حرا نام درختی است در اندازه های سه تا شش متر با شاخ و برگ های سبز و روشن که در آب های شور زندگی می کند و نام علمی آن (Avicennia Marina) به حکیم ابوعلی سینا فیلسوف ایرانی منسوب است زیرا او نخستین فردی بود که ویژگی های طبیعی این گیاه اشاره کرده است.
یکی از ویژگی جالب درختان مانگرو این است که آنها در طی میلیون ها سال، سازگاری خوبی با آب شور پیدا کرده اند، به طوری که از آب شور تغذیه می کنند و با دفع نمک آن، آب را به طور طبیعی شیرین می کنند.
تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که اکوسیستم تالاب‌های ساحلی مانند جنگل‌های حرا، مناطق باتلاقی در جزر و مدها و علفزارهای دریایی در جذب دی‌اکسیدکربن از اتمسفر و ذخیره آن برای صدها و هزارها سال بسیار کارآمد هستند. همچنین محققان به این نتیجه مهم رسیدند که جنگل‌های حرا به تنهایی می‌توانند در حدود ۳۴ تن کربن در سال را ذخیره کنند که تقریبا معادل انتشار گازهای گلخانه‌ای از ۲۴ میلیون اتومبیل سواری در یک سال است.
از سوی دیگر جنگل های حرا به دلیل شرایط مناسب، زیستگاهی امن برای پرندگان مهاجر از مناطق گرمسیری مانند حواصیل بزرگ، اگرت بزرگ، اگرت ساحلی، حواصیل هندی، کفچه نوک تیز، سلیم خاکستری، گیلانشاه و کاکائی و ماهیان، نرم تنان و سخت پوستان هستند.
این جنگل ها از نظر تهیه خمیرکاغذ، جلوگیری از فرسایش خطوط ساحلی در اثر برخورد امواج، ایجاد پناهگاه مناسب برای تخم ریزی و پرورش و صید آبزیان، خوراک دام، زنبورداری و از منظر تفریحی دارای اهمیت هستند.
امروزه علاوه بر برداشت بی رویه از سرشاخه ها، عوامل دیگری مانند توسعه راه‌ها، استقرار نامناسب صنایع، استفاده بدون ظرفیت یابی و طرح ریزی تفرجی، آلودگی ناشی از هیدروکربورهای نفتی، توسعه آبزی پروری و در مجموع فقدان ساز و کارهای زیست محیطی این جنگل‌ها در معرض تهدید فزایندهای قرار گرفته اند.
از سوی دیگر قاچاق سوخت نیز از عوامل تهدید کننده جنگل‌های حرا به حساب می آید. بیشتر قاچاقچیان در مراحل تعقیب و گریز با دریابانی و نیروی انتظامی منطقه اقدام به تخلیه سوخت خود در دریا و نزدیک جنگل های حرا می کنند که این کار در دفعات طولانی موجب آسیب رساندن به ریشه های درختان حرا می شود. در صورتی که این سوخت ها به دور از جنگل های حرا نیز تخلیه شوند از طریق جریان باد و آب به سوی جنگل‌های حرا آورده می شوند یا به صورت لکه های نفتی موجب آسیب محیط زیست دریایی می شوند.
افزایش وسعت جنگل های حرا با کمک مردم و سازمان‌ها
داوود میرشکار، مدیرکل دفتر زیست بوم‌های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست با اعلام کاهش وسعت جنگل‌های حرا در خلیج فارس گفت: جنگل‌های مانگرو که شامل گونه های حرا و چندر است به دلیل برداشت سرشاخه‌ها و چرای دام‌ها در این منطقه از جمله گونه گیاهی در معرض تهدید هستند. تخریب جنگل، تغییر مسیر آب‌ها به دلیل ساخت و سازها در منطقه، قاچاق سوخت و بیماری‌ها از عوامل تهدید کننده جنگل‌های حرا بوده و باعث کاهش وسعت این جنگل‌ها به ویژه در خلیج فارس شده است.
وی با اشاره به تلاش‌های انجام شده برای حفظ جنگل‌های حرا در این منطقه تصریح کرد: هم اکنون در تلاش هستیم با فرهنگ‌سازی که ایجاد شده وسعت جنگل‌های حرا را افزایش دهیم. مردم و سازمان‌های مردم نهاد با کمک برخی از دستگاه‌های بهره‌بردار از دریا اقدام به کاشت در جنگل‌های حرا می‌کنند. همچنین درباره گونه‌ها و زیستگاه‌‌های دیگر به صورت موردی تا جایی که امکانات آن موجود بوده پایش‌های زیستی را انجام و تلاش می‌کنیم با انجام این پایش‌های مستمر و گزارش‌های حاصل از آن بتوانیم مدیریت کارآمدی برای زیستگاه‌ها و گونه‌های در معرض خطر انقراض داشته باشیم.
پیش از این رسول اکبری، معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری منطقه آزاد قشم از کاشت ۵ هزار نهال حرا در راستای طرح توسعه جنگل های دریایی این جزیره به عنوان یکی از ذخیره گاه های زیست کره ایران خبر داده و گفته بود: این میزان نهال حرا در سایت صنعتی کاوه براساس استناد به مطالعات ارزیابی محیط زیستی و دریافت مجوز شورای عالی ارزیابی محیط زیست توسط شرکت ساخت و بهره‌برداری اسکله حرا قشم کاشته شده است.
وی ادامه داده بود: کاشت ۱۰هزار نهال حرا یکی از بندهای قرارداد شرکت نفتی حرا در این منطقه است که سرمایه گذاران این طرح از بهمن ماه سال ۹۵ تاکنون در دو نوبت فاز اول اجرای این طرح توسعه ای، اقدام به کاشت ۵ هزار نهال حرا در محدوده سایت صنعتی کاوه کردند.
به گفته معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد قشم، سازمان منطقه آزاد از ابتدای تاسیس در قشم (دهه ۷۰) اقدام به کاشت درخت حرا در پهنه‌های گلی سواحل جزیره قشم با هدف توسعه این اکوسیستم غنی کرده است و منطقه حفاظت شده حرای قشم با وسعت ۸۵۶۸۶ هکتار یکی از ۱۱ ذخیره گاه زیست کره ایران و یکی از جنگل‌های پنج‌گانه استان هرمزگان در شمال غرب جزیره محسوب می شود.
گزارش: فرزانه صدقی
No tags for this post.