یکی از معضلات مهم پزشکی به‌خصوص در حوزه توان‌بخشی، زخم بستر یا زخم فشاری است که اقدام سریع و به موقعی را می‌طلبد، زیرا سطح و عمق زخم به‌تدریج وسیع می‌گردد و احتمال عفونی شدن آن وجود دارد که خود این موضوع، باعث تعویق بهبودی آن می‌شود. زخم فشاری یا زخم بستر در اثر اعمال فشاری بیش از فشار طبیعی مویرگ‌ها (32 میلی‌متر جیوه) به مدت طولانی بر سطح پوست ایجاد می‌شود و می‌تواند پوست، عضله، بافت نرم، غضروف و استخوان را درگیر کند. ازجمله عوارض زخم‌های فشاری می‌توان به ایجاد عفونت و حتی مرگ بیمار ناشی از ورود عفونت به خون اشاره داشت. این عفونت‌ها معمولاً به‌سختی نیز به آنتی‌بیوتیک پاسخ می‌دهند.
زخم فشاری یا زخم بستر در اثر اعمال فشاری بیش از فشار طبیعی مویرگ‌ها (32 میلی‌متر جیوه) به مدت طولانی بر سطح پوست ایجاد می‌شود و می‌تواند پوست، عضله، بافت نرم، غضروف و استخوان را درگیر کند.
در سال‌های اخیر، محققین تلاش‌های بسیاری را برای دست‌یابی به یک درمان مطمئن برای رفع این مشکل انجام داده‌اند. در این خصوص، نقش ماده «پلاسما» نیز مورد نظر قرار گرفته است. در علم فیزیک، «پلاسما» به حالت چهارم ماده پس از جامد، مایع و گاز اشاره دارد. به نظر می‌رسد پلاسماهای غیرحرارتی اثر ناچیزی بر بافت‌های سالم اطراف زخم داشته باشند. بااین‌حال از طریق غیرفعال‌سازی باکتری‌های گرم مثبت و منفی، قارچ‌ها، ویروس‌ها و ارگانیسم‌ها یا پاتوژن‌های بیگانه، می‌توانند موجب ضدعفونی و استریلیزاسیون مناسب بافت زنده شوند.
در همین خصوص، محققین کشورمان در مطالعه‌ای پژوهشی، بر آن شدند تا تأثیر «پلاسمای سرد هلیوم» را بر درمان زخم فشاری ایجادشده در نمونه‌های حیوانی به‌عنوان یک روش درمانی نوین و ایمن، مورد بررسی قرار دهند.
در این مطالعه، پژوهشگران دانشگاه شهید بهشتی و دانشگاه تربیت مدرس، از موش صحرایی نر نژاد ویستار به‌عنوان جانور مدل استفاده نمودند. این جانوران در سه گروه «نرمال»، «کنترل» و «درمان با پلاسما» قرار گرفتند. پس از بیهوشی موش‌ها، محققین برای ایجاد زخم فشاری، موی پشت آن‌ها را تراشیده و سپس پوست را به‌آرامی بین دو مگنت ندودیوم قرار دادند. بعد از ایجاد زخم فشاری، محققین از پلاسمای فشار اتمسفری غیرحرارتی هلیوم برای رفع زخم‌ها استفاده کردند.
بنا برنتایج حاصل از این پژوهش، مقایسه تغییرات ظاهری سطح زخم در گروه‌های مختلف، بیانگر تسریع بسته شدن زخم در گروه پلاسما بود. این موضوع، نشان از آن دارد که روش درمانی پلاسما، منجر به تسریع فرآیند ترمیم و بسته شدن زخم می‌شود و لذا این امر در مطالعات بالینی می‌تواند ارزش درمانی داشته باشد.
دکتر بابک شکری، استاد گروه فیزیک و پژوهشکده لیزر و پلاسمای دانشگاه شهید بهشتی و همکارانشان در این رابطه می‌گویند: «علیرغم یکسان بودن سطح زخم در روز صفر، در تمام روزهای مورد مطالعه، سطح زخم در گروه درمان با پلاسما کمتر از گروه کنترل بود و روند کاهش سطح زخم با سرعت بیشتری طی شد».
آن‌ها ادامه می‌دهند: «برای نمونه‌های تحت تیمار با پرتوی پلاسما نیز نتایج نشان می‌دهد که توانایی تحمل کشسانی 
دکتر شکری و همکارانش در این پژوهش اعتقاد دارند: «به‌طورکلی از این مطالعه نتیجه‌گیری می‌شود که درمان با پلاسمای هلیوم، موجب تسریع معنی‌دار فرآیند التیام زخم فشاری می‌شود که با مطالعات قبلی انجام‌شده با تکنولوژی‌های پلاسمایی مختلف نیز مطابقت دارد. به‌نحوی‌که این روش درمانی، موجب افزایش استحکام و قدرت مکانیکی زخم‌های فشاری و همچنین تسریع فرآیند ترمیم و بسته‌شدن زخم می‌شود. لذا می‌توان از این روش به‌عنوان درمانی مناسب بهره گرفت».
این یافته‌ها، در قالب مقاله‌ای علمی پژوهشی در مجله «لیزر در پزشکی» متعلق به مرکز تحقیقات لیزر در پزشکی جهاد دانشگاهی به چاپ رسیده‌اند.
گزارش: دکتر محمدرضا دلفیه
منبع: چترایی، م. و همکاران. 1396. پلاسمای غیر حرارتی به عنوان یک رویکرد درمانی جدید در ترمیم زخم. لیزر در پزشکی، 14(4): 23-18.
No tags for this post.