ماموریت 12 دستگاه برای توسعه فناوری نانو تا افق 1404
به گزارش سیناپرس به نقل از ایسنا، با تصویب سند گسترش فناوری نانو تا افق 1404 علاوه بر آنکه وظایف وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دولتی در این حوزه تعیین شد، تاکید شد که برای اطمینان مصرف کنندگان از سلامت و کیفیت محصولات مبتنی بر فناوری نانو، نشانی به نام "نانونماد" به عنوان یک علامت رسمی دولتی به محصولات نانو اعطا می‌شود و سازمان ملی استاندارد موظف است ظرف 6 ماه پس از ابلاغ این تصویب‌نامه، تمهیدات و الزامات مورد نیاز را برای اجرایی‌شدن این نشان فراهم آورد.
در آذرماه سال گذشته هیات وزیران به پیشنهاد معاونت علمی‌وفناوری ریاست‌جمهوری و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران سند گسترش کاربرد فناوری در افق 1404 را به تصویب رساندند. این سند به تصویب رسید تا جرقه‌های توسعه فناوری نانو که از سال 1379 به ابتکار مرحوم دکتر ابتکار، مشاور رئیس‌جمهور وقت مطرح شد، شعله‌ور شود و از شررها آن زندگی شهروندان ایمن‌تر شود.
بر اساس این سند وظایف 13 دستگاه در زمینه توسعه فناوری نانو در حوزه‌های مرتبط تعیین شد که به این شرح است:
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
در راستای سیاست‌های 10 ساله دوم گسترش فناوری نانو در کشور و به منظور ارتقای سطح پژوهش‌های کاربردی فناوری نانو در صنعت کشور، افزایش توانمندی ایجاد و گسترش فناوری‌های نوظهور و بدیع در فناوری‌نانو، افزایش کمی و کیفی دستاوردهای پژوهشی با قابلیت تجاری‌سازی در چارچوب شرکت‌های دانش‌بنیان زایشی از مراکز دانشگاهی و پژوهشی یا قابل انتقال به صنایع موجود کشور و بالا بردن مهارت‌های شغلی و توانمندی‌های کارآفرینی در سرمایه‌های انسانی نانو، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری موظف است با رعایت قوانین اقدامات زیر را انجام دهد:
| ردیف | ماموریت‌ها |
| 1 | ارزیابی و ساماندهی دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی، قطب‌ها، پارک‌های فناوری و مراکز رشد فعال در فناوری نانو |
| 2 | تقاضامحور و کارآمد شدن دوره‌های تحصیلات تکمیلی فناوری نانو |
| 3 | در نظرگرفتن بازار کار آینده فناوری نانو و تخصص‌های مورد نیاز کشور |
| 4 | دارا بودن تجهیزات آزمایشگاهی آموزشی و پژوهشی مرتبط با دوره |
| 5 | طراحی دوره‌ها مبتنی بر آموزش همزمان مباحث عملی و نظری |
| 6 | تأکید بر آموزش مهارت‌های کسب وکار و کارآفرینی |
| 7 | تاکید بر دستاوردهای فناورانه به عنوان دستاورد دوره با اقداماتی از قبیل صدور اجازه دفاع از پایان‌نامه دوره با ثبت اختراع معتبر داخلی و خارجی |
| 8 | جهتدهی به تعریف و انجام پایان‌نامه‌های تحصیلات تکمیلی و سایر پژوهش‌های حوزه فناوری نانو در راستای اولویتهای 10 ساله دوم توسعه علم و فناوری نانو و نیازهای صنایع کشور |
| 9 | حمایت از برگزاری دوره‌های توانمندسازی سرمایه‌های انسانی فناوری نانو به منظور ارتقای مهارت‌های کسب‌وکار و کارآفرینی با اولویت دانشجویان تحصیلات تکمیلی فناوری نانو |
| 10 | معرفی شرکت‌های زایشی دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی کشور به ستاد برای انجام حمایت‌های تجاری‌سازی |
وزارت نیرو
بر اساس ماده 3 این سند، وزارت نیرو موظف است با رعایت قوانین نسبت به متناسب‌سازی مقررات و خرید محصولات نانو ساخت داخل با فناوری بومی برای گسترش کاربرد فناوری نانو در صنایع مرتبط، مأموریت‌هایی مانند موارد زیر را اجرا کند:
| حوزه | ماموریت |
| برق | الف- گسترش کاربرد و ارتقای استاندارد پالایشگر (فیلتر) هوای نیروگاهی بر اساس جدیدترین توانمندی‌های فناورانه داخلی و استانداردهای بین‌المللی |
| صنعت‌آب‌و آبفا | الف- گسترش واحدهای تصفیه آب شرب و نمک‌زدایی آب شور، لب شور و آب دریا با در اختیار گذاشتن زیرساخت‌ها و بکارگیری سازوکارهای تشویقی با اهداف زیر: |
وظایف وزارت جهاد کشاورزی
در ماده 4 با اشاره به وظایف وزارت جهاد کشاورزی تاکید شده است که این وزارتخانه موظف است با رعایت قوانین نسبت به ارائه مجوزها، انجام آزمون‌ها و خرید محصولات نانوی ساخت داخل با فناوری بومی برای گسترش کاربرد فناوری نانو در صنایع ذیربط، ماموریت‌های ذیل را اجرایی کند:
| حوزه | ماموریت‌ها |
| افزایش ارزش افزوده در محصولات کشاورزی و کاهش ضایعات | ١- استفاده از بسته‌بندی نانو افزایش دهنده زمان نگهداری محصولات کشاورزی و میوه (پس از برداشت) با هدف کاهش ضایعات محصولات کشاورزی مربوط تا پایان سال ١٣۹۸ ٢- افزایش سهم استفاده از پوشش‌های نانو گلخانه‌ها. ٣- افزایش سهم استفاده از کودهای نانوی آهسته رهش با هدف کاهش مصرف کود شیمیایی تا پایان سال ١٣۹۸ ٤- افزایش سهم استفاده از نانوآفت‌کش زیستی (نانوآفت‌کش ارگانیک) آهستهرهش جهت کاهش مصرف آفتکشهای شیمیایی تا پایان سال ١٣۹۸ |
| ارائه مجوز به محصولات نانوساخت داخل با فناوری بومی | ١- نانو کود ٢- نانو آفت‌کش ٣- نایلون‌های مقاوم گلخانه ٤- بسته‌بندی‌های افزایش‌دهنده زمان نگهداری مواد غذایی ٥- بسته‌بندی‌های زیست تخریب پذیر ٦- پاستوریزه کردن سرد شیر به کمک فرایند نانوحفره‌زایی (Nano Cavitation) |
| گسترش واحدهای تصفیه آب لب شور با فناوری بومی برای رسیدن به حداقل مقیاس پنج میلیون متر مکعب در روز برای تصفیه آب کشاورزی |
وزارت بهداشت
بر اساس ماده 5 سند گسترش فناوری نانو تا افق 1404 وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است با رعایت قوانین اقدامات زیر را برای بکارگیری محصولات نانو ساخت داخل با فناوری بومی در حوزه‌های ذیربط اجرا کند:
| حوزه | ماموریت‌ها |
| سازمان غذا و دارو | ١- حمایت از ایجاد آزمایشگاه‌های مرجع برای ارزیابی ایمنی محصولات نانو |
| حمایت و تشویق مراکز درمانی و بیمارستان‌ها به استفاده از محصولات نانو | نانو داروها شامل نانوداروهای ضدسرطان، پادزیست (آنتی بیوتیک)، ضدسالک مکمل و داروهای گیاهی، ملزومات پزشکی (پدهای ترمیم زخم نانو و ماسک‌های (پوشانههای نانو) و فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی تولید داخل |
| حمایت از ورود محصولات نانو دارو و فرآورده‌های سلامت حوزه نانو که با فناوری بومی در داخل ساخته شده‌اند | ١- انواع نانوداروها نظیر نانوداروهای ضد سرطان |
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی
ماده 6 این سند، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی را موظف به رعایت قوانین به منظور حمایت و بکارگیری محصولات نانو سلامت محور ساخت داخل با فناوری بومی مورد تأیید سازمان‌های غذا و دارو و ملی استاندارد ایران کرده است. بر این اساس زیرمجموعه‌های این وزارتخانه نظیر سازمان تأمین اجتماعی و شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی، لازم است موارد زیر را اجرایی کنند:
| ردیف | ماموریت‌ها |
| 1 | پوشش بیمه‌ای حداکثری نانوداروها و محصولات سلامت محور نانو ساخت داخل با فناوری بومی و دارای تأییدیه‌های لازم را حمایت و تسریع کند. |
| 2 | سازمان تأمین اجتماعی استفاده از محصولات نانو سلامت محور ساخت داخل با فناوری بومی و دارای مجوز مصرف نظیر نانو داروهای ضدسرطان، پادزیست (آنتی بیوتیک)، ضدسالک و غیره، مکمل و داروهای گیاهی، ملزومات پزشکی (پدهای ترمیم زخم نانو و ماسک‌های نانو) و فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی، در تمام مراکز درمانی، بیمارستان‌ها و درمانگاه‌های تحت نظر را حمایت و تشویق کند. |
| 3 | حمایت و تشویق مجموعه‌های تولیدی و بنگاه‌های اقتصادی به تولید و بکارگیری محصولات نانو ساخت داخل با فناوری بومی که دارای بازار مصرف مناسب هستند. |
وزارت نفت
در ماده 7 این سند تاکید می‌کند، وزارت نفت موظف است با رعایت قوانین، اقدامات زیر را برای گسترش و بکارگیری محصولات فناوری نانوی ساخت داخل که کارایی آنها به اثبات رسیده است، در صنایع و مجموعه‌های ذیربط با در نظر گرفتن ملاحظات زیست محیطی، عملیاتی کند:
| ردیف | ماموریت |
| 1 | بکارگیری نانونامیزهها (نانوامولسیون‌ها) و نانوسیالات در ازدیاد برداشت از مخازن |
| 2 | بکارگیری نانو افزایه‌ها در سیالات حفاری به طور مشخص نانوساختارهای سیلیسی و نانولوله‌های کربنی |
| 3 | بکارگیری نانوبازدارندههای خوردگی در بخش‌های مختلف درون چاهی و سرچاهی و عملیاتی |
| 4 | بکارگیری سیستم‌های بازیافت بخارات هیدروکربن با نانوجاذب‌ها |
| 5 | بکارگیری نانوجاذب‌ها در صنعت نفت در زمینه‌های ذخیره‌سازی گازها (ANG)، نم‌زدایی و جداسازی گازها و جذب و ذخیره‌سازی دی اکسید کربن |
| 6 | افزایش سهم استفاده از نانو کاتالیزگرها (نانوکاتالیست‌های) تولید داخل با فناوری بومی |
| 7 | افزایش استفاده از پالایشگر (فیلتر) هوای نانو تولید داخل با فناوری بومی و کیفیت اثبات شده، برای پالایشگرهای (فیلترهای) هوایی مورد استفاده در صنایع نفت تا 60 درصد میزان مصرف این نوع پالایشگرها (فیلترها) تا سال ١٣۹۸ |
| 8 | بکارگیری پوشش‌های سخت و فوق سخت نانوساختار مقاوم به سایش و خوردگی در صنعت نفت |
| 9 | بکارگیری سیالات نانو در واحدهای عملیاتی صنعت نفت برای بهبود انتقال حرارت |
| 10 | بکارگیری عایق نانو و رنگ‌های نانو در واحدهای عملیاتی صنعت نفت |
| 11 | حذف لکه‌های نفتی با پدهای نانو |
| 12 | بکارگیری نانوحسگرها در صنعت نفت برای سنجش گازهای آلاینده و سم |
| 13 | بکارگیری سامانه‌های پساب مبتنی بر فرآیندهای فناوری نانو |
وزارت راه و شهرسازی
بر اساس ماده 8 سند گسترش فناوری نانو تا افق 1404 وزارت راه و شهرسازی موظف است با رعایت قوانین نسبت به صدور گواهینامه فنی، تدوین یا ارتقای آییننامههای ملی، توسعه زیرساخت‌های آزمون مرتبط با فناوری نانو و همچنین خرید و بکارگیری محصولات نانو ساخت داخل با فناوری بومی در بخش‌های زیر مجموعه در موارد زیر اقدام کند:
| موضوع | ماموریت |
| صدور گواهینامه فنی | الف- قطعات پیش‌ساخته (پانل‌های) بتنی که در ساختار آنها از نانومواد استفاده شده است |
| تدوین و ارتقای آیین‌نامه | الف- درج الزامات مرتبط با مصالح ساختمانی نانو و نانو مواد در مبحث پنجم مقررات ملی ساختمان (مصالح و فرآورده‌های ساختمانی) |
| خریدمحصولات نانو | الف- شیشه کنترل‌کننده انرژی (LOW-E) |
وزارت صنعت، معدن و تجارت
در ماده 9 سند تاکید شده است که وزارت صنعت، معدن و تجارت موظف است با رعایت قوانین نسبت به فراهم کردن مشوق‌ها، زیرساخت‌ها و تسهیلات مورد نیاز برای فعالیت شرکت‌های نانو و همچنین ارتقای استانداردها (آیین نامهها) جهت بکارگیری محصولات نانو ساخت داخل با فناوری بومی در صنایع زیر مجموعه مانند موارد زیر اقدام کند:
| حوزه | ماموریت‌ها |
اختصاص جایزه صادراتی برای محصولات نوین ساخت داخل با فناوری بومی نانو | |
| اختصاص بخش نانو(Nano Zone) منطبق بر ظرفیتهای شرکت‌های نانو در حداقل 3 شهرک صنعتی در تهران و 3 شهرک صنعتی در شهرهای تبریز، اصفهان، شیراز و مشهد تا سال ١٣۹۸ | ١- واگذاری حق انتفاع از زمین به صورت اقساطی با لحاظ مقررات مربوط ٢- تسهیل اخذ مجوزهای بهره‌برداری و مجوزهای افزایش تولید |
| افزایش هدفمند تعرفه واردات محصولات نانو خارجی دارای مشابه ساخت داخل در یک بازه زمانی مشخص برای افزایش رقابت‌پذیری محصولات نانو | |
| حمایت از ایجاد و استقرار مراکز تحقیق و توسعه نانو مشترک با شرکت‌های صنعتی خارجی در شهرک‌های فناوری قطعات خودرو در کلان شهرها | |
| صنایع خودروسازی | الف- برنامه‌ریزی به منظور استفاده از نانوفیلتر هوا با هدف کاهش میزان آلودگی هوا بر اساس آخرین استانداردها |
| صنایع فلزی | الف- تشویق به گسترش واحدهای نیمه‌صنعتی استخراج فلزات گرانبها از شورابه‌های معادن ب- تشویق به مشارکت در طرح توسعه و تولید محصولات فولادی نانوساختار با توانمندی فناورانه بومی در صنایع فولاد زیر مجموعه پ- بکارگیری فناوری نانو در فرآوری، استحصال و بهبود کیفیت و کاربرد مواد معدنی و محصولات صنایع معدنی |
| تصفیه پساب‌های صنعتی | تشویق به استفاده از توانمندی فناوری نانو داخلی مانند غشای پلیمری نانو و غشای سرامیکی نانو برای تصفیه پیشرفته (تکمیلی) پساب با هدف رسیدن به مقیاس 2 هزار مترمکعب در روز برای تصفیه پساب و استحصال آب صنعتی از پساب تصفیهخانههای شهرک‌های صنعتی تا سال ١٣۹۸ |
سازمان حفاظت محیط زیست
ماده 10، سازمان حفاظت محیط زیست را موظف کرده است تا نسبت به گسترش و بکارگیری فناوری نانو در بخش‌های زیرمجموعه خود با رعایت ضوابط زیست محیطی، بندهای ذیل را اجرایی کند:
| حوزه | ماموریت‌ها |
| تدوین و اعمال سیاست‌های تشویقی و بازدارنده برای ترغیب صنایع نسبت به جایگزین کردن روش‌های آلاینده موجود با فناوری‌های دوستدار محیط زیست مبتنی بر محصولات نانوی تولید داخل | ١- بکارگیری تجهیزات صنعتی پوشش‌دهی به روش رسوب فیزیکی بخار در مجموعه‌های صنعتی که با روش‌های آبکاری سنتی در حال کار هستند |
| حمایت‌از طرح‌های تثبیت خاک و شن‌های روان با استفاده از فناوری نانو برای جلوگیری از انتشار ریزگردها |
سازمان ملی استاندارد ایران
سازمان ملی استاندارد ایران نیز موظف است به جز دارو با رعایت قوانین، موارد زیر را برای گسترش و بکارگیری فناوری نانو اجرایی کند:
| ردیف | ماموریت‌ها |
| 1 | برای اطمینان مصرف کنندگان از سلامت و کیفیت محصولات مبتنی بر فناوری‌نانو، نشانی به نام "نانونماد" به عنوان یک علامت رسمی دولتی به محصولات نانو اعطا می‌شود و سازمان موظف است ظرف 6 ماه پس از ابلاغ این تصویب‌نامه، تمهیدات و الزامات مورد نیاز را برای اجرایی شدن این نشان را فراهم آورد. |
| 2 | تایید صلاحیت آزمایشگاه‌های آزمون مواد و محصولات مبتنی بر فناوری نانو در تمام حوزه‌ها |
| 3 | حمایت از ایجاد و توسعه آزمایشگاه‌های مرجع و اندازه‌شناسی نانو و حمایت از تولید مواد مرجع نانو |
| 4 | مشارکت موثر در تدوین استانداردهای بین‌المللی فناوری نانو با رویکرد اولویت تدوین استانداردهای محصول و ایمنی محصول در راستای حفظ منافع و مصالح ملی و افزایش بازار محصولات داخلی در سراسر دنیا |
| 5 | تمام تولیدکنندگان محصولات فناوری نانو که محصول آنها مشمول استاندارد است، موظفند نسبت به خوداظهاری انطباق محصول خود با استانداردهای ملی و یا بین‌المللی معتبر اقدام کنند. مرجع ارزیابی انطباق محصولات، سازمان ملی استاندارد ایران است که طبق قوانین جاری سازمان اقدام می‌کند. |
گمرک جمهوری اسلامی ایران
گمرک جمهوری اسلامی ایران نیز موظف است با رعایت قوانین با هدف پایش، کنترل و ساماندهی بازار و حمایت از تولید داخل، مقررات لازم را برای ثبت محصولات فناوری نانو در مبادی ورودی کشور به صورت خوداظهاری، تهیه و تنظیم کند و با هماهنگی ستاد آئین‌نامه و کاربرگهای لازم را ظرف 6 ماه پس از ابلاغ این تصویب‌نامه تدوین کند و سازوکار اجرای این ماده از جمله توسعه سامانه کدگذاری (سیستم کد) تعرفه این کالاها (HS Code) را طراحی و پیاده‌سازی کند.
سازمان برنامه و بودجه
سازمان برنامه و بودجه بر اساس این سند موظف شده است با رعایت قوانین با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، ردیف‌های مرتبط با محصولات نانو دارای تأییدیه از این معاونت از جمله موارد ذیل را که توسط یک یا چند شرکت داخلی تولید می‌شود و گواهینامه‌ها، استانداردها و مجوزهای لازم در ارتباط با تولید و کاربرد محصول را که از مراجع ذیصلاح دریافت کرده‌اند، در فهرستهای بها درج کند و جزئیات آنها را در قالب آیین‌نامه‌ها و نشریه‌ها اعلام کند.
| ردیف | ماموریت‌ها |
| 1 | شیشه نانو کنترل کننده انرژی (شیشه نانو کم گسیل) |
| 2 | بتن سبک سازه‌ای نانو |
| 3 | پروفیلهای نانو (UPVC) برای در و پنجره |
| 4 | لوله‌ها و اتصالات فاضلابی مستحکم نانو از جنس (UPVC) |
| 5 | کفپوش‌های نانو ضد خش برای توقفگاهها (پارکینگها) و غیره |
| 6 | کاشی‌های آنتی‌باکتریال نانو برای مراکز بهداشتی، بیمارستان‌ها و درمانگاه‌ها و تمام سرویس‌های بهداشتی |
| 7 | رنگ‌های نانو آنتی‌باکتریال، ضدخش ترافیکی، عایق، خود تمیزشونده، تزئینی |
| 8 | پوشش‌های نانو آبگریز یا ضد آب |
وزارت آموزش و پرورش
وزارت آموزش و پرورش موظف است با رعایت قوانین، زیرساخت‌های لازم را برای توسعه برنامه ترویج و آموزش فناوری نانو در سطح دانش آموزان، معلمان، مدیران و دانشجویان این وزارتخانه فراهم کند و نسبت به تحقق موارد ذیل اقدام کند:
| ردیف | ماموریت‌ها |
| 1 | تلاش برای توزیع جغرافیایی مناسب فعالیت‌های ترویجی فناوری نانو در بین دانش‌آموزان و معلمان |
| 2 | آموزش مقدماتی فناوری نانو و شناساندن کاربردهای این فناوری در بهبود کیفیت زندگی |
| 3 | معرفی توانمندی‌های جمهوری اسلامی ایران در فناوری نانو به جهت ایجاد روحیه خودباوری |
| 4 | معرفی کسب و کارهای دانش‌بنیان با استفاده از مصادیق فناوری نانو |
| 5 | پیش‌بینی شناسه دوره (کد دوره) ضمن خدمت تخصصی برای معلمان و کارشناسان مرتبط با فناوری نانو |
| 6 | پیش بینی شناسه دوره (کد دوره) ضمن خدمت عمومی برای همه معلمان، با موضوع آموزش مقدماتی فناوری نانو و شناساندن کاربردهای این فناوری در بهبود کیفیت زندگی |
| 7 | فراهم کردن شرایط لازم برای آموزش تجربی فناوری نانو در مراکزکانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، مراکز غیردولتی، مدارس دولتی و غیردولتی، پژوهش سراهای دانشآموزی، مراکز فنی‌وحرفه‌ای و کار و دانش و مراکز استعدادهای درخشان |
| 8 | افزودن شاخص‌های عملکردی مرتبط با فناوری نانو به ارزیابی و رتبه‌بندی پژوهشسراها بر اساس اطلاعات ستاد |
| 9 | فراهم‌کردن شرایط لازم برای بهره‌برداری حداکثری و ارتقای سطح ایمنی آزمایشگاه‌های شبکه توانا |
| 10 | بهره‌مندسازی برگزیدگان المپیاد دانشآموزی علوم و فناوری نانو از مزایای قانونی برگزیدگان المپیادهای علمی |
