ممکن است تاکنون این سؤال برای بسیاری از افراد پیش‌آمده باشد که چرا برخی ساختمان‌ها و ابنیه برای صدها سال پابرجا باقی‌مانده و برخی دیگر طی مدت‌زمانی کوتاه و پس‌ازآن که دیگر مورداستفاده قرار نگرفتند، تخریب‌شده و از بین می‌روند؟
سازه‌ها و خانه‌هایی که در طول زمان پابرجا بوده و دوام می‌آورند باید در خود سه ویژگی اصلی را داشته باشند: استفاده از مصالح مرغوب، کاربردی بودن و زیبایی. البته دلایل متعدد دیگری نیز می‌تواند برای حفظ یک بنا و اهتمام به مرمت و نگهداری آن کافی باشد. برای نمونه ارزش تاریخی، فرهنگی و میراث هرکدام نقشی مهم در این مسئله ایفا می‌کنند و در بین تمامی موارد دخیل در تداوم و افزایش عمر یک بنا ، کشف و فهم عمیق مبحث زیبایی‌شناسی بسیار مهم است.
تیمی از پژوهشگران در پروژه‌ای به نام میراث پایدار ساختمانی (Sustainable Build Heritage) در تلاش هستند تا پاسخی علمی به این سؤال ارائه دهند. در این پروژه به بررسی معماری آثار باستانی با قدمت بالای ۲۵۰ سال پرداخته‌شده و مؤلفه‌هایی که موجب پایداری و بقای این سازه‌ها شدند، مطالعه شدند. محققان امیدوارند که نتایج تحقیقات و یافته‌های آن‌ها نقش معماری و ساختن میراث را با محوریت تغییرات آب و هوایی و تأثیر آن در جامعه امروز مشخص کند.
زیبایی نمای ساختمان، راهکاری برای تضمین بقای آن
نیکولاس بو اندرسون (Nicolai Bo Andersen) استادیار موسسه معماری و فرهنگ هنرهای زیبا و مدرسه معماری آکادمی سلطنتی دانمارک اعتقاد دارد که مفهوم زیبایی درگذر زمان تغییر می‌کند اما برخی از ویژگی‌های زیبایی از آزمون زبان با موفقیت عبور کرده و جاودانه می‌شوند. وی در سخنرانی خود طی کنفرانس معماری روبوست اعلام کرد که: «سالنی که ما هم‌اکنون در آن حاضر هستیم، در زمان‌های گذشته اتاق ورزش دانش آموزان بوده است . اگر این بنا در خود شاخصه‌های زیبایی را نداشت، ارزش انجام مرمت و نگهداری نداشته و احتمالاً تا امروز باقی نمانده و ما قادر نبودیم برای اجرای این اجلاس در آن حاضر شویم. این مثال خوبی است تا مشخص شود تمرکز بر زیبایی در معماری تا چه حد اهمیت داشته و باید در هنگام مرمت بناهای باستانی یا ساخت آثار معماری جدید به آن توجه داشت. »
وی در ادامه توضیحات خود افزود: «این موضوع یک سؤال از نحوه معماری ما است. فرم ساختمان، رنگ، ابعاد، مواد به کار گرفته‌شده و نور موجود در بنا به‌طور مستقیم بر بدن انسان گذاشته و باعث ایجاد ارتباط وی با دنیای پیرامونش می‌شود. زیبایی ممکن است به‌عنوان افزایش‌دهنده احساس از طریق بدن و حواس تعریف شود.»
پروفسور امریتوس نیلز آلبرتسن (emeritus Niels Albertsen) از اساتید و پژوهشگران دانشکده معماری آرهوس (Aarhus) در کشور دانمارک که در این پروژه مطالعاتی مشارکت نداشت با نظر اندرسون کاملاً موافق است. وی در این رابطه می‌گوید: «من نمی‌دانم که آیا می‌توان زیبایی‌شناسی را مهم‌ترین فاکتور موجود در معماری محسوب کرد یا نه؟ دلایل متعدد دیگری نیز می‌تواند برای حفظ یک بنا و اهتمام به مرمت و نگهداری آن کافی باشد. برای نمونه ارزش تاریخی، فرهنگی و میراث هرکدام نقشی مهم در این مسئله ایفا می‌کنند و در بین تمامی موارد دخیل در تداوم و افزایش عمر یک بنا ، کشف و فهم عمیق مبحث زیبایی‌شناسی بسیار مهم است.»
