کمرنگ شدن رد پای کربن با کمک چرخه طبیعت

ردپای کربن(carbon footprint) مقیاسی از مقدار کل خروجی دی اکسید کربن (CO2) و متانول (CH4) مربوط به یک جمعیت،‌ سیستم یا فعالیت معین با در نظر گرفتن همه منابع، فرونشین‌ها،‌ ذخیره‌شدن‌ها در محدود زمانی و مکانی آن جمعیت، آن ‌سیستم یا فعالیت است.

این مقیاس به صورت "معادل دی اکسید کربن" (CO2e0) با استفاده از "پتانسیل گرمایش جهانی 100 ساله" (GWP100) محاسبه می‌شود.

گازهای گلخانه‌ای از طریق فعالیت‌های مربوط حمل و نقل، پاک کردن زمین و تولید مواد غذایی، سوخت، ‌کالاهای ساخته‌شده، مواد، ‌چوب، جاده‌‌ها، ساختمان‌ها و خدمات وارد جو زمین می‌شوندو برای سادگی اغلب بر حسب میزان دی‌اکسید کربن یا معادل دی اکسید کربن سایر گازهای گلخانه‌ای گزارش می‌شوند.

ردپای کربنی خانوارها را می‌توان به دو بخش مستقیم و غیرمستقیم تقسیم کرد: ‌منابع "غیرمستقیم" که اغلب ردپای کربن خانوارهای معمول مربوط به آنهاست، شامل خروجی سوخت مصرفی برای تولید کالاهایی است که دورتر از مصرف‌کننده نهایی تولید می‌شوند. بخش "مستقیم" شامل خروجی ناشی از سوختی است که در ماشین یا اجاق خانه فرد مصرف‌کننده به کار می رود. لوازمی مانند میکروویو، کتری الکتریکی، اجاق گاز، ماشین لباس شویی، ماشین ظرف شویی، یخچال فریزر و لامپ‌های حبابی به مقدار زیادی گاز CO2 منتشر می‌کنند. برای کاهش این مقدار ما باید روشی‌هایی را دنبال کنیم که انتشارات کربن دی اکسید را کاهش می‌دهند.

چگونه رد پای کربن را کاهش دهیم؟

استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی: نوع حمل و نقلی که هر روز استفاده می‌کنید به طور مستقیم محیط زیست را تحت تاثیر قرار می‌دهد. برای طی کردن مسیر‌های کوتاه، مطلقا نیازی به استفاده از وسیله نقلیه نیست. پیاده روی یا استفاده از دوچرخه نه تنها رد پای کربن را کاهش می‌دهد بلکه همچنین برای سلامت شما نیز مفید است. هر جا که ممکن است از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنید. به جای استفاده از وسیله نقلیه شخصی از اتوبوس استفاده کند. استفاده از وسایل نقلیه عمومی یکی از بهترین روش‌ها برای کاهش قابل توجه انتشار دی اکسید کربن است. خودروی خود را به طور منظم سرویس کنید. سوخت، روغن و فیلتر‌های هوا را بررسی کنید و آن‌ها را در صورت لزوم تعویض کنید. باد تایر‌ها باید تنظیم باشد زیرا، تنظیم نبودن باد تایر‌ها باعث افزایش مصرف سوخت می‌شود. رعایت عادات رانندگی بهتر مانند گاز دادن آرام، رانندگی با سرعت مجاز و حفظ سرعت پایدار می‌تواند تاثیر بسزایی در کاهش انتشار دی اکسید کربن داشته باشد.

استفاده از لوازم الکتریکی کم مصرف: انتشار دی اکسید کربن ناشی از استفاده از الکتریسیته را می‌توان با استفاده کردن از لوازم کم مصرف کنترل کرد. لامپ‌های کم مصرف انرژی کمتری مصرف می‌کند پس، استفاده از لامپ‌های کم مصرف می‌تواند به کاهش مصرف انرژی و همچنین کاهش هزینه‌ها کمک کند. مشاهده شده است که نیاز انرژی لوازم خانگی خاصی با گذشت زمان افزایش پیدا می‌کند. برای مثال، عملکرد لوازمی مانند یخچال با گذشت زمان کاهش پیدا می‌کند و مصرف انرژی بالا می‌رود. تعویض فیلتر‌های هوا تهویه کننده هوا و هیتر‌ها هر سه ماه یکبار می‌تواند به محیط زیست کمک کند. لوازم الکترونیکی مانند رایانه و تلویزیون حتی بعد از خاموش شدن نیز انرژی مصرف کند. بهتر است در صورت عدم استفاده آن‌ها را از پریز بکشید. استفاده از محصولات با منبع انرژی تجدیدپذیر مانند هیتر‌های خورشیدی نیز می‌تواند به صرفه جویی در مصرف انرژی و کاهش رد پای کربن کمک کند.

بازیافت: بازیافت نیز می‌تواند به کاهش رد پای کربن کمک کند. برخی ضایعات تولید شده در خانه‌ها مانند کاغذ، پلاستیک، قوطی‌های فلزی، موبایل‌ها، یخچال‌ها، کامپیوترها، باتری‌ها، ظروف متعدد و مواد بسته بندی مختلف (تقریبا همه چیز)را می‌توان بازیافت کرد.

توقف استفاده از آب بطری: بر اساس یافته های محققان بین المللی، برای تولید هر یک لیتر آب بطری، سه لیتر آب و معادل 5.6 تا 10.2 میلیون ژول انرژی مصرف و معادل 165.6 گرم دی اکسید کربن تولید می شود. بر اساس گزارش ها، به طور متوسط تنها یک بطری از هر پنج بطری پلاستیکی آب در جهان بازیافت می شود و مابقی در طبیعت باقی می ماند. بر اساس گزارش ها، به طور متوسط تنها یک بطری از هر پنج بطری پلاستیکی آب در جهان بازیافت می شود و مابقی در طبیعت باقی می ماند.

کشاورزی ارگانیک: روش‌های کشاورزی سنتی که از کودها و آفت کش‌های مصنوعی زیادی استفاده می‌کنند، کربن دی اکسید زیادی را منتشر می‌کنند. در نتیجه ما باید کشاورزی ارگانیک را فقط با خرید محصولی که ارگانیک است، ترویج دهیم. کشاورزی ارگانیک حاصل خیزی خاک را تقویت و سیستم اکولوژیکی را حفظ می‌کند؛ آن اساسا کیفیت زندگانی خوب را در نظر دارد. ما شاید قادر باشیم بدون صنعتی شدن زنده بمانیم اما نمی‌توانیم بدون کشاورزی زنده بمانیم. کشاورزی منبع حیات و زندگانی ما است.

سهم ایران در کاهش رد پای کربن چقدر است؟

در سال ١٩٩٧ میلادی کنوانسیون تغییرات آب و هوایی با هدف تثبیت غلظت گازهای گلخانه‌ای در اتمسفر، پروتکل کیوتو را مطرح کرد که به موجب آن کشورهای صنعتی ملزم به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای شده‌اند. هدف اصلی از این کنوانسیون دست‌یابی به تثبیت غلظت گازهای گلخانه‌ای در اتمسفر تا سطحی است که مانع تداخل خطرناک فعالیت‌های بشری با سیستم آب و هوایی شود و چنین سطحی در چارچوب زمانی مناسب قابل اجرا خواهد بود تا اکوسیستم‌ها به‌طور طبیعی خود را با تغییرات آب و هوایی تطبیق دهند و اطمینان حاصل شود که امنیت غذایی تهدید نمی‌شود و توسعه اقتصادی به‌طور پایدار ایجاد می‌شود.

یکی از راه های کاهش رد پای کربن، توجه به انرژی های پاک در دنیا است. بر‌اساس آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، هم‌اکنون حدود ۲۰ درصد از کل انرژی جهان از طریق منابع تجدیدپذیر یا همان انرژی‌های نو تامین می‌شود که شامل بخش‌های مختلف انرژی بادی، خورشیدی، زمین گرمایی و… است اما ایران در این میان تقریبا جایگاهی ندارد.

به گفته محمد صادق‌زاده، معاون وزیر نیرو و مدیرعامل سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق حتی عوارض تصویب شده برای توسعه در‌این‌زمینه تخصیص داده نمی‌شود.

وی افزوده است:«یکی از مشکلات انرژی‌های تجدید‌پذیر‌، عدم دریافت عوارض لحاظ شده در قبوض مشترکان به منظور توسعه تجدید‌پذیر‌ها است زیرا این مسئله موجب شده تا بسیاری از سرمایه‌گذاران دراین حوزه، نتوانند صورت حساب‌های خرید برق خود را دریافت کنند؛ بنابراین از ادامه سرمایه‌گذاری در این عرصه منصرف شده‌اند و صراحتا باید اعلام کرد که تنها مشکل موجود در بخش تجدید‌پذیر‌ها عدم تخصیص‌ها است و هیچ مشکلی در حوزه قیمت وجود ندارد».

سید هاشم اورعی، رییس هیات‌مدیره انجمن علمی انرژی بادی ایران نیز دراین‌باره تصریح کرده است: «متاسفانه ایران نتوانسته ظرفیت‌های بالقوه موجود در این صنعت را به بالفعل تبدیل کند. براساس برنامه توسعه پنجم قرار بود با رشد پنج درصدی تجدیدپذیرها در پایان برنامه مواجه باشیم اما عملا اتفاق چندانی رخ نداد. درحال‌حاضر نیزدر برنامه ششم توسعه ارتقا ۵۰۰۰ مگاوات انرژی تجدیدپذیر در برنامه دیده شده، به عبارت دیگر بر‌اساس این برنامه باید سالی هزار مگاوات تولید انرژی از طریق تجدیدپذیر‌ها داشته باشیم که اگر بخواهیم منطقی صحبت کنیم باید بگویم از زمانی که برنامه ششم ابلاغ شده شاید چیزی نمانده که به یک سال برسد ولی عملا هیچ نشانی از تولید هزار مگاوات دیده نمی‌شود».

