بهره گیرند. اما با توجه به اینکه در اولویت­‌بندی ریسک­‌ها با استفاده از ANP، اطلاعات لازم با نظرات 3 تن از خبرگان دانشگاه صنعتی مالک اشتر اصفهان و با تمرکز بر صنایع دفاعی اخذ گردیده است، لذا اولویت‌­بندی صورت گرفته، صرفاً با توجه به نیاز صنعت مذکور است و نمی‌­توان به‌­طور کامل آن را قابل‌تعمیم به سایر صنایع دانست».

بنا بر یافته‌های پژوهش فوق، 20 ریسک فناورانه استخراج‌شده از ادبیات موضوع در کل به شرح زیر هستند: ریسک پایداری محصول (در انبار/ فروشگاه)، ریسک نیروی انسانی متخصص (دانش فنی و تجربه)، ریسک کارکرد (عملکرد) مورد انتظار محصول، ریسک درک فناوری­‌های جدید و یادگیری آن‌ها، ریسک تعیین کارکردهای ضروری محصول، ریسک تغییرات فناوری‌­های مرتبط با محصول، ریسک میزان پیچیدگی فنی، ریسک مونتاژ صحیح قطعات محصول، ریسک تعیین شرایط کاربری و استفاده از محصول، ریسک تعیین خواص و عملکرد هر یک از قطعات محصول، ریسک تعادل و هماهنگی میان اجزای محصول، ریسک اثرات متقابل محصول در حال استفاده با تداوم مواد و ابزار، ریسک تعیین جایگزین‌­ها برای تحقق بخشیدن به عملکرد مورد انتظار محصول، ریسک مستندات کاربر و چگونگی استفاده از محصول، ریسک تطابق قالب محصول با الزامات عملکرد، ریسک درستی و دقت سیستم‌­های مورد نیاز، ریسک تشابه در عملکرد محصول (در مقایسه با دیگر محصولات)، ریسک صحیح و درست بودن و کافی بودن اطلاعات طراحی، ریسک درستی رابط کاری و ریسک کافی بودن مشخصات.

یافته‌های فوق،در قالب مقاله‌ای علمی پژوهشی در فصلنامه «رشد فناوری» وابسته به مرکز رشد فناوری اطلاعات و ارتباطات رویش جهاد دانشگاهی به چاپ رسیده‌اند.

 

گزارش: دکتر محمدرضا دلفیه

منبع: میرزارمضانی، ا. و همکاران. 1396. شناسایی ریسک­های فناورانه فرایند توسعه محصول جدید و اولویت­بندی با فرایند تحلیل شبکه­ ای .(ANP) رشد فناوری، 14(53): 26-18.

No tags for this post.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا