گیاهان، تولیدکنندگان اولیه مواد غذایی در کره زمین هستند که زندگی سایر جانداران به نحوی وابسته به آن ها است. این موجودان ارزشمند با استفاده از نور دریافتی خورشید، مولکول های آب (H2O) و دی اکسید کربن (CO2) را با یکدیگر ترکیب کرده و قند گلوکز را تولید می نمایند. پس از انجام این فرایند پایه که به «فتوسنتز» معروف است و در برگ های سبز گیاهان انجام می گردد، سایر مولکول های مواد آلی نظیر انواع کربوهیدرات ها، چربی ها و پروتئین ها از قند گلوکز ساخته می شوند.
با توجه به اهمیت بالایی که فرایند فتوسنتز در تولیدات گیاهی دارد، سال ها است که افزایش کارایی این پدیده جزو اصلی ترین برنامه های پژوهشگران بخش کشاورزی است. در این خصوص هدف محققین، بالا نگه داشتن قدرت فتوسنتزی گیاه حتی در شرایط سخت و هنگام وجود انواع تنش های محیطی نظیر گرما، سرما، شوری و خشکی است. در این راستا یکی از موارد مورد نظر برای رسیدن به هدف فوق، استفاده از هورمون ها و شبه هورمون های گیاهی است.
پژوهشگرانی از دانشگاه تربیت مدرس به منظور افزایش ظرفیت فتوسنتزی و بهبود عملکرد و تولید دانه در گیاه روغنی کلزا، مطالعه ای را با استفاده از شبه هورمونی تحت عنوان «سالیسیلیک اسید» به انجام رسانده اند که نتایج آن طی مقاله ای علمی پژوهشی در فصل نامه «تولید گیاهان زراعی» جلد هفتم شماره 4 به چاپ رسیده است.
در این تحقیق که در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس انجام گردیده، دو رقم کلزا با نام های «آر جی اس» و «لیکورد» که اولی بهاره و حساس به سرما و دومی پاییزه و مقاوم به سرما می باشد با کاربرد سطوح مختلف غلظت محلول سالیسیلیک اسید مورد آزمایش قرار گرفته اند. در طی آزمایش برای به دست آمدن تاثیرات شبه هورمون ذکر شده، محلول آن بر روی شاخ و برگ گیاه اسپری گردیده است.
نتایج مطالعه نشان می دهد که ارقام کلزا که بر روی آن ها محلول سالیسیلیک اسید اسپری شده است، به طور معنی داری عملکرد و دانه بیشتری تولید نموده اند. این تاثیر که در غلظت 200 میکرومول به خوبی خود را نشان داده، به اعتقاد پژوهشگران به دلیل جذب و تثبیت بهتر CO2 توسط گیاه کلزا اتفاق افتاده است.
بنا بر نظر محققین، تاثیرات احتمالی که محلول شبه هورمون سالیسیلیک اسید بر فرایندهای مختلف فتوسنتزی شامل میزان کلروفیل و سایر رنگدانه ها، افزایش کارایی سیستم دریافت نور برگ ها، غلظت و فعالیت بهتر آنزیم های فتوسنتزی و همچنین تامین بیشتر مولکول های پر انرژی مورد نیاز برای جذب کربن داشته است در نهایت موجب افزایش عملکرد و میزان دانه تولیدی کلزا گردیده است.
پژوهشگران مجری این مطالعه اظهار می دارند با توجه به این که ترکیبات فنولیکی نظیر شبه هورمون سالیسیلیک اسید موجب تسهیل جذب عناصر غذایی می شوند و نقش مثبتی در فعالیت های فتوسنتزی و آنزیم های مربوط به فتوسنتز داشته و از سوی دیگر باعث انتقال بهتر مواد پرورده گیاهی از منبع به مخازنی نظیر دانه ها می شوند، گیاهان تیمار شده با آن ها قادرند رشد و نمو بهتر و عملکرد بالاتری تولید نمایند. هرچند با توجه به نتایج به دست آمده از این پژوهش، غلظت مفید و مناسب سالیسیلیک اسید بسته به گونه گیاهی و سن آن متفاوت بوده و بایستی با آزمایش به دست آید.
سالیسیلیک اسید، یکی از ترکیبات مهم فنولیکی است که نقش تنظیم کنندگی در فرایندهای زیستی و بیوشیمیایی گیاهان نظیر میزان تعرق، باز و بسته شدن روزنه های برگ، رشد و فتوسنتز دارد. این ترکیب از زمان جوانه زنی تا پیری گیاه می تواند تاثیرگذار بوده و منجر به افزایش کارایی فتوسنتز و محصول نهایی گردد.
No tags for this post.