کسب دانش فنی تست آیینه های بزرگ نجومی

دکتر رضا منصوری، مجری طرح رصدخانه ملی ایران درگفتگو با خبرنگار خبرگزاری سینا،با بیان اینکه بزرگترین قطعه تلسکوپ ملی ایران، آیینه آن بوده که قطعه ای بسیار حساس و دقیق است،گفت: خوشبختانه در حال حاضر این آیینه آماده نصب است.همچنین به غیر طراحی مفهمومی بخش های مختلف و فعالیت های نرم افزاری تلسکوپ، تاکنون قطعه هیدروستاتیکی تلسکوپ به همت متخصصان داخلی کشور ساخته شده است.

وی درباره روند خرید آیینه خام از کشور آلمان و انتقال آن به کشور فنلاند جهت صیقل توضیح داد: 3 نوع شیشه تلسکوپ در دنیا توسط کشورهای آلمان، آمریکا و روسیه تولید می شود. شیشه آمریکایی از ابتدا کنار گذاشته شد و بررسی ها کارشناسان رصدخانه نشان داد که شیشه آلمانی کیفیت بهتری برای تلسکوپ ملی ایران دارد.

به گفته وی هدف ما این بود که کیفیت تصویر رصدخانه ملی ایران و تلسکوپ ملی بهترین ممکن باشد.

دکتر منصوری تصریح کرد: خرید شیشه خام از شرکت آلمانی دارای پیچیدگی های فراوانی بود اما بحث انتقال پول به دلیل تحریم های بانک های ایرانی یکی از مهمترین این چالش ها بود که با راهکارهای خاص مرتفع شد.

وی با بیان اینکه ریختگری شیشه های خام آیینه تلکسوپ دو تا سه سال زمان می برد، تصریح کرد:خوشبختانه 2 قطعه از این شیشه از قبل آماده بود که یک قطعه را ما خریدیم و قطعه دیگری را کشور هند.

وی درباره رصدخانه کشور هند یادآورشد: سفارش ساخت رصدخانه هند به یک شرکت بلژیکی داده شده است و همزمان با ما یعنی حدود 6 سال پیش کار را آغاز کردند و اواخر سال گذشته تحویل گرفتند اما هنوز راه اندازی نشده است.

دکتر منصوری درباره تفاوت این دو رصدخانه تاکید کرد: با وجود اینکه هندی ها آیینه تلسکوپشان را زودتر از ما تحویل گرفتند اما ادعا ما این است که آیینه تلسکوپ مان با دقت و ظرافتی بیش از شرکت بلژیکی تست کرده شده است.چرا که شیشه ها از یک جنس هستند اما تراش آنها با یکدیگر متفاوت است به طوری که ان شاءالله در گرفتن اولین تصاویر، ما در شرایط بهتری قرار خواهیم داشت.

وی ادامه داد: هندی ها با هزینه بسیار زیادی تنها به شرکت بلژیکی سفارس ساخت دادند  و در حال حاضر تحویل گرفته اند اما ما در فرآیند ساخت بخش های مختلف رصدخانه، دانش فنی ساخت تلسکوپ را به ایران منتقل کرده ایم. به عنوان مثال در بحث آیینه تلسکوپ تنها خرید و صیقل شیشه از یک شرکت خارجی صورت گرفت اما تست آن توسط متخصصان داخلی با دقت بسیار بالا صورت گرفت و هم اکنون دانش فنی تست آیینه های تلسکوپ را بدست آورده ایم که بسیار با ارزش است.

استاد فیزیک دانشگاه صنعتی شریف با بیان اینکه در فرآیند صیقل شیشه خام توسط شرکتی فنلاندی به آنها نشان دادیم که در تست آیینه اشتباه کرده اند، گفت: شرکت فنلاندی Opteon oy با پذیرش اشتباه خود یک سال دیگر آیینه را صیقل داد در حالی که این شرکت دارای شهرت خاصی در زمینه دانش فنی است؛ به صورتی که سازمان رصدخانه جنوبی اروپا (ESO) در طرح‌های بزرگ مانند طرح ساخت تلسکوپ غول آسای 42 متری E-ELT از این شرکت برای تامین قطعات اپتیکی مشاوره رسمی می‌گیرد. همچنین سازمان فضایی اروپا (ESA)، تراش و صیقل آیینه تلسکوپ فضایی Herschel را به این شرکت سپرده بود.

وی با بیان اینکه فرآیند سفارش، بستن قرارداد، برش اولیه، صیقل، و آزمون تا تحویل گرفتن شیشه پنج سال از بهار 1388 تا زمستان 1393 به طول انجامید،افزود: چنانچه آمادگی طرح پیش از دریافت اعتبار کافی در سال 1388 و تماس‌های اولیه ما با سازندگان نبود این آیینه اکنون در اختیار ما نبود. اکنون این آیینه با مشخصات فنی و دقت فراتر از آنچه در قرارداد بود و بدون دریافت هزینه اضافه تحویل گرفته شد و در درون جعبه‌ای با ابعاد 4.2 * 4.2 متر و ارتفاع 1.6 متر قرار گرفت. هر چند آیینه تلسکوپ به طور کلی در داخل جعبه روی پایه فلزی قرار گرفته است، اما سطح پشت آیینه تماما بدون تماس با آیینه است و فقط از 9 نقطه و با لایه‌ای از لاستیک به پایه‌ها متصل است.

دکتر منصوری خاطرنشان کرد: زبری آیینه در حد 0.7 نانومتر است که در قرارداد ما با شرکت فنلاندی صیقل دهنده 15 نانومتر ذکر شده بود البته شرکت صیقل دهنده اعلام کرده بود که تا 10 نانومتر هم امکان صیقل وجود دارد اما چنانچه درخواست ما 10 نانومتر می شد حدود 500 هزار یورو باید بیشتر هزینه پرداخت می کردیم بنابراین قرارداد بروی 15 نانومتر منعقد شد اما به دلیل تست آیینه توسط متخصصان رصدخانه و قبول اشتباه و صیقل مجدد شرکت فنلاندی که به صورت رایگان صورت گرفت، دقت زبری آیینه به زیر 10 نانومتر رسید.

به گفته وی با مجموع این اتفاقات در حال حاضر می توانیم ادعا کنیم که دانش فنی تست آیینه های بزرگ نجومی را داریم و حتی می توانیم سفارش تست آیینه تلسکوپ کشورهای دیگر را هم بپذیریم.

مجری طرح رصدخانه ملی ایران با بیان اینکه جنس شیشه استفاده شده برای آیینه تلسکوپ به صورت سرامیک است که هیچ گونه حباب یا ناخالصی بیش از 0.2 میلی‌متر در شیشه وجود ندارد ،اظهارکرد: سطح آن به ترتیب با زبری و ابیراهی بسیار خوب 0.6 نانومتر و 7 نانومتر صیقل داده شده؛ از سوی دیگر شکل منحصر به فرد آیینه که به صورت هذلولی (بسیار نزدیک به سهموی) است و همچنین سختی و حساسیت دمایی بسیار بالای شیشه آن را کاملا برای استفاده ازسیستم اپتیک فعال مناسب کرده است. استفاده از «سیستم اپتیک فعال« در تلسکوپ باعث خواهد شد ابیراهی‌های اپتیکی به حداقل ممکن برسد و کیفیت و وضوح تصویر نهایی تضمین شود.

به گزارش خبرگزاری سینا، طرح رصدخانه ملی حدود 16 سال پیش به عنوان نخستین طرح کلان پژوهشی کشور در شورای پژوهش های علمی کشور است که پس از تصویب شورای پژوهش های علمی کشور در سال 1377 مکان یابی آن در سال 1379 با اعتباری اندک شروع شد. در روزهای پایانی سال 1382 طرح رصدخانه ملی ایران به عنوان اولین طرح کلان علمی در تاریخ مدرن ایران، به تصویب هیات وزیران رسید و در پاییز سال 1358 اجرای آن به پژوهشگاه دانش بنیادی(IPM) محول شد.

 

 

 

No tags for this post.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا