هوش ایرانی، کم یا زیاد؟
تصور غلط باهوش‌ترین مردم دنیا بودن ریشه در دو موضوع جداگانه دارد؛ یکی ناسیونالیسم (ملی‌گرایی) افراطی است که نمونه‌های آن در همه جای دنیا وجود دارد و تنها مختص ایرانیان نیست، و موضوع دیگر که اگر نتوان گفت تنها به ما اختصاص دارد، می‌توان مطمئن بود که در جامعه ما به شدت عمومی و رایج است، تکیه بر نظرات شخصی به جای مشاهدات و مستندات آماری است. به این معنی که براساس یک عادت عمومی، برای اظهارنظر در همه موارد، از اتفاقات روزمره و پیش‌پاافتاده گرفته تا امور مهم و حیاتی، به‌جای استناد به شواهد دقیق آماری به ارائه نظرات شخصی و غیرکارشناسانه و نادقیق بسنده می‌کنیم.
از طرفی دیگر معمولاً براساس شناخت تنها چند نمونه محدود از افراد موفق در سطح بین‌المللی چنین قضاوتی برایمان حاصل می‌شود که باهوش‌ترین ملت دنیا هستیم، درحالی‌که حتی ضریب هوشی آن چند نفر را به درستی و دقت نمی‌دانیم و جدا از آن، اساساً نمی‌دانیم که بالا بودن ضریب هوشی به تنهایی برای کسب موفقیت کافی نیست و شاید حتی لازم هم نباشد.
مطالعه انجام‌شده دقت کافی ندارد
هرچند نتایج مطالعه‌ای که انجام گرفته نشان می‌دهد ضریب هوشی متوسط ایرانیان 84 و در حد کشورهایی مانند پاکستان و عربستان است، اما این مطالعه به لحاظ تعداد نمونه‌های آزمایش‌شده برای رسیدن به این آمار، چندان قابل قبول و معتبر نیست.
از آن‌جایی که ما به لحاظ ژنتیکی به مردم کشورهای اطرافمان نزدیکیم، طبیعی است که ضریب هوشی مشابه با آن‌ها را نیز داشته باشیم، اما برای تشخیص دقیق میانگین ضریب هوشی مردم یک کشور، باید که تعداد زیادی نمونه‌گیری در دسته‌های سنی مختلف انجام شود و در شرایط استاندارد و تحت آزمایش‌های تکرارپذیر مورد ارزیابی قرار گیرند. همچنین فاکتورهای اقتصادی، اجتماعی، خانوادگی و تحصیلی در این سنجش باید مدنظر واقع شوند.
در مطالعه صورت‌گرفته، که با انتقادهای زیادی هم روبرو است، یکی از فاکتورهای درنظرگرفته‌شده، فاکتور «درون‌یابی» است. به این معنی که فرض بر این است که ضریب هوشی ما مشابه همسایگانمان است، در شرایطی که مطالعه مشابه در مورد خیلی از همسایگان هم انجام نشده و نتایج آماری ضریب هوشی کشورهای همسایه به دقت به دست نیامده است.
فاکتور مهم دیگر درنظرگرفته‌شده در این مطالعه، میزان درآمد و موفقیت اقتصادی و توسعه و پیشرفت بوده است. به این معنی که با استناد به میزان توسعه‌یافتگی و سرانه تولید ناخالص ملی و دیگر فاکتورهای اقتصادی هر کشور، میزان موفقیت و درنتیجه هوشمندی آن‌ها تخمین زده شده است. در حالی که ما می‌دانیم میزان توسعه‌یافتگی یک کشور به عوامل اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، میزان و نوع آموزش‌های رسمی و …به شدت بستگی دارد.
بنابراین نتایج این مطالعه نه تنها درخصوص کشور ما بلکه در مورد مردم کل جهان چندان مقبول و قابل استناد نیست و انتقاداتی که گفته شد، به آن وارد است. بر این اساس، ضریب هوشی ما می‌تواند از عدد اعلام‌شده در این مطالعه پایین‌تر باشد یا بالاتر، اما همان‌طور که گفته شد به هر حال دو عامل ملی‌گرایی افراطی و تکیه بر نمونه‌های اندک به جای شواهد گسترده آماری، دلایل اصلی مشتبه شدن این امر هستند که ایرانیان باهوش‌ترین ملت جهانند.
No tags for this post.