وی تصریح کرده است: «قطعا با شرایط فعلی نمی‌توانیم به برنامه ششم در راستای توسعه تجدیدپذیرها و تحقق تولید ۵۰۰۰ مگاوات امید داشته باشیم».

همچنین بسیاری از کشورهای جهان قصد دارند با هدف مقابله با آلودگی هوا و کاهش میزان انتشار آلاینده ها و گازهای گلخانه‌ای و حفظ بیشتر محیط زیست، خودروهای تمام الکتریکی و برقی را به تولید انبوه برسانند.

دولت های بسیاری همچون انگلستان، فرانسه، نروژ، اسپانیا، یونان، مکزیک، چین و هند از جمله پیشگامانی هستند که قصد دارند به منظور جلوگیری از آلودگی هوا و حفظ محیط زیست، تولید و فروش خودروهای بنزینی و دیزلی را تا دهه ۲۰۳۰ و نهایتا تا دهه ۲۰۴۰ میلادی ( حدودا دو دهه آینده ) ممنوع و متوقف اعلام کنند.

کشور ایران نیز با کمک کادر دانشگاهی برنامه هایی را در این زمینه آغاز کرده است. تولید خودروی برقی ایرانی دو نیرو، “قاصدک نصیر”  و” یوز ” از جمله این برنامه ها است. ساینا EV نیز نخستین خودروی برقی ایران است که چندی پیش نمونه آزمایشی آن با حضور سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری رئیس جمهور رونمایی شد. این خودرو با همکاری مرکز تحقیقات سایپا و دانشکده مکانیک دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی طراحی و تولید شده است.

هرچند علت اصلی طراحی برخی از این‌ خودروها، کاهش مصرف سوخت و آلایندگی اما تولید این خودروها مقرون به صرفه نیست و محققان کشور فقط به دنبال دست یابی به فناوری این نوع محصول بوده‌اند اما برای اجرایی شدن آن دولت در مرحله اول باید مانند کشورهای اروپایی برای صاحبان خودروهای برقی یارانه اختصاص دهد. البته در کشورهای پیشرو اروپایی، برق مصرفی خودروهای الکتریکی رایگان است و جایگاه هایی نیز برای شارژ این نوع خودروها در نظر گرفته شده است؛ صاحبان این خودروها می توانند حین خرید و دیدن سینما و… خودرویشان را رایگان شارژ کنند.

اما در کنار استفاده از انرژی های پاک و خودروهای تمام الکتریکی و برقی نباید از نقش مهم کشاورزی ارگانیک در کاهش رد پای کربن  نیز غفلت کنیم. زوبین امیری، عضو هیات رییسه انجمن ارگانیک ایران در این خصوص گفته است: هم اکنون ایران پتانسیل بالقوه ای برای تولید محصول ارگانیک دارد اما تاکنون وزارتخانه های مرتبط با ساماندهی و پیشرفت این محصول ها، اقدام های لازم را به عمل نیاورده اند؛ وزارتخانه های جهاد کشاورزی، صنعت، معدن و تجارت، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و تمام دستگاه های قانونی، نظارتی و اجرایی باید سیاست های امنیتی و حمایتی برای سرمایه گذاری و تولید کننده محصول های ارگانیک به وجود بیاورند تا ایران بتواند در شان پتانسیل کشاورزی اش به جایگاهی ممتاز دست یابد.

به گفته وی، هم اکنون طبق منابع آماری، ایران 40 هزار هکتار سطح زیر کشت دارد که رقم بسیار پایینی است و باید گسترش پیدا کند. بسیاری از قسمت های ایران و خیلی از کالاها به راحتی می توانند با یک نظارت و مدیریت به محصول های ارگانیک تبدیل شوند و سطح زیر کشت مان ارتقا پیدا کند.

امیری یادآور شد:علت اصلی پیشرفت کشاورزی ارگانیک در کشورهای پیشرو، مربوط به سیاست های خوب حمایت کنندگی آنها از کشاورزان و  فناوران این حوزه است. همچنین آنها نظارت قانونی خوبی نیز نسبت به این محصول ها دارند تا افراد سودجو نسبت به محصول های نانو ارگانیک سوء استفاده نکنند.

اما در کنار تمام این کاستی ها، برخی فعالیت های خوب زیست محیطی هم در کشورمان انجام شده است. به عنوان مثال چندی پیش، عیسی کلانتری معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست به منظور کاهش تولید و مصرف بطری های پلاستیک، ردپای آبی، کربنی و میزان انرژی مصرفی ناشی از آن، اثر مخرب محیط زیستی در چرخه تولید و مصرف آنها، الگوسازی و کاهش تولید پسماند استفاده از آب بطری را در سازمان حفاظت محیط زیست ممنوع اعلام کرد.

گزارش: فرزانه صدقی

 

 

No tags for this post.