دکتر اندرسون در این اجلاس با نمایش یک تصویر که در آن یک ماشین تخریب ساختمانی آماده انهدام یک ساختمان آجری با پوشش شیروانی سرخ‌رنگ و نسبتاً جدید، دیده می‌شود، از حضار پرسید: چه عاملی باعث شده است تا مالکین این بنا تصمیم به تخریب ساختمانی با پوشش شیروانی جدید بگیرند؟ چرا این افراد پنجره‌های قدیمی و تاریخی موجود در ساختمان را پیش از تخریب از جای خود خارج و به محل دیگری منتقل کرده‌اند؟ پاسخ این سؤال به کیفیت و ارزش مصالح و مواد به کار گرفته‌شده در آن بازمی‌گردد. در این مورد، تعویض روکش شیروانی‌ها و استفاده از سفال‌های جدید به نسبت برداشتن و تمییز کردن سفال‌های قدیمی، ارزان‌تر تمام خواهد شد. اما پنجره‌های تاریخی و قدیمی بنا دارای ارزش بالایی بوده و از موادی باکیفیت ساخته‌شده و به همین دلیل نگه‌داشتن و مصرف دوباره آن‌ها منطقی است. این موضوع دقیقه مانند این است که شما یک شی ارزان‌قیمت مانند یک چراغ مطالعه ارزان خریداری می‌کنید و زمانی که این چراغ خراب‌شده یا دیگر به آن نیازی ندارید، آن را به دور انداخته و به گزینه‌هایی مانند تعمیر یا فروش آن فکر نخواهید کرد. زیرا طبیعتاً این وسیله فاقد ارزش بوده و راز مستتر در ساختمان‌های قدیمی با عمری بالای ۱۰۰ سال نیز در همین موضوع نهفته است. هرچند بسیاری از ساختمان‌ها نیز با مواد و مصالح بسیار مرغوب ساخته‌شده و تخریب می‌شوند. برای نمونه در شهر کپنهاگ بسیاری از آپارتمان‌ها با عمر بالای صدسال همچنان سالم بوده و از آن‌ها استفاده و نگهداری می‌شود. راز این موضوع چیست؟ یکی از فاکتورهای این موضوع، قابل‌استفاده بودن آن‌ها علی‌رغم گذر زمان است. مهم‌ترین نکته‌ای که باید به آن توجه داشت، تطبیق‌پذیری ساختمان‌های قدیمی با نیازمندی‌های جدید است و بناهایی که نتوانند این مرحله را پشت سر بگذارند، محکوم‌به نابودی هستند.
معماری و ساخت بنا برای فردا
به اعتقاد دکتر اندرسون، سازه‌ها و خانه‌هایی که در طول زمان پابرجا بوده و دوام می‌آورند باید در خود سه ویژگی اصلی را داشته باشند: استفاده از مصالح مرغوب، کاربردی بودن و زیبایی. پرفسور آلبرتسون با تائید این نظریه اضافه می‌کند: «موضوع مهم در رابطه با بقا و تداوم ابنیه، در سال‌های اخیر توسط پژوهشگران به‌کلی نادیده گرفته‌شده‌اند. امروزه ما در امر عایق‌بندی خانه‌هایمان تمرکز می‌کنیم تا بتوانند گرما را حفظ کنند. این مسئله در کوتاه‌مدت اهمیت دارد اما در بلندمدت، امیدوارم بتوانیم انرژی و مصرف انرژی را به‌طور پایدار تغییر دهیم. بنابراین توجه داشتن به این موضوع بسیار مهم است که معماری امروز ما میراث فردا محسوب شده و باید نسبت به نحوه ساخت آن مطالعه و دقت بیشتری داشته باشیم.»
شرح کامل این تحقیقات در اجلاس اخیر معماری که با عنوان روبوست (Robust) در شهر کپنهاگ برگزار شد، ارائه‌شده است.
ترجمه: احسان محمدحسینی
منبع: phys.org
No tags for this post.