سطل زباله آبی

معضل زباله‌های سواحل دریاها، معضلی بین‌المللی است. بخش بسیار زیادی از زباله‌های خشک دنیا راهی دریاها می‌شوند. در بعضی از کشورها به این دلیل که فاقد سیستم جمع‌آوری و دفع و امحاء پسماند هستند، این روند بسیار شدیدتر و بدتر است و حجم زیادی از زباله در سواحل دریاهای آن‌ها تجمع می‌کنند. لبنان یکی از این کشورها است که درواقع به دلیل ضعف سیستم مدیریت پسماند، در این زمینه مشکلات زیادی دارد.

هندوستان یکی دیگر از این کشورها است که در همین راستا چندی قبل یکی از وکلای سرشناس این کشور پیشگام حرکتی شد برای پاکسازی یکی از آلوده‌ترین سواحل دنیا در شهر بمبئی در این کشور. ساحلی که تمام سطح آن پوشیده از زباله بود و این وکیل معروف هندی با کمک دیگر شخصیت‌های سرشناس این کشور و مردم، بعد از یک ماه کار مداوم موفق به پاکسازی این ساحل آلوده شد.

 

شهرهایی از زباله در اعماق آب‌ها

اما باید دانست که زباله‌هایی که به واسطه توفان‌ها به سواحل دریاها هدایت می‌شوند و در آن‌جا تجمع می‌کنند و به چشم ما می‌آیند، درحقیقت تنها بیانگر عمق فاجعه‌ای هستند که همواره وجود دارد و اغلب در اعماق آب‌ها پنهان است. در عمق اقیانوس‌های آرام و اطلس چند هسته مرکزی به‌صورت کوه‌های بسیار بزرگ زباله وجود دارد که در گزارشی که در سال 2014 در نشنال‌جئوگرافیک منتشر شد، مشخص شد که وسعت بعضی از این محدوده‌ها و هسته‌های تجمع زباله در این اقیانوس‌ها، به اندازه وسعت ایالت تگزاس در آمریکا است.

این نتیجه و نیز نتایج چندین مطالعه معتبر دیگر در جهان که نشانگر وجود حجم بالایی از پلاستیک، از ابعاد میکروسکوپی گرفته تا اندازه‌های بسیار بزرگ، در دریاها هستند، زنگ خطر را مدت‌ها است که برای ما به صدا درآورده‌اند.

در همین چند ماه گذشته نیز سازمان ملل متحد در یکی از کشورهای آفریقایی نشستی برای جلوگیری از شدت گرفتن این پدیده در جهان برگزار کرد، چراکه تخمین زده می‌شود با ادامه روند فعلی، تا سال 2050، تعداد پلاستیک‌ها در اقیانوس‌ها از تعداد موجودات زنده آن‌ها بیشتر خواهد شد.

به همین دلیل فراخوانی از جانب سازمان ملل منتشر شد که تعداد زیادی از کشورها به آن پاسخ دادند و متعهد شدند تا ریختن زباله به اقیانوس‌ها را به هر ترتیبی که هست متوقف کنند و به این ترتیب به حرکتی جهانی برای توقف افزایش زباله‌های اقیانوسی پیوستند.

موجی از زباله در ساحل دریای لبنان در پی توفان زمستانی

 

زباله‌های دریایی، غذای مردم جهان‌اند

زباله‌های اقیانوسی علاوه بر آن‌که حیات موجودات آبزی را تهدید می‌کنند و اکوسیستم‌های آبی را در سطح بسیار گسترده به خطر می‌اندازند، درنهایت به چرخه غذایی انسان نیز وارد می‌شوند، چراکه بخش زیادی از غذای مردم دنیا از دریاها تامین می‌شود و تقریباً هیچ ماهی یا آبزی دیگری در جهان وجود ندارد که در دستگاه گوارش آن حداقل مقداری ریزپلاستیک دیده نشود. درواقع با قطعیت می‌توان گفت که پلاستیک‌های ریزی که دچار سایش شده‌اند را در وجود تمام آبزیان جهان می‌توان ردیابی کرد و اثراتی از این مواد پلیمری را در خون و گوشت آن‌ها یافت.

اما فاجعه به همین‌جا ختم نمی‌شود؛ زباله‌های دریایی منحصر به پلاستیک‌ها نیستند. زباله‌های الکترونیکی و پسماندهای سمی کارخانجات به اقیانوس‌ها و دریاها ریخته می‌شوند و باز هم می‌توان گفت که تقریباً در هیچ نقطه‌ای از جهان نمی‌توان ماهی صید کرد و در آن نشانی از فلزات سنگین پیدا نکرد.

 

بحران زباله‌های دریایی، پنهان و پیدا

بنابراین معضل زباله‌های دریایی تنها گاهی به شکل انباشته شدن در سواحل کشورهایی مانند لبنان خود را نمایش می‌دهد و اغلب اوقات نادیده می‌ماند، اما پنهان بودن آن دلیلی بر وجود نداشتن آن نیست. بحرانی که در جهان هر روز بر شدت آن افزوده می‌شود و در ایران نیز روزانه به چشم می‌آید. اگر در سواحل دریای خزر قدم بزنید، تقریباً دیگر هیچ نقطه‌ای از آن را عاری از زباله نمی‌بینید. معضلی که بخشی از مسئولیت آن بر دوش سازمان‌های دولتی است و بخش دیگر آن بر عهده مردم.

عدم وجود سیستم‌های جمع‌آوری زباله و امحاء آن، فقدان اقدامات موثر در فرهنگ‌سازی و صورت گردشگری لجام‌گسیخته‌ای که شمال کشور با آن روبرو است، این معضل را پدید آورده و به آن دامن می‌زند.

اما جای تأسف است که بگوییم حاشیه رودخانه‌ها و سواحل دریای شمال کشور در مقایسه با بخش‌های جنگلی آن، که در سیلاب زباله غرق شده‌اند، مناطق تمیزی محسوب می‌شوند!

 

گزارش: غزال غضنفری

 

No tags for this post.