«شادکامی» سهم عمده‌ای در کیفیت زندگی دارد و سرمایه‌ای گرانبها به حساب می‌آید. در تفکر عهد باستان، افلاطون حالت تعادل و هماهنگی میان استدلال، هیجان و امیال را به «شادکامی» تعبیر می‌کند و ارسطو «زندگی معنوی» را معادل شادکامی می‌داند.
سازمان ملل متحد از سال 2000 به بعد، شاخص‌های «شادکامی»، «امید به آینده»، «رضایت» و «خشنودی» در افراد یک جامعه را به عنوان متغیرهای کلیدی و اساسی تعیین سطح توسعه‌یافتگی کشورها اعلام کرده است. به این معنی که در یک جامعه توسعه‌یافته، مردم با احساس رضایت و شادی زندگی می‌کنند و در غیر این‌صورت نمی‌توان آن جامعه را توسعه‌یافته دانست.
آیا فردی بانشاط و شاداب هستید؟
در مطالعه‌ای که در سال 1388 توسط علی منتظری و همکارانش در پژوهشکده علوم بهداشتی جهاددانشگاهی انجام گرفته است، اکثر مردم در ایران سطح شادکامی خود را «متوسط» ارزیابی کرده‌اند.
اين مطالعه از نوع مقطعي بوده و نمونه‌گيري در آن به روش چند مرحله‌اي انجام شده است. جامعه هدف این پژوهش نیز افراد در سنين 18 تا 65 سال بوده‌اند که تعداد آن‌ها در کل کشور به ٢٧٨٨٣ نفر رسیده و از این تعداد، سهم هر استان حداقل ٨٠٠ نفر بوده است.
در این مطالعه از یک سوال برای سنجش سطح شادکامی افراد ساتفاده شده است: «آیا فردی بانشاط و شاداب هستید؟»
39.3 درصد از افراد مورد بررسی این پژوهش، شادکامی خود را در حد «نه زیاد، نه کم» عنوان کرده‌اند. این در حالی است که 35.4 درصد سطح شادکامی خود را «کم و بسیار کم» ارزیابی کرده‌اند. در این میان تنها 3 درصد از افراد سطح شادکامی خود را «بسیار زیاد» دانسته‌اند.
اما سوالی که در این‌جا نسبت به نتایج مطالعه مورد بحث مطرح می‌شود، این است که چرا تکلیف حدود 20 درصد از افراد یا به عبارتی یک‌پنجم جمعیت نامشخص است؟ و هیچ اظهارنظری درخصوص وضعیت شادکامی این دسته از افراد مطرح نشده است؟ با این اوصاف نمی‌توان به طور قطع عنوان کرد که بیشتر مردم ایران سطح شادکامی متوسطی دارند، چراکه یک‌پنجم کل جمعیت ایران نقش تعیین‌کننده‌ای در تغییر این نتیجه خواهند داشت.
نتایج مطالعه پژوهشکده علوم بهداشتی جهاددانشگاهی نشان می‌دهد که استان‌های زنجان و یزد به ترتیب بالاترین (3.69) و پایین‌ترین (3.12) میانگین امتیاز شادکامی را داشته‌اند. استان‌هاي گلستان، بوشهر، هرمزگان و كردستان نیز از ميزان شـادكامي بالاتري از خـط ميانگين برخوردار بوده‌اند.
عوامل موثر بر میزان شادکامی چیست؟
براساس نتایج حاصل از مطالعه مورد بحث، عوامل موثر بر تعیین میزان شادکامی افراد جامعه شناسایی شده‌اند:
- بالا رفتن سن: در این پژوهش مشخص شده است که با افزایش هر 1 سال به سن افراد، ا درصد از میزان شادکامی آن‌ها کاهش پیدا می‌کند.
- وضعیت تجرد و تاهل افراد: براساس نتایج این مطالعه، افراد بيوه و متأهل از سطح شادكامي كمتري نسـبت بـه افراد مجرد برخوردارند
- سطح تحصيلات: این مطالعه نشان می‌دهد که سطح تحصیلات افراد جامعه با میزان شادکامی آن‌ها ارتباط مستقیمی دارد، به این معنی که هرچه سطح تحصیلات افراد بیشتر باشد، وضعیت شادکامی آن‌ها نیز مناسبتر است.
- وضعیت شغلی: براساس نتایج مطالعه انجام‌شده، افراد خانه‌دار، شاغل و بيكار نسـبت بـه دانش‌آموزان و دانشجويان از سطح شادكامي كمتري برخوردارند.
- وضعیت اقتصادی: گزارش فوق حاکی از آن است که افرادی که در سطوح پايين‌تر اقتصادي در جامعه قرار دارند، در مقايسه بـا افراد در سطح اقتصادی خوب/ بسیارخوب به طرز چشمگیری از شادکامی کمتری برخوردارند.
- وضعیت سلامت: نتایج مطالعه جهاددانشگاهی نشان می‌دهد که افراد با سطوح پايين‌تر سلامت خودگزارشي در مقايسه با سطح سلامت خودگزارشی «بسیار خوب»، به شکل معناداری از شادکامی کمتری بهره می‌برند. اما ابتلا به بیماری مزمن تاثیر چندانی در سطح شادکامی افراد ندارد.
- شهر محل سکونت: این پژوهش همچنین نشان می‌دهد که ساکنان شهرهای درجه 3 در مقایسه با ساکنان شهرهای درجه 1 و درجه 2 از میزان شادکامی بالاتری برخوردارند.
علاوه بر آن می‌توان گفت عواملی مانند صفات شخصیتی(تیپ‌های شخصیت)، اعتقادات مذهبی، گرایش‌های محیطی(تربیتی، جمعیتی)، نوع فعالیت‌های خودخواسته، ویژگی‌های وراثتی و سطح شادکامی افراد خانواده به‌ویژه همسر نیز در تعیین میزان شادکامی افراد موثر هستند.
نقش حاکمیت در شادکامی مردم
یک مطالعه بین‌المللی نیز که از منظری دیگر به بررسی رابطه بین شادکامی و نوع حاکمیت در میان 130 کشور جهان پرداخته، به نتایج جالب توجهی دست پیدا کرده است. این پژوهش نشان می‌دهد که دو مولفه کلی «دموکراسی» و «کیفیت حکومت» بر تعیین میزان شادکامی افراد جامعه تاثیر بالایی دارد.
در بررسی 130 کشور براساس دو معیار دموکراسی(کارآیی، کیفیت نظارتی – سیاسی) و کیفیت حکومت(حاکمیت قانون و کنترل و مبارزه با فساد اقتصادی)، كمتـرين شادكامي متعلق بـه كشـور «توگـو» بوده و بيشـترين شـادكامي را کشور «دانمارک» به خود اختصاص داده است.
دولت و مسئولین با بهره‌گیری حداکثری از امکانات موجود می‌توانند با اشتغال‌زایی، کاهش اختلاف طبقاتی و برقراری عدالت اجتماعی از فشار اقتصادی مردم بکاهند و به افزایش سطح شادکامی در آن‌ها کمک کنند. افزایش امنیت جانی، مالی و آزادی نیز به افزایش رضایت از زندگی و درنتیجه بالارفتن میزان شادکامی می‌انجامد. سازمان‌های انتظامی، رفاهی و تامین اجتماعی نیز در تامین امنیت روانی جامعه نقش پررنگی ایفا می‌کنند.
شادکامی، متضمن بهداشت روانی جامعه
از آن‌جایی که شادکامی به همراه نگرش مثبت و افزایش امید در افراد، به پویایی و تحرک و افزایش قابلیت‌های بیشتر آن‌ها می‌انجامد، از شاخص‌های اصلی بهداشت روانی جامعه به حساب می‌آید. همچنین افراد شاد از لحاظ ساختار روانی به گونه‌ای هستند که تمایل به تقسیم شادی خود با دیگران دارند و همین امر به گسترش روابط اجتماعی مفید و ثمربخش منجر می‌شود. از طرفی دیگر سطح بالای انرژی و امید در افراد یک جامعه به سخت‌کوشی و مقاومت بیشتر آن‌ها در برابر سختی‌ها می‌انجامد و عزت نفس و استقلال فردی را افزایش می‌دهد. برقراری روابط دوستانه و اجتماعی مفید نیز عموماً نتیجه وجود فراغ خاطر و امنیت روانی و احساس رضایت و شادی است که در جامعه‌ای با سطح شادکامی بالاتر بیشتر دیده می‌شود.
به طور کلی می‌توان گفت در دهه‌های اخیر، تعریف مفهوم سلامت نسبت به گذشته تغییر کرده و سلامت از منظر روان‌شناسی و جامعه‌شناسی دیگر تنها به رفع جنبه‌های منفی پدیده‌ها و روابط انسانی و اجتماعی منحصر نمی‌شود، بلکه همان‌طور که سازمان بهداشت جهانی عنوان کرده است، فردی «سالم» است که به لحاظ زیستی، روانی(احساس شادکامی و رضایت از زندگی) و اجتماعی نیز از شرایط مناسب و معینی برخوردار باشد.
اینفوگرافیک از ایرنا برگرفته از تحقیق کشوری جهاددانشگاهی
No tags for this post.