کشف شهرهای باستانی به کمک پهپادها

سه باستان‌شناس لهستانی به‌تازگی با بهره‌گیری از فناوری پهپاد در حال نقشه‌برداری و مطالعه یک دشت باستانی در فلسطین اشغالی هستند و هدف اصلی این پروژه، کشف شهرهای باستانی و گمشده در این محل است. در این مطالعات از فناوری‌های مدرنی برای کشف شهر باستانی فوق‌الذکر که احتمال داده می‌شود دو هزار و سیصد هزار سال پیش در این محل ساخته‌شده باشد، استفاده می‌شود. سرپرستی این طرح مطالعاتی بر عهده واسیج واسلاویک (Maciej Wacławik) پژوهشگر دانشگاه جاگیلونیان (Jagiellonian University) واقع در شهر کراکف در جنوب لهستان قرار دارد. به گفته این پژوهشگر، استفاده از پهپادها برای انجام بررسی‌ها و مطالعات باستان‌شناسی به‌مراتب از روش‌های سنتی و قدیمی مؤثرتر و مفیدتر بوده و نتایج به‌دست‌آمده از آن نیز بسیار قابل‌توجه‌تر خواهد بود.

درگذشته برای آماده کردن نقشه‌های مقیاسی و سه‌بعدی از یک سایت باستانی نیاز به ساعت‌ها کار و تجهیزات خاص بوده که این فعالیت‌ها با پهپادها آسان‌تر شده است.  با به‌کارگیری هواپیماهای بدون سرنشین، حجم کاری در بخش مطالعه و بررسی محوطه‌های باستانی کاهش پیداکرده و تنها با دو کارشناس یکی برای کنترل دستگاه و دیگری برای ثبت اطلاعات از طریق صفحه‌نمایش می‌توان به تمام امور رسیدگی کرد. در روش‌های سنتی ، تهیه یک نقشه دو تا سه روزبه طول می‌انجامید درحالی‌که با این امکانات جدید در عرض چند دقیقه نقشه موردنظر آماده می‌شود.

در این صحرا بقایای شهری باستانی که در سده دوم پیش از میلاد بنانهاده شد قرار دارد که در طول حیات خود یکی از مهم‌ترین توقفگاه‌های کاروان‌های تجاری بود که بین شرق و غرب تردد داشتند. این شهر اندکی پس از رونق یافتن به تصرف امپراتوری روم درآمده و هدف از انجام مطالعات گروه لهستانی کشف اطلاعات بیشتری درباره این شهر و بررسی نوع شکل‌گیری و گسترش آن در طول تاریخ عنوان‌شده است. یکی دیگر از اهداف این مطالعات، بررسی نحوه تطبیق‌پذیری مردم شهر با شرایط سخت اقلیمی منطقه بوده و باستان‌شناسان تلاش می‌کنند دریابند مردم این سرزمین نیازمندی‌های اولیه خود از قبیل آب را چگونه تهیه می‌کردند.

ایده استفاده از پهپادها در مطالعات باستان‌شناسی طی دهه اخیر به‌شدت در سراسر جهان رواج یافته و ده‌ها مورد از این مطالعات به روش مدرن و بدون انجام پیمایش‌های میدانی سنتی در علم باستان‌شناسی که نیازمند حضور تعداد زیادی کارشناس و بررسی میدانی و صرف زمان زیادی در مناطق دوردست بود، انجام‌شده است. برای نمونه چندی پیش پژوهشگران ایتالیائی به کمک تصاویر دریافت شده از پهپادها در یک منطقه کوهستانی صعب‌العبور که پیش‌ازاین دو معبد باستانی در آن کشف‌شده بود، موفق به شناسایی یک روستا و ابنیه و سازه‌های مربوط به آن شدند.  در این عملیات تحقیقاتی، تیمی از دانشجویان دانشگاه لیدن به سرپرستی استاد خود دکتر تسه استک به کمک پهپادهای تصویربردار به مطالعه و شناسایی روستاها، مزارع، ویلاها و خانه‌های باستانی، مقابر ، معابد و هر نوع آثار باستانی که احتمال می‌رود در این مناطق وجود داشته باشد، هستند. گفتنی است پیش‌ازاین در منطقه فوق‌الذکر دو معبد باستانی شناسایی‌شده است که پژوهشگران احتمال می‌دهند آثار دیگری مرتبط با این دو معبد در این مناطق وجود داشته باشد.

پیش از شروع این تحقیقات، بررسی‌های میدانی در محوطه‌هایی که احتمال وجود آثار در آن‌ها می‌رفت انجام‌شده و تعدادی اشیا و آثار باستانی در سطح زمین شناسایی شد، به همین دلیل باستان‌شناسان احتمال می‌دهند در مناطق فوق‌الذکر آثار معماری نیز وجود داشته باشد و به همین دلیل برنامه تصویربرداری هوائی از آن‌ها در دستور کار قرار گرفت.

درگذشته برای آماده کردن نقشه‌های مقیاسی و سه‌بعدی از یک سایت باستانی نیاز به ساعت‌ها کار و تجهیزات خاص بوده که این فعالیت‌ها با پهپادها آسان‌تر شده است.  با به‌کارگیری هواپیماهای بدون سرنشین، حجم کاری در بخش مطالعه و بررسی محوطه‌های باستانی کاهش پیداکرده و تنها با دو کارشناس یکی برای کنترل دستگاه و دیگری برای ثبت اطلاعات از طریق صفحه‌نمایش می‌توان به تمام امور رسیدگی کرد. در روش‌های سنتی ، تهیه یک نقشه دو تا سه روزبه طول می‌انجامید درحالی‌که با این امکانات جدید در عرض چند دقیقه نقشه موردنظر آماده می‌شود.

در پژوهشی دیگر اما تیمی از باستان‌شناسان پروژه فناوری CAVE2 در دانشگاه موناش کشور استرالیا برای نقشه‌برداری از محوطه‌های حفاری و کاوش، از فناوری هواپیماهای بدون سرنشین استفاده کردند. در این پروژه همچنین از رادارهای اسکن زیرزمین نیز استفاده شد که به‌نوبه خود فناوری جدیدی در باستان‌شناسی به شمار می‌رود. در این پروژه باهدف  بررسی و نقشه‌برداری میدانی از محوطه‌های حفاری در دشت‌ها و مناطق صعب‌العبور و دور از دسترس کشور لائوس، از هواپیماهای بدون سرنشین استفاده شد.

نمونه مشابه دیگر استفاده از پهپاد در سال‌های اخیر در منطقه خاورمیانه و کشور اردن بود که طی آن گروهی از باستان‌شناسان دانشگاه دی پائول با استفاده از پهپادها به پایش محوطه‌های باستانی کشور اردن پرداخته و علاوه بر انجام تحقیقات، به این وسیله توانستند نظارت دائمی بر سایت‌های فوق ایجاد کرده و از سرقت آثار تاریخی پیشگیری کنند.

این هواپیماها با پرواز در مناطق موردنظر هرگونه فعالیتی را در این مناطق رصد کرده و باعث شناسایی عوامل مخرب می‌شوند . برای اولین بار محققان دانشگاه دی پائول از این روش نظارتی برای مطالعه و حفاظت از غارهایی باستانی در دشتی به نام دشت بحرالمیت در کشور اردن استفاده کردند .

این روش نظارتی به‌وسیله  پهپادها قابلیت رصد هر آنچه در غارها می‌گذشت را داشته و به‌عنوان نمونه مشخص می‌کرد که در این لحظه خاص چه فعل‌وانفعالی در آن محدوده در حال رخ دادن است .

کارایی این روش زمانی نمایان شد که میزان دستبرد و غارت این مرکز نسبت به قبل از اجرایی شدن آن کاهش چشمگیری یافته و باعث عقب‌نشینی سارقان و اهالی این منطقه به سایت مذکور شد .

به اعتقاد کارشناسان ، سود چشمگیر قاچاق اشیاء باستانی و وسوسه سرقت این داشته‌های تاریخی ، نظارتی دقیق و مکانیزه‌تر را طلب می‌کند که باوجوداین پهپادها و سیستم نظارتی مدرن ، باستان‌شناسان امیدوارند کمتر شاهد سرقت اشیاء در این مناطق باشند .

کشور پرو در آمریکای جنوبی یکی از کشورهای غنی از میراث فرهنگی – باستانی است که به‌تازگی و در طرحی پیشگامانِ برای حفظ سایت‌های باستانی خود از آسیب‌های اقلیمی و انسانی ، از هواپیماهای بدون سرنشین کمک گرفته است.

این کشور در کنار ابزار کلاسیک باستان‌شناسی برای نقشه‌برداری، ثبت و حفاظت از سایت‌های باستانی، هواپیماهای بدون سرنشین را نیز به کار گرفته تا بتواند بهتر و سریع‌تر اقدامات لازم جهت محافظت از میراث فرهنگی خود را انجام دهد . باستان‌شناسان این کشور تاکنون با استفاده از وسایل نقلیه هوایی بدون سرنشین و یا پهپادها ، ۳۷۵ سایت باستانی را به ثبت رسانده‌اند که ۶۳٫۵ درصد آن مرتبط با منطقه شهری لیما است.

آلدو واتاناو (Aldo Watanave) از هماهنگ‌کنندگان پروژه ثبت و حفظ میراث در وزارت فرهنگ این کشور به مسئله دشواری ثبت سایت‌های باستانی قبل از ورود هواپیماهای بدون سرنشین پرداخته و این مشکلات را با پروژه جدید  به‌کارگیری هواپیماهای بدون سرنشین مقایسه کرده است و می‌گوید: « در آن زمان  طی دهه‌های ۱۹۵۰ ، ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ میلادی برای به دست آوردن عکس‌های هوایی از سایت‌های باستانی، ما باید صبر می‌کردیم تا یک ماهواره به بخشی خاصی از مدار برسد تا بتوانیم عکسی مناسب از منطقه خاصی تهیه کنیم. درحالی‌که امروزه با یک هواپیمای بدون سرنشین این کار به‌آسانی و در هرزمانی که لازم باشد، انجام می‌گیرد.»

ترجمه و تهیه گزارش: فاطمه کردی

منبع: thenews

No tags for this post.