علی‌اصغر رمزی، رئیس مرکز برنامه‌ریزی و نظارت بر دخانیات اعلام کرده است: «در صورت تصویب بند ۷ الحاقی تبصره ۶ لایحه بودجه سال ۱۳۹۷ قیمت هر نخ برند سیگار ایرانی با افزایش ۵۰ درصدی و هر نخ برند سیگار خارجی تولید داخل حدود ۱۰ درصد افزایش قیمت همراه خواهند بود.»
در سراسر جهان روزانه 80 تا 100 هزار نفر شروع به سیگار کشیدن می‌کنند که نیمی از آن‌ها در آسیا زندگی می‌کنند. سيگار و تنباكو به‌عنوان دومين علل مرگ و مير در جهان شناخته شده است. سیگار، سالانه جان 6 میلیون نفر در جهان را می‌گیرد. روزانه بيش از 15 ميليارد نخ سيگار در سراسر جهان مصرف می‌شود. به عبارت دیگر هر دقیقه 10 میلیون نخ و یا 5.6 تریلیون نخ در سال. این بدان معناست که در دنیا روزانه به ازای هر یک نفر از ساکنان کره زمین سه نخ سیگار به فروش و مصرف می‌رسد. بیشترین مصرف سیگار در کشور کریباتی و کمترین میزان مصرف آن در اتیوپی است.
غرب مصرف سیگار را کاهش می‌دهد
امروزه جهان غرب به طور پیوسته از مصرف سیگار خود می‌کاهد. کشورهاي ثروتمند عادات خود را تغيير داده‌اند و ظرف مدت 20 سال از مصرف 38 درصد کل سيگارهاي جهان به 24 درصد از آن رسيده‌اند. اما متاسفانه همزمان در اين مدت سهم کشورهاي در حال توسعه از مصرف سيگارهاي جهان به شدت افزايش يافته است. به‌طور مثال مصرف سیگار در ایالات متحده امریکا (از جمله سلاطین برندهای سیگار) از سال 1996 تا سال 2006 به نصف کاهش یافته و میزان مصرف آن در بین بزرگسالان از 42 درصد بزرگسالان این کشور به نزدیک به 20 درصد جمعیت بزرگسال آمریکا رسیده است.
در حالی که مصرف سیگار در بین مردان بالغ در حال کاهش است، در بین زنان و نوجوانان در هر دو جنس رو به افزایش است و پیش‌بینی می‌شود در طول 20 سال آینده مصرف دخانیات در بین مردان و زنان یکسان شود.
افزایش قیمت به‌تنهایی کافی نیست
در ایران قیمت همواره عاملی کلیدی در افزایش یا کاهش مصرف سیگار یا هر پدیده دیگری بوده است. اما تنها عامل مؤثر بر کنترل مصرف سیگار نیز به حساب نمی‌آید. متاسفانه در کشور ما همیشه این نوع نگاه در برخورد با مسائل وجود داشته که صرفاً از طریق ایجاد محدودیت یا افزایش قیمت به کنترل امور پرداخته شده است. اتفاقی که در مورد مصرف سوخت و آب هم با آن روبرو هستیم. هرزمان صحبت از بهره‌وری مصرف سوخت به میان می‌آید، اولین راهکاری که به ذهن ارائه‌دهندگان می‌رسد، افزایش قیمت آن و ایجاد محدودیت در مصرف مردم از این طریق است. اما همزمان با افزایش قیمت کالا یا خدمات مورد نظر و حذف آن از چرخه مصرف مردم، هیچ راه‌حل و جایگزین مناسبی ارائه نمی‌شود.
در خصوص افزایش قیمت سیگار هم وضع بر همین منوال است. با گران شدن قیمت سیگار رسمی و عدم ارائه راه‌حل جایگزین و آماده‌سازی‌های فرهنگی و آموزشی، مردم به خرید سیگار قاچاق بیشتر روی می‌آورند و به این ترتیب تنها یک بازار بزرگ مالی قاچاقی شکل می‌گیرد که کنترل آن از دست خارج است.
با پول یک بسته سیگار در ایران و انگلستان چه می شود خرید؟
بنابراین اگرچه قیمت، نقشی کلیدی در تعیین میزان مصرف سیگار بر عهده دارد، اما مهم‌تر از آن جنبه آموزشی و فرهنگی مصرف دخانیات است که مغفول باقی می‌ماند. مسئله‌ای که برای شناخت آن باید مطالعه‌ای بزرگ در سطح کلان و ملی انجام گیرد تا علل گرویدن بیشتر مردم به این پدیده ریشه‌یابی و مشخص شود و سپس متناسب با نقش هریک از دلایل شناخته شده، برنامه‌های آموزشی و تبلیغاتی همپای افزایش قیمت سیگار برای کنترل مصرف آن، طراحی شود.
مورد موثر دیگر، گسترش ممنوعیت‌ها است. در بسیاری از کشورها اجازه استعمال دخانیات در مراکز عمومی، هتل‌ها، رستوران‌ها و مکان‌هایی از این قبیل وجود ندارد، افراد با انداختن ته سیگار خود بر کف خیابان ملزم به پرداخت جریمه می‌شوند و تمام این محدودیت‌ها و موانع فضایی را به وجود می‌آورد که مصرف سیگار در آن دشوار است.
اما چرا باید با اندیشیدن تمام این تمهیدات مصرف سیگار را کاهش داد؟
سازمان بهداشت جهاني اعلام کرده است که باید در هر يک از کشورهاي عضو WHO تا سال 2025، 30 درصد از مصرف سيگار کاسته شود و تا سال 2050 مرگ و مير ناشي از مصرف سيگار نصف شود.
دلیل اصلی این اقدام در سطح جهانی، هزینه‌های بهداشتی و درمانی کلانی است که عوارض مصرف سیگار بر دولت‌ها در سراسر جهان تحمیل می‌کند. پیش‌بینی می‌شود هزینه بیماری‌های مرتبط با سیگار بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار در جهان است، بنابراین برای دولت‌ها صرفه اقتصادی دارد که بخشی از این هزینه‌ها را در راه پیشگیری از شیوع مصرف سیگار پرداخت کنند. راهی که تنها با افزایش قیمت سیگار به مقصد نمی‌رسد.
گزارش: بهاره صفوی
No tags for this post.