اکثر درخت‌های این گیاه بیشتر از دوهزار و 500 سال عمر دارند و در حقیقت این گیاه قدیمی‌ترین گونه گیاهی به جای مانده در جهان است که خصوصیت‌های منحصر به فردی دارد. قطر آن حدود یک متر و ارتفاعش تا 200 متر می‌رسد. برگ های آن بسیار ظریف و زیبا و به شکل بادبزن هستند. میوه جینکوبیلوبا دارای قسمت گوشتی آبدار با بوی بد بوده و دانه‌ای در وسط آن بوده که شبیه دانه بادام است.
کشت این درخت که بومی کشور چین بوده و در ژاپن نیز گسترش دارد، در سال‌های اخیر در مناطق مختلفی از جمله ایران نیز معمول شده است. با کشت این محصول در ایران، محققان پژوهشکده گیاهان دارویی جهاددانشگاهی اقدام به مطالعه کاربرد گیاه Ginkgo biloba در درمان اوتیسم کرده اند.
اوتیسم یا درخودماندگی یک شرایط پیچیده عصبی-رفتاری و شامل اختلالاتی در تعاملات اجتماعی و رشد کلامی و مهارت‌های ارتباطی همراه با رفتارهای تکراری و سخت است و به دلیل گستردگی علائم بیماری آن را اختلال طیف اوتیسم (ASD) می‌نامند. این بیماری شامل اختلال در طیف وسیعی از علائم و مهارت‌ها در سطوح مختلف است. این اختلال از جمله اختلالات دوران کودکی است، به گونه ای که بر اساس آمار در هر ده هزار کودک، هشت نفر به این اختلال مبتلا هستند.
اوتیسم از جمله اختلالات فراگیر رشد است که در آنها رشد مهارت های اجتماعی، زبان، ارتباط و ذخایر رفتاری با تاخیر و به صورت انحرافی صورت می گیرد. درمان های دارویی مکمل علاوه بر دارو های آنتی سایکوتیک در درمان اوتیسم استفاده می شود.
از طرفی، جینکوبیلوبا نیز گیاهی است با پیشینه ای کهن در استفاده در اختلالات مغز و اعصاب که به نظر می رسد می تواند در درمان این بیماری موثر واقع شود.
این در حالی است که آزمایش های بالینی در جهان به این نتیجه دست یافته که استفاده طولانی مدت از مکمل گیاهی جینکوبیلوبا از کاهش توان ذهنی پیشگیری نمی‌کند. با توجه به اینکه گیاه جینکو از سال ها قبل به عنوان یکی از پرفروش‌ترین مکمل‌های گیاهی در آمریکا مورد استفاده قرار می گیرد، اما بر اساس مشاهدات بالینی گیاه جینکو در پیشگیری از کاهش توان ذهنی تاثیری ندارد گرچه این مشاهدات بالینی در رابطه با درمان اوتیسم نبوده است.
ضمن اینکه گیاه جینکوبیلوبا علاوه بر دارا بودن ارزش‌های پزشکی، عوارض جانبی نیز به همراه دارد. عوارض جانبی جینکوبیلوبا در زنان حامله یا شیرده به وضوح دیده می‌شود. از عوارض جینکوبیلوبا، می‌توان به تهوع، بی قراری، اسهال، سرگیجه و سردرد اشاره کرد. برای افراد دچار اختلالات انعقادی، ممکن است جینکو بیلوبا میزان خونریزی را بیشتر کند. علاوه بر این، کودکان ممکن است به این گیاه حساسیت داشته باشند. از جمله عوارض دیگر این گیاه، ایجاد مشکلات روده‌ای- معدی، ورم و خارش شدید است.
این گیاه در درمان مشکلات گردش خون سرخرگی، تصلب شرائین مغزی، تورم مغزی، نارسایی عروق مغزی، ناشنوایی گوش داخلی، کاهش بینایی و شنوایی در اثر نارسایی عروق، اختلال در حافظه یا قدرت تمرکز، لنگی متناوب پاها در نتیجه انسداد عروق و نرسیدن خون کافی به آنها، اختلال در شبکیه چشم، سرد شدن انتهای دست‌ها و پاها به دلیل نرسیدن خون کافی به رگ های محیطی، تضعیف حافظه کوتاه مدت، زنگ زدن گوش‌ها با منشاء عروقی، بیماری‌های عروقی و سرگیجه با منشاء عروقی موثر است. ضمن اینکه بر اساس مطالعات، این گیاه دارویی به خصوص در بیماری آلزایمر و اختلال در حافظه به دلیل پیری یا بیماری مفید است.
در هرحال، در رابطه با اثر این گیاه در درمان بیماری اوتیسم اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد، اجزای اصلی درمانی عصاره جینکوبیلوبا یعنی فلاونوئیـدها و ترپنوئیدها، اثرات آنتی اکسیدان، ضد التهـابی و نوروپروتکتیـو دارند. جینکو بر روی عملکرد شـناختی و نورولوژیک اثر مثبت دارد که آن را از طریق تنظیم عروقی و آنتاگونیسم فاکتورهای فعال کننده پلاکتی که مغز را در برابر صدمات ایسکمیک محافظت می کند، ایفا می کند.
بر اساس پژوهش های محققان پژوهشکده گیاهان دارویی جهاددانشگاهی، شایع ترین عارضه مصرف این گیاه سردرد است که می توان با افزایش تدریجی دوز آن تا حد زیادی از بروز این عارضه جلوگیری کرد. ضمن اینکه، بر اساس مشاهدات صورت گرفته در رابطه با اینکه مصرف این داروی گیاهی باعث افزایش آثار ضدانعقادی یا زمان خونریزی در فرد مصرف کننده می شود، چیزی به اثبات نرسیده است. علاوه بر این، مواردی از تشنج در بیماران مستعد به تشنج یا کسانی که داروهای پایین آورنده آستانه تشنج مصرف می کنند نیز، دیده شده است.
در نهایت با توجه به یافته های پیشین مبنی بر بی اثر بودن این گیاه دارویی در کاهش توان ذهنی، با توجه به تئوری ایمنی در اتیولوژی اوتیسم یکی از داروهای بررسی شده گیاه جینکوبیلوبا بوده است که با توجه بـه اثر درمانی پنتوکسی فیلین در هیپوکسی مغزی از طریـق افـزایش جریان خون و افـزایش سروتونریک سیناپسی آزمایش شده و اثربخشی آن به اثبات رسیده است.
گزارش: هانیه حقیقی
No tags for this post.