لزوم توجه به رویکرد "سیاست‌پژوهی" برای حل عملی مسائل اجتماعی
به گزارش سیناپرس به نقل از ایسنا،استادیار جامعه‌شناسی پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی خراسان رضوی گفت: اگر پژوهشگران و سفارش‌دهندگان پژوهش، هر دو طالب دستیابی به نتایج عملی، واقع‌بینانه و اجراپذیر برای کاهش یا حل مسائل اجتماعی باشند، لازم است با رویکردهای سیاست‌پژوهانه در تحلیل و حل مسائل آشنا باشند، زیرا در غیر این‌صورت، پژوهش‌های سفارش داده‌شده در حد کالای لوکسی برای زینت اتاق مدیران یا رزومه پژوهشگراپ باقی می‌ماند.
دکتر ندا رضوی‌زاده اظهار کرد: رسانه‌های چاپی، غیرچاپی و شبکه‌های اجتماعی آنلاین پر است از اخبار انواع مسائل اجتماعی، اقتصادی، زیست‌محیطی، فرهنگی و نظایر آن. نخبگان و روشنفکران در مقالات، مصاحبه‌ها و سخنرانی‌های پرشورشان درباره ضرورت چاره‌اندیشی سریع درباره این مسائل سخن می‌رانند.
وی ادامه داد: سیاستمداران و مدیران اجرایی در سخنرانی‌ها و مصاحبه‌ها به طور بی‌وقفه درباره برنامه‌هایشان برای حل یا کاهش این مسائل داد سخن سر می‌دهند، گاه نیز خاک خوردن گزارش‌های پژوهشی در قفسه‌های مدیران را به رخ پژوهشگران می‌کشند و آن‌ها را بابت بی‌حاصلی پژوهش‌های‌شان سرزنش می‌کنند. از سوی مقابل، پژوهشگران نیز مدیران و کارگزاران اجرایی را گاه به بی اطلاعی، بی‌توجهی به هشدارهای نخبگان و یافته‌های علمی و پژوهشی متهم می‌کنند. اما در کشاکش طوفان این همه مسأله، پژوهشگران آموزش‌دیده و باتجربه و مدیران و کارگزاران اجرایی چه می‌توانند بکنند؟ چگونه می‌توانند برای حل یا کاهش مسایل با هم همکاری کنند؟
استادیار جامعه‌شناسی پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی خراسان رضوی افزود: انواعی از پژوهش‌های کاربردی در جهان علم معرفی شده و متدلوژی‌های متناسب با اهداف آن‌ها توسعه یافته است که از جمله آن می‌توان اقدام‌پژوهی، پژوهش ارزیابی، ارزیابی تأثیر اجتماعی، تحلیل سیاست و سیاست‌پژوهی اشاره کرد.
رضوی‌زاده عنوان کرد: امروزه در اغلب پژوهش‌هایی که دستگاه‌های مختلف اجرایی بخش عمومی و حتی بخش خصوصی به پژوهشگران کشور سفارش می‌دهند، هدف نهایی دستیابی به راه‌کارها و پیشنهادات عملی و اجرایی برای حل مسائل است، به همین جهت داشتن بینش و رویکرد سیاست‌پژوهانه در اینگونه پژوهش‌ها هم برای پژوهشگران به ضرورت تبدیل شده و هم برای سفارش‌دهندگان پژوهش‌ها.
وی بیان کرد: اگر پژوهشگران و سفارش‌دهندگان پژوهش هر دو طالب به دست آوردن تحلیل‌های واقع‌بینانه از مسائل و علت‌های آن‌ها باشند و متعاقب آن، طالب دستیابی به نتایج و توصیه‌های عملی، واقع‌بینانه و اجراپذیر برای کاهش یا حل مسائل اجتماعی باشند، لازم است با رویکردهای سیاست‌پژوهانه در تحلیل و حل مسایل آشنا باشند زیرا در غیر این‌صورت، پژوهش‌های سفارش داده شده نیز در حد کالای لوکسی برای زینت اتاق مدیران یا رزومه‌ی پژوهشگران و استادان باقی می‌ماند.
استادیار جامعه‌شناسی پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی خراسان رضوی اضافه کرد: پیامد نامطلوب‌تر این خواهد بود که از یک‌طرف مدیران، برنامه‌ریزان و تصمیم‌گیران دست به تصمیماتی خواهند زد که لزوماً در آن‌ها همه جوانب مسأله و عوامل موثر، همه ذینفعان موضوع و منافع آن‌ها و پیامدهای خواسته و ناخواسته اقدامات و تصمیمات، بر مبنای شواهد تجربی در آن تصمیمات در نظر گرفته نشده است و از سوی دیگر، تحلیل‌ها و نقدهای نخبگان و دانشگاهیان درباره مسایل اجتماعی در سطح انتقاداتی بعضاً انتزاعی، کلی‌گویانه و غیرموثر باقی می‌ماند که امکان عملی برای اجرای آن‌ها احتمالا وجود ندارد و نقدها و توصیه‌ها عملاً تأثیری در اصلاح امور و مداخلات توسعه‌ای کشور نخواهد داشت، زیرا در فرایند مناسبی به تصمیم گیران و مجریان عرضه نشده است.
رضوی‌زاده تاکید کرد: به نظر می‌رسد رویکرد عملگرا به پژوهش یا بینش سیاست‌پژوهانه نه فقط در سطح کلان سیاستگذاری ارزشمند است و کارکرد دارد، بلکه در سطوح پایین‌تر نیز در هنگام سفارش و اجرای پژوهش‌های کاربردی ارزش و اهمیت دارد. برای مثال وقتی یک سازمان در سطح استانی یا شهری قصد تصمیم‌گیری در حوزه مسئولیت خودش در مورد موضوعی را دارد و بدین منظور پژوهشی را سفارش می‌دهد، داشتن بینش سیاست‌پژوهانه و تن دادن به الزامات متدیک آن، رهاوردهای ارزشمندی خواهد داشت؛ از این دستاوردها هم سازمان مذکور بهره می‌برد و هم پژوهشگری که خواهان سودمندی و اثربخشی مثبت پژوهش‌های خود در توسعه جامعه و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان است.
وی خاطرنشان کرد: با این حال مجددا تاکید می‌شود که توفیق اینگونه از پژوهش‌ها هم نیازمند همکاری دوسویه است و هم نیازمند پژوهشگر با تجربه، مشتاق، مسئولیت‌پذیر و مبتکر و هم مستلزم مشارکت فعالانه و واقعاً مسئولانه مدیران و کارگزاران اجرایی است که روشن‌اندیش و گشوده به سمت تغییرات موثر و شواهدمحور باشند.
استادیار جامعه‌شناسی پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی خراسان رضوی گفت: منظور از پیشنهادات شواهد محور این است که پیشنهادات اجرایی برآمده از بررسی علمی تجربی و میدانی موضوع باشند نه حدس و گمان و فرضیه‌پردازی عده‌ای محدود پشت درهای بسته.
رضوی زاده اظهار کرد: رویکرد سیاست‌پژوهانه و روش‌های اجرای آن لازم است در بسیاری از رشته‌های علوم اجتماعی آموزش داده شود و خوب است در قالب درسی مجزا یا در قالب بخشی از درس روش‌تحقیق در برنامه درسی گنجانده شود. حتی آشنایی با بن‌مایه‌های بینش سیاست‌پژوهانه برای عموم مردم هم مفید می‌تواند باشد، هم در تحلیل مسایل اجتماعی و هم در فهم موقعیت و وضعیت خود در جامعه.
استادیار جامعه‌شناسی پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی خراسان رضوی تصریح کرد: بن‌مایه‌ی اصلی رویکرد سیاست‌پژوهانه این است که مسایل اجتماعی پیچیده‌اند و راه حل‌های ساده ندارند، عوامل موثر بر آن‌ها متعددند، ذینفعان متفاوتی در هر مساله وجود دارد که ممکن است منافع همسو یا متناقضی داشته باشند و پیامدهای بعضی تصمیمات متکثر بوده و ممکن است حتی ناخواسته باشد.
رضوی زاده یادآور شد: برای مثال بسیاری از تصمیمات در حوزه‌هایی مثل آموزش، بهداشت و محیط زیست ممکن است تاثیرات مثبت و منفی متفاوتی بر لایه‌های مختلف جامعه داشته باشد و تصمیم‌گیری بهینه مستلزم در اختیار داشتن اطلاعات و شواهد و بررسی گزینه‌های مختلف از لحاظ جهت و شدت تاثیرات بر ذینفعان مختلف است، ذینفعانی که شامل بخش دولتی، بخش خصوصی و شهروندان است و حتی اگر از منظر توسعه پایدار نگاه کنیم، منافع شهروندان آینده کشور در این محاسبات، تحلیل‌ها و تصمیمات باید در نظر گرفته شوند. از این رو بینش سیاست‌پژوهانه می‌تواند از یک سو در تحلیل مسائل اجتماعی و از سوی دیگر در کاهش و تخفیف مسائل راهگشا باشد.
دکتر ندا رضوی‌زاده در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا اظهار کرد: رسانه‌های چاپی، غیرچاپی و شبکه‌های اجتماعی آنلاین پر است از اخبار انواع مسائل اجتماعی، اقتصادی، زیست‌محیطی، فرهنگی و نظایر آن. نخبگان و روشنفکران در مقالات، مصاحبه‌ها و سخنرانی‌های پرشورشان درباره ضرورت چاره‌اندیشی سریع درباره این مسائل سخن می‌رانند.
وی ادامه داد: سیاستمداران و مدیران اجرایی در سخنرانی‌ها و مصاحبه‌ها به طور بی‌وقفه درباره برنامه‌هایشان برای حل یا کاهش این مسائل داد سخن سر می‌دهند، گاه نیز خاک خوردن گزارش‌های پژوهشی در قفسه‌های مدیران را به رخ پژوهشگران می‌کشند و آن‌ها را بابت بی‌حاصلی پژوهش‌های‌شان سرزنش می‌کنند. از سوی مقابل، پژوهشگران نیز مدیران و کارگزاران اجرایی را گاه به بی اطلاعی، بی‌توجهی به هشدارهای نخبگان و یافته‌های علمی و پژوهشی متهم می‌کنند. اما در کشاکش طوفان این همه مسأله، پژوهشگران آموزش‌دیده و باتجربه و مدیران و کارگزاران اجرایی چه می‌توانند بکنند؟ چگونه می‌توانند برای حل یا کاهش مسایل با هم همکاری کنند؟
استادیار جامعه‌شناسی پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی خراسان رضوی افزود: انواعی از پژوهش‌های کاربردی در جهان علم معرفی شده و متدلوژی‌های متناسب با اهداف آن‌ها توسعه یافته است که از جمله آن می‌توان اقدام‌پژوهی، پژوهش ارزیابی، ارزیابی تأثیر اجتماعی، تحلیل سیاست و سیاست‌پژوهی اشاره کرد.
رضوی‌زاده عنوان کرد: امروزه در اغلب پژوهش‌هایی که دستگاه‌های مختلف اجرایی بخش عمومی و حتی بخش خصوصی به پژوهشگران کشور سفارش می‌دهند، هدف نهایی دستیابی به راه‌کارها و پیشنهادات عملی و اجرایی برای حل مسائل است، به همین جهت داشتن بینش و رویکرد سیاست‌پژوهانه در اینگونه پژوهش‌ها هم برای پژوهشگران به ضرورت تبدیل شده و هم برای سفارش‌دهندگان پژوهش‌ها.
وی بیان کرد: اگر پژوهشگران و سفارش‌دهندگان پژوهش هر دو طالب به دست آوردن تحلیل‌های واقع‌بینانه از مسائل و علت‌های آن‌ها باشند و متعاقب آن، طالب دستیابی به نتایج و توصیه‌های عملی، واقع‌بینانه و اجراپذیر برای کاهش یا حل مسائل اجتماعی باشند، لازم است با رویکردهای سیاست‌پژوهانه در تحلیل و حل مسایل آشنا باشند زیرا در غیر این‌صورت، پژوهش‌های سفارش داده شده نیز در حد کالای لوکسی برای زینت اتاق مدیران یا رزومه‌ی پژوهشگران و استادان باقی می‌ماند.
استادیار جامعه‌شناسی پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی خراسان رضوی اضافه کرد: پیامد نامطلوب‌تر این خواