در تاریخ 11 مارس 2011 (20 اسفند 89) در پی زلزله 9 ریشتری توهوکو و وقوع سونامی، تمام راکتورهای نیروگاه هسته‌ای فوکوشیما ژاپن دچار مشکل شده و نشت مواد رادیواکتیو در منطقه گزارش شد. این حادثه بزرگ‌ترین فاجعه اتمی پس از حادثه چرنوبیل عنوان می‌شود.
سازمان مردم‌نهاد Safecast مدتی پس از وقوع این حادثه در ژاپن راه‌اندازی شد. پیتر فرانکن (Pieter Franken)، یکی از بنیان‌گذاران این سازمان، نبود اطلاعات کافی و قابل اعتماد را اصلی‌ترین عامل شکل‌گیری Safecast عنوان کرد.
ایده اولیه شامل نصب شمارشگرهای گایگر بر روی خودروها و حرکت در مناطق اطراف نیروگاه فوکوشیما برای جمع‌آوری داده بود؛ اما مشکل اصلی، نبود سیستمی مشابه برای جمع‌آوری داده و رهگیری پرتوهای رادیواکتیو در منطقه بود.
ظرف چند هفته، نمونه اولیه دستگاه گایگر برای رهگیری پرتوهای رادیواکتیو با همکاری گروهی از محققان ساخته شد و منطقه‌ای به شعاع 20 کیلومتر برای بررسی میزان پرتوهای رادیواکتیو انتخاب شد.
(نصب دستگاه شمارشگر گایگر بر روی فنس های نزدیک نیروگاه فوکوشیما)
به گفته فرانکن، این روش مشابه برنامه نمای خیابان گوگل (Google Street View) است و با نصب شمارشگرهای گایگر بر روی خودرو یا نصب اپلیکیشن بر روی تلفن همراه، اطلاعات مربوط به میزان پرتوهای رادیواکتیو در منطقه جمع‌آوری می‌شوند.
با همکاری ده‌ها شهروند- دانشمند (Citizen Scientist) و نصب صدها دستگاه شمارشگر گایگر، اطلاعات لحظه‌ای از پرتوهای رادیواکتیو موجود در منطقه، جمع‌آوری و به پایگاه داده Safecast ارسال می‌شود.
بی‌اعتمادی به اطلاعات ارائه شده در مورد فوکوشیما
فرانکن با اشاره با نبود اطلاعات کافی در این زمینه گفت: در برخی موارد، ساکنان مناطق با میزان پرتوهای رادیواکتیو کمتر به مناطقی با میزان بیشتر پرتوها فرستاده شدند. شهروند – دانشمندان زیادی به دلیل بی‌اعتمادی به اطلاعات ارائه‌شده از سوی دولت، به این NGO پیوسته و با نصب شمارگرهای گایگر، اقدام به جمع‌آوری داده‌های پرتوهای رادیواکتیو در منطقه اطراف نیروگاه کردند.
(دانش آموزان مدرسه ای در استان فوکوشیما درحال بررسی اپلیکیشن متصل به شمارشگر گایگر)
بسیاری از شهروند – دانشمندانی که در این طرح مشارکت داشته‌اند، خانواده‌های خود را به مناطق امن‌تر فرستاده‌اند و برخی از آن‌ها به بیماری‌های مختلف مانند سرطان مبتلا شده‌اند.
نوریو واتاناب (Norio Watanabe) یکی از شهروند- دانشمندانی است که از سال 2011 در این پروژه مشارکت دارد. وی معتقد است، اگر افرادی مثل او این طرح را ادامه ندهند، موضوع میزان پرتوهای رادیواکتیو در منطقه به فراموشی سپرده خواهد شد.
در حال حاضر،Safecast به یک سازمان بین‌المللی داوطلب محور تبدیل شده و با حدود 3 هزار دستگاه شمارشگر گایگر در سراسر جهان و جمع‌آوری داده‌های 90 کشور، بزرگ‌ترین پایگاه داده پرتوهای رادیواکتیو جهان را در اختیار دارد.
این سازمان باهدف گسترش فعالیت‌ها، نظارت بر آلودگی هوا را در دستور کار قرار داده و فاز آزمایشگاهی این طرح را در شهر لس‌آنجلس (آمریکا) آغاز کرده است.
مترجم: معصومه سوهانی
منبع: phys.org
No tags for this post.