بارندگی بهار، کمبود بارش زمستان را جبران می کند؟

بارش های بهاری به ویژه رگبارهای مخصوص این فصل، در عین اهمیتی که برای خاک، گونه های مختلف گیاهی و جانوری، ذخار آب های زیرزمینی و رودخانه ها دارند، می توانند باعث وقوع سیلاب های ناگهانی یا آسیب دیدن مزارع و محصولات کشاورزی شوند.  

رگبارهای بهاری می توانند به درختان میوه که به تازگی شکوفه کرده اند، آسیب وارد کنند و این مسأله، منجر به کاهش تولید میوه در تابستان می شود. یکی از راهکارهای حفاظت از درختان میوه در این شرایط، نصب محافظ یا پوشاندن درختان کوچک با کیسه های پلاستیکی است.

طی روزهای اخیر، اکثر نقاط کشور شاهد بارش باران و برف بود. مدیرکل پیش‌بینی سازمان هواشناسی از بارش برف در ارتفاعات البرز، استان های اردبیل، زنجان، رشت، قزوین، مازندران، تهران، گلستان و چهارمحال بختیاری در روزهای یکشنبه و دوشنبه هفته جاری خبر داد. وی همچنین از بارش در جنوب آذربایجان شرقی، جنوب آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه، ایلام، مرکزی، شمال لرستان، خراسان رضوی، خراسان جنوبی، غرب سمنان و برخی نقاط استان های شرق تهران، قم، سیستان و بلوچستان و ارتفاعات کرمان  خبر داد.

تأثیر بارش های بهاری بر اکوسیستم های محلی

بارش های بهاری علاوه بر کمک به افزایش منابع آبی و تاحدودی، جبران کمبود بارش ها طی پاییز و زمستان، در افزایش سطح رطوبت خاک، رویش بهتر و تکمیل چرخه زیستی گیاهان نقش موثری ایفا می کند.

به عنوان مثال، در مطالعه ای که در مراتع بادامستان استان زنجان انجام شد، نحوه واکنش گونه ای موسوم به ovina Festuca به زمان و مقدار بارش، خصوصاً در طول فصل رویش – از شروع بهار تا تیرماه – مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد که کاهش شدید بارندگی در طول بهار 1386 باعث گردید که گیاه نتواند فنولوژی خود را کامل نموده و تولید بذر نماید.

اما به دلیل بارش های مناسب در طول بهار 1389، این گونه ضمن گلدهی، تمامی مراحل فنولوژی خود را کامل کرد. به نظر می‌ رسد که برای این گونه، بارش‌های بهاری برای تکمیل چرخه زیستی گیاه بسیار حیاتی می‌ باشد.

بارش های بهاری می تواند کمبود بارندگی در پاییز و زمستان را جبران کنند؟

حسین اردکانی، استاد علم هواشناسی اواخر سال 96 اعلام کرد که الگوهای هواشناسی نشان دهنده بارش‌های مناسب در فصل بهار است و در بهار هواشناسی که از دهم اسفند آغاز و تا اوایل خرداد ماه به طول می‌انجامد، شاهد بارش‌‌های مناسبی حتی بارش‌ها بالاتر از نرمال خواهد شد و کم‌بارشی پاییز و اوایل زمستان جبران می شود.  

اما با وجود بارش‌های فروردین و (پیش بینی استمرار بارش در اردیبهشت)، کمبود بارندگی در برخی استان ها جبران نمی شود. به عنوان مثال، براساس آخرین داده‌های هواشناسی و پیش‌بینی‌ها، بارش‌ها در فروردین و اردیبهشت در استان کرمانشاه کمتر از حد نرمال است؛ در این شرایط، واحدهای صنعتی و کشاورزی باید در مصرف آب صرفه‌جویی بیشتری کنند.

براساس آخرین آمار منتشره، بارش‌ها در کل کشور نسبت به دوره مشابه سال قبل با کاهش ۵۴ درصدی روبرو بوده است. میزان بارش‌ها از ابتدای سال آبی ۹۶-۹۷ تا ۲۱ فروردین ماه امسال نشان می‌دهد، ارتفاع بارش‌های جوی بالغ بر ۹۳.۸ میلیمتر بوده است.

باتوجه به تغییرات اقلیمی، بروز خشکسالی در نقاط مختلف جهان و تبدیل شدن این مسأله به یک مشکل جهانی، جنگ بر سر آب (water conflict) دور از انتظار نیست. در شرایطی که 11 درصد از کل جمعیت جهان – 783 میلیون نفر – به منابع کافی آب سالم و قابل شرب دسترسی ندارند، احتمالا جنگ جهانی سوم، جنگ میان کشورها، دولت ها و گروه ها بر سر منابع آب خواهد بود.

کشور ایران نیز با مشکل خشکسالی مواجه است و باوجود بارش های زمستان 96 و بارش های اخیر در فصل بهار، صرفه جویی در مصرف آب در بخش های کشاورزی و صنعت باید جدی گرفته شده و مردم نیز روش های بهینه مصرف آب را در پیش بگیرند.

 

گزارش: معصومه سوهانی

منابع: تسنیم /  فصلنامه تحقیقات مرتع و بیابان ایران / actforlibraries

No tags for this post.