به گفته سیدعبدالرضا حجازی، مدیر MSD در ایران، کمیته واکسیناسیون کشوری قرارگیری دو واکسن پنوموکوک و روتاویروس را در برنامه واکسیناسیون کشوری به تصویب رسانده است و بودجه درخواستی وزارت بهداشت برای خرید این دو واکسن به میزان 100 میلیون دلار در سال 1397 از محل صندوق توسعه ملی و با موافقت مقام معظم رهبری تامین خواهد شد.
پنوموکوک چیست؟
پنوموکوک باکتری شایعی است که می تواند منجر به یک بیماری جدی گردد. به طور کلی این باکتری توانایی بروز بیماری در دو حالت مهاجم و غیرمهاجم را دارد. در صورتی که باکتری در مناطقی از بدن یافت شود که در حالت طبیعی استریل هستند، مانند مننژ (پرده اطراف مغز) و خون، بیماری ایجادشده مهاجم محسوب می‌شود و می‌تواند باعث ایجاد عوارضی با علائم شدید و بسیار جدی شود که تهدیدکننده حیات هستند. تورم پرده‌های مغزی (مننژیت) و حضور باکتری در خون (باکتریمی) به عنوان انواع مهاجم و عفونت گوش میانی (اوتیت)، ذات‌الریه(پنومونی) نیز غیرمهاجم طبقه‌بندی می‌شوند. اما باید دانست که عفونت‌های غیرمهاجم به‌ویژه ذات‌الریه، توانایی تبدیل به نوع مهاجم را دارند.
واکسن پنوموکوک چیست؟
واکسن پنوموکوک علیه باکتری استرپتوکوک پنومونیا که عامل بیماری‌های ذکرشده است، در دو نوع تزریقی به کار می‌رود. به طور معمول سه تا چهار دوز از این واکسن، چیزی در حدود 70 تا 90 درصد ایمنی برای بدن ایجاد می‌کند، بنابراین از تمام موارد بیماری ذات‌الریه جلوگیری نمی‌کند، اما به این دلیل که واکسن بسیار بی‌خطری است و قیمت چندان گرانی هم در دنیا ندارد، توسط سازمان بهداشت جهانی به عنوان برنامه ایمنی‌سازی کودکان در همه کشورها توصیه می‌شود.
اولین بار در دهه 1980 بود که این واکسن توسعه پیدا کرد و در حال حاضر، در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته جزو برنامه ثابت واکسیناسیون کودکان قرار دارد. دلیل اجباری بودن آن هم این است که بیماری ذات‌الریه به‌ویژه برای کودکان می‌تواند بسیار مرگبار باشد و براساس آمار، مرگ‌ومیر کودکانی که به این بیماری مبتلا می‌شوند، زیاد است.
به طور کلی بیماری پنومونی، 7 درصد از آمار مرگ و میر در جهان را به خود اختصاص می‌دهد و بنابراین عامل عمده‌ای از مرگ و میر جهان به حساب می‌آید. البته ناگفته نماند که این آمار برای کودکان زیر 5 سال و سالمندان بالای 75 سال بیشتر از 7 درصد است.
آمارهای سازمان بهداشت جهانی هم حاکی از این است که سالانه در حدود 450 میلیون نفر در جهان به بیماری پنومونی یا ذات‌الریه دچار می‌شوند که از این تعداد، ابتلای حدود 200 میلیون نفر بر اثر عوامل ویروسی است و درنتیجه واکسن پنوموکوک علیه این موارد ویروسی موثر نخواهد بود.
ایران در رده کشورهای توسعه‌یافته
کشوری که اخیراً و تقریباً همزمان با ما، تزریق این واکسن را در برنامه اجباری واکسیناسیون خود قرار داده، هندوستان است که در بهار سال 2017 اقدام به این کار کرده است.
نکته مهم درخصوص واکسن پنوموکوک این است که سرمایه‌گذاری روی ساخت و تزریق آن می‌تواند به مراتب از هزینه‌های بعدی ناشی از بروز این بیماری بکاهد.
خوشبختانه براساس آمارهای سازمان بهداشت جهانی در سال 2012، ساختار بهداشتی ایران وضعیت بسیار مناسبی در زمینه این بیماری دارد و از نظر تعداد مرگ و میر، معلولیت یا مشکلات تنفسی ناشی از بروز این بیماری تقریباً در رده کشورهای توسعه‌یافته قرار می‌گیرد.
طرح اینفوگرافیک زیر نشان‌دهنده میزان شیوع بیماری پنومونی در کشورهای مختلف جهان است. از رنگ زرد کمرنگ به سمت رنگ قرمز که پیش می‌رویم، شیوع این بیماری در کشورهای جهان افزایش پیدا می‌کند. خوشبختانه ایران در میان کشورهایی قرار دارد که میزان شیوع بیماری پنومونی در آن‌ها در کمترین حد ممکن است، یعنی تقریباً بین 24 تا 120 نفر از هر یک میلیون نفر از مردم کشور، دچار این بیماری می‌شوند.
