رسانه ترجمه کلمه «media» است نه «mass media»؛ بنابراین ما باید بین مفهوم رسانه‌های جمعی و رسانه به معنای ارتباطی تمایز قائل شویم.
تلگرام نیز مانند سه هزار اپ عرضه شده در دنیا، یک اپ ارتباطی است که در راستای آرمان‌های مدیران، سرمایه‌گذاران و گردانندگان خود طراحی شده و فعالیت می کند.
با توجه به این تعریف می توانیم اینگونه ادعا کنیم که تلگرام یک مقوله مخالف قدرت ملی نیست بلکه بخش زیاد مسئله این است که ما با برساختن قدرت ملی در درون حاکمیت این توفیق را که ملت بتواند به نوعی در درون ایدئولوژی و هژمونی حاکمیت عمل کند، نداشته‌ایم. از این رو، این موضوع که چیزی در حدود چهل میلیون کاربر ایرانی در تلگرام فعالیت می کنند، با تعریف رسمی از قدرت ملی فاصله دارد و به این ترتیب مسئله قدرت ملی و تخصیص آن به مفهوم قدرت ملی نیست بلکه مسئله عام‌تر از آن است.
بنابراین، به نظر می رسد ما باید در ابتدا به این سوال پاسخ دهیم که چگونه می‌توان تلگرام و تلگرام‌ها را در درون قدرت ملی هضم کرد و در نهایت باید چگونه از اپلیکیشن‌ها و شبکه‌های اجتماعی با لایحه‌های مختلف بسترسازی حقوقی، اقتصادی و … استفاده کرد تا کنش تمامی افراد به افزایش قدرت ملی ما منتهی شود. بنابراین، فیلتر کردن تلگرام، تقلیل یک امر بسیار عام و گسترده در سیاست‌گذاری رسانه‌ای به یک تقابل سیاسی مختوم به شکست است.
تلگرام قطعاً یک اپ است و اهداف و جلسات و سیاست‌گذاری‌های پشت آن در اپ بودن آن تغییری ایجاد نمی‌کند. اقتصاد سیاسی تلگرام به عنوان یک برند با آدم‌های خاص دارای یک ماهیت خاص است بنابراین نباید بر آن نام سیاست‌گذاری فرهنگی اطلاق شود. این نرم‌افزار به خاطر مزیت‌های نسبی آن در سخت‌افزار، نرم‌افزار و نوع سرویس‌ها که استراتژی‌های راه‌اندازی و هدایت آن برند و اپ است، رواج یافته است.
من در طی چند سال گذشته ۱۹ سخنرانی در مورد شبکه‌های اجتماعی داشتم و در بیشتر این سخنرانی‌ها به جنبه‌های منفی از بحث‌های اخلاقی گرفته تا بحث‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی و آسیب‌هایی که در روابط عمومی‌ها تولید می‌کنند پرداختم. بنابراین به عنوان یک متخصص ملی، باید مجموعه سیاست‌گذاری‌های ابزاری از ممنوعیت تا محدودیت و تکنیک‌های رقابتی و تبعیض مثبت و تا روش‌های فرهنگی بر روی میز من باشد؛ من نمی‌گویم مطلقاً ممنوعیت یا مطلقاً آزادی، بلکه معتقدم هر کدام از این ابزارها در یک شرایط با پیش‌نیازهایی دارای مشروعیت می‌شوند که ما اینها را به کار بگیریم. با توجه به زیربستر کلان، چند سال دیگر هم در مورد وجاهت سروش صحبت می‌کنیم. جهت جلوگیری از تکرار تاریخ باید اکنون همه ظرافت‌ها را به خرج دهیم؛ با فیلتر شدن تلگرام اتفاق خاصی نمی‌افتد.
مهدی منتظرقائم-عضو هیئت علمی گروه ارتباطات دانشگاه تهران
No tags for this post.