وی در زمره کسانی است که در حوزه جنبه های حقوقی فناوری اطلاعات و ارتباطات فعالیت های بسیاری انجام داده است. تخصص دکتر پورسید، حقوق خصوصی بوده و در حال حاضر علاوه بر تدریس در دانشگاه سمت قائم مقام پژوهشگاه قوه قضائیه را نیز برعهده دارد.گفتگوی سیناپرس را با این استاد دانشگاه امام صادق(ع) بخوانید:
در ابتدا کمی از خودتان بگویید.
در تاریخ 26 اردیبهشت ماه سال 1345 در تهران متولد شدم. فارغ التحصیل رشته حقوق خصوصی در مقطع دکتری هستم و تحصیلات عالیه خود را در دانشگاه های شهید بهشتی و تربیت مدرس گذرانده ام
آیا به رشته تحصیلی خود علاقه دارید؟
به هرحال، به این رشته علاقمند بودم که تصمیم گرفتم آن را ادامه دهم اما گاهی مسائلی پیش می آید که از بابت رشته تحصیلی که انتخاب کردم تاسف می خورم.
چرا؟لطفا درباره رشته تحصیلی تان بیشتر توضیح دهید.
به طور کلی حقوق خصوصی به مجموعه قواعدی اطلاق می شود که بر روابط افراد با یکدیگر حاکم است. این قواعد شامل روابط تجاری، خانوادگی و تعهدات اشخاص در قبال یکدیگر است که در این مجموعه قرار دارند.
البته امروزه، با گسترش مفهوم و وظایف دولت و افزایش دخالت‌های مستقیم و غیرمستقیم آن در قلمرو روابط افراد مرز میان حقوق خصوصی و حقوق عمومی متزلزل شده است. با این حال معیارهای گوناگونی در این زمینه وجود دارد تا به افراد در تشخیص و تمیز این دو کمک کند.
راجع به چالش های رشته تحصیلی خود در کشور کمی صحبت کنید.
بهتر می دانم ابتدا در مورد جایگاه کشور در حوزه فناوری اطلاعات وبحث های حقوقی مربوط آن که موضوع مورد علاقه من است صحبت کنم.
به لحاظ دسترسی به تکنولوژی و اقداماتی که در این حوزه در کشورمان انجام شده شاید وضعیت نسبتا قابل قبولی در حوزه فناوری داشته باشیم اما به لحاظ اینکه نظام حقوقی ما یک نظام سنتی است به طور طبیعی با خیلی از این مفاهیم هنوز نتوانستیم ارتباط برقرار کنیم و متاسفانه اساتید و کسانی که در حوزه علمی کشور فعالیت می‌کنند هم یا قدم جدی در این حوزه ها برنداشتند و یا اگر هم اقدامی صورت دادند خیلی نتوانستند در این حوزه ها کاری از پیش ببرند.
از آنجاکه در حوزه تکنولوژی مباحث به سرعت در حال پیشرفت است، چالش های ما نیز الزاما هم چالش های موجود نیست. به طور طبیعی حتی از این منظر که بخواهیم آینده پژوهی بکنیم و بتوانیم موضوعاتی که در آینده نزدیک به آنها مبتلا خواهیم شد را بررسی کرده و سر و سامان دهیم، نظام سنتی و نگاه سنتی که در بخش حقوقی وجود دارد. بنابراین، باید بگویم متاسفانه متناسب با تحولات پیشرفت نکرده ایم و در حوزه زیرساخت های حقوقی واقعا وضعیت مطلوبی نداریم. از این رو، به نظر می‌رسد اقداماتی که بتوانیم چنین مباحثی را در نظام حقوقی کشور بگنجانیم و بین اندیش ورزان کشور بسط دهیم خیلی لازم است.
وضعیت پژوهش در این حوزه را چگونه ارزیابی می کنید.
این موضوع یک بحث چند وجهی است و می‌توان این بحث را از جنبه های مختلف بررسی کرد. یکی اینکه به عنوان یک نگاه کلی سهم پژوهش در نظام تصمیم گیری کشورمان بسیار اندک است بودجه‌ای که به نظام پژوهشی کشور اختصاص می دهیم هم بسیار پایین است.
یعنی این نکته که پژوهش در حوزه سیاست گذاری کشورمان نقش چندانی را ایفا نمی کند بسیار بدیهی است و از هرکسی بپرسیم موافق است که در اغلب حوزه های سیاست گذاری یک سابقه پژوهشی و عقبه فکری عمیقی وجود ندارد. اما حال اینکه چرا چنین اتفاقی می افتد همانطور که گفتم باید از جهات مختلف بررسی شود.
یک بخشی از آن برمی گردد به اینکه انگیزه های تحصیلی در دانشجویان ما بسیار پایین آمده است یعنی انتظار می‌رود که دانشجو وقتی وارد دانشگاه می شود دنبال تحصیل و کسب علم باشد و دغدغه فکری اش درس باشد اما به طور کلی خیلی از دانشجویان دغدغه اداره زندگی را دارند. بنابراین بخش عمده ای از دانشجویان ما در کارهای علمی خودشان را علاقمند نشان نمی دهند. البته به هرحال شاید قضاوت راجع به این موضوع نیازمند ارزیابی های اجتماعی اقتصادی باشد.
از سوی دیگر، در خیلی از مواقع می بینیم که دانشجو علاقمند است اما استادی که بتواند کنارش قرار بگیرد، هدایتش کرده و مشکلاتش را حل کند نیست. یعنی همین معضل که اساتید دانشگاه های ما هم در حوزه‌های اندیشه و فکر به ویژه در مباحث نوین خیلی به صورت جدی فعال نیستند این موضوع هم نیازمند بررسی بیشتر است، گاهی اساتید به قدری دغدغه اقتصادی دارند و مدام مشغول تدریس هستند که فرصتی برای مطالعه و به روز شدن ندارند.
در عین حال ممکن است دانشجوی علاقمند و استاد به روز شده و همراهی هم وجود داشته باشد در حوزه ای هم می خواهند کار کنند حال دغدغه جدی که به وجود می‌آید این است که این پژوهش چه اثری در کشور می گذارد یا به بیان ساده تر مشتری این پژوهش چه کسی است و کدام مرجع و نهاد سیاستگذار در کشور ما به این پژوهش ها بها می دهد و همین ابهامات موجب بروز سرخوردگی در جامعه علمی ما هم می شود. یعنی استاد و دانشجوی علاقمند وجود دارد که فعالیت علمی و پژوهشی هم می کنند و ماحصل کارشان می شود یک کتاب یا مقاله که جایش در قفسه کتابخانه دانشگاه است و هیچ کس هم از آن استفاده نمی کند و به طور طبیعی هرکسی دلسرد خواهد شد.
به نظر می رسد چالش پیرامون ارتباط صنعت و دانشگاه که همیشه از آن سخن می‌گوییم الان هم دقیقا گریبانگیر همه حوزه‌های سیاستگذاری شده است؛ یعنی نهادهای سیاستگذار کشور دستشان را به سوی دانشگاه و دانشگاهیان دراز نمی کنند. مجلس و دولت وقتی میخواهد تصمیم اساسی در کشور بگیرد و سیاستی را اتخاذ کند و مجمع تشخیص مصلحت نظام که در طراحی سیاست های کلی کشور مشارکت دارد، به طور طبیعی باید دایم مشتری های دانشگاه ها باشند اما واقعا چند درصد اساتید ما با این مراجعی که نام بردند ارتباط دارند؟
وقتی بین نهادهای سیاستگذار و پژوهشی تعریف نمی کنیم این ارتباط را، نتیجه آن سرخوردگی، عدم تاثیرگذاری و عدم انتقال نیازهای کشور به حوزه دانشگاهی است.
چقدر از پایان نامه های تحصیلی در مقطع دکتری که در کشور ما نوشته و دفاع می شود ناظر این موضوعات به روز کشور است، خیلی از این پایان نامه ها تکراری است و موضوعاتی است که دیگر مبتلابه کشور ما نیست. بنابراین تمام این مجموعه را باید به صورت یکجا فکری به حالش کرد، به نظر نمی رسد به صورت جزء به جزء قابل حل باشد.
این چالش ها چگونه مرتفع می شوند؟
ابتدایی ترین موردی که باید در نظر گرفته شود ایجاد حس اعتماد است یعنی دانشجو و اساتید باید اینگونه احساس کنند که سیستم سیاستگذاری کشور به آنها اعتماد دارد، موضوعات سفارش می دهد تا از آن طرف برویم مطالبه کنیم که استاد محترم اطلاعات خود را به روز کن. یعنی حالا که قرار است از شما استفاده کنیم قرار نیست صحبت های بیست سال پیش را به ما تحویل دهید، بلکه باید دایم در حال مطالعه باشید و تحولات را بررسی کرده و بتوانید با دانش نوین مشکلات کشور را بررسی کنید.
آینده این رشته را چگونه می‌بینید؟
ببینید این موضوع یک بحث چند وجهی است و نمی توان انتظار داشت که یک ماه یا یک سال این مسئله برطرف شود این نیازمند یک طراحی است که بتواند کشور را از این وضعیت خارج کند. اگر چالش ها و معضلاتی که از آنها نام بردم مرتفع شود می توان از این رشته استفاده های بیشماری کرد و تبعا آینده درخشانی منتظر آن است، این دقیقا نکته ای است که کشورهای پیشرو به آن رسیده اند و از آن بهره وری می کنند. اما اگر وضعیت به همین منوال پیش رود آینده ای برای این رشته متصور نیستم.
گفتگو: هانیه حقیقی
No tags for this post.