مجله BBC Earth به واکاوی و شناخت هر چه بیشتر یکی از جانوران حیات‌وحش یعنی سنجاب‌های قرمز پرداخته است و ویژگی‌ها و سبک زندگی آن‌ها را در فصول مختلف سال موردمطالعه قرار داده است.
اسکاتلند خانه و سکونت‌گاه حدود 120 هزار سنجاب قرمز در دنیاست که 75 درصد از کل این جمعیت در انگلیس زندگی می‌کنند. برخلاف افسانه‌ای معروف درباره این حیوان، این پستاندار جان‌سختی است و خواب زمستانی ندارد. آن‌ها در فصل پاییز، غذای زیادی را در زیرزمین یا شکاف‌های تنه درختان ذخیره می‌کنند تا در ماه‌های سرد سال آذوقه کافی داشته باشند.
سنجاب‌های قرمز ساکن جنگل‌های کاج و جنگل‌های گسترده هستند. آن‌ها نیز مانند سنجاب‌های خاکستری لانه‌هایی کروی شکل می‌سازند و هرکدام از آن‌ها از چند لانه کروی شکل در محدوده لانه خود استفاده می‌کنند. سنجاب‌ها این لانه‌ها را روی شاخه‌هایی در حدود ارتفاع 6 متری از زمین در حفره‌های موجود در درخت یا بین تنه و شاخه‌های درخت می‌سازند. این لانه‌ها معمولاً با خزه‌ها و علف‌ها پوشیده شده‌اند.
سنجاب‌های قرمز پوسته برهنه درختان را معمولاً به‌عنوان ماده پوششی لانه به کار می‌برند. زمان جفت‌یابی آن‌ها بین ماه‌های ژانویه تا مارس است و در هر بار حاملگی سه تا چهار بچه به دنیا می‌آورند که در لانه ساخته‌شده و بعد از یک دوره بارداری 36 تا 42 روزه متولد می‌شوند. سنجاب‌های ماده می‌توانند دو بار در سال زایمان کنند.
اغلب تنها نشانه‌ای که می‌توان از سنجاب‌های قرمز در فصل زمستان مشاهده کرد، اثر پنجه‌های آن‌ها روی برف‌هاست. آن‌ها روی زمین مانند خرگوش می‌پرند و ابتدا پاهای جلویی و سپس پاهای عقبی را زمین می‌گذارند. اثر پنجه‌های این جانور بین 3 تا 4 سانتی‌متر طول و حدود 2 سانتی‌متر عرض دارد.
چه غذاهایی می‌خورند؟
سنجاب‌های قرمز در فصل زمستان به دنبال غذاهای مدفون‌شده زیر برف هستند. رژیم غذایی آن‌ها از تنوع زیادی برخوردار است به‌طوری‌که از انواع میوه‌های درخت صنوبر کاج، فندق، بلوط، توت‌ها، قارچ و سیب تغذیه می‌کنند. در بهار و تابستان هم با شکار حشرات و تخم پرندگان شکم خود را سیر می‌کنند.
سنجاب‌های قرمز میوه‌های رسیده را با بو کشیدن تشخیص می‌دهند. درصورتی‌که مواد غذایی، مغذی نباشند، ذخیره کردن آن‌ها توسط سنجاب‌ها تلاشی بیهوده است. این جونده‌ها، از خوردن میوه‌های بلوط و فندقی را که توسط سوسکچه‌ها مخفی‌شده‌اند، با توجه به سبک شدن وزن آن‌ها خودداری می‌کنند.
در پاییز که غذا به‌وفور یافت می‌شود، سنجاب‌ها وقت زیادی برای جمع‌آوری دانه‌های خوراکی دارند. آن‌ها برای ذخیره این مواد غذایی، حفره کوچکی را در زمین حفر می‌کنند و آن‌ها را دفن می‌کنند و با ریختن خاک روی آن‌ها، دانه‌های خوراکی را از دید پرندگان دیگر پنهان می‌کنند. آن‌ها مکان ذخیره‌سازی را به‌طور اتفاقی انتخاب نمی‌کنند و درواقع، مکان خاصی را برای این کار برمی‌گزینند که بعد از مدتی بتوانند آنجا را به‌راحتی پیدا کنند و از موادی که در آنجا پنهان کرده‌اند به‌عنوان آذوقه استفاده کنند.
امتیازهایی که دارند
این گونه‌های سنجاب تا بیش از 2 متر توانایی پرش دارند. زانوهای سنجاب‌های قرمز دارای دو مفصل است و همین امر باعث می‌شود که این حیوان بتواند ابتدا با سر از درخت پایین بیاید. دم پشمالوی این حیوان مانند تیغه‌ای عمل می‌کند که هوا را می‌شکافد و علاوه بر برقراری تعادل در سنجاب‌ها، آن‌ها را نیز گرم نگه می‌دارد.
شاخ گوزن‌ها که غنی از موادمعدنی هستند، منبع سرشار از کلسیم و فسفر برای سنجاب‌ها به شمار می‌رود و به تیز کردن پنجه‌های آن‌ها نیز کمک می‌کند. سنجاب‌های قرمز در فصل تابستان کاکل مویی روی گوش خود را از دست می‌دهند و در بسیاری از آن‌ها، دمی با رنگ بلوند بدن سنجاب را می‌پوشاند که این جانور را هم‌رنگ طبیعت زیبای پاییزی جنگل می‌کند.
زمانی که سنجاب‌های قرمز کودکی را پشت سر می‌گذارند، لانه را به‌قصد شناخت محیط اطراف ترک می‌کنند. سنجاب مادر، بچه سنجاب‌های تابستان را بین ماه‌های آگوست تا اوایل اکتبر از شیر می‌گیرد. سنجاب‌های جوان در 10 تا 12 ماهگی قادر به زادوولد هستند. بیشتر سنجاب‌های ماده، نخستین بچه‌های خود را در 2 سالگی از شیر می‌گیرند.
کم‌تر از دو درصد جنگل‌های وسیع اسکاتلند دست‌نخورده باقی‌مانده‌اند و انسان در آن دخل و تصرف نکرده است به‌طوری‌که سنجاب‌های قرمز قادرند مسافت زیادی را بدون این‌که روی زمین حرکت کنند، از شاخه‌ای به شاخه دیگر بپرند و پیش روند. در حقیقت، دست‌نخورده باقی ماندن این منطقه وسیع جنگلی و پیوسته بودن درختان آن‌یکی از ضروریات برای حیات سنجاب‌های قرمز و سایر بخش‌های حیات‌وحش به شمار می‌رود.
برای دسترسی به اين شماره از مجله BBC Earth فایل پیوست را ملاحظه فرمائید.
مترجم: ندا اظهری
No tags for this post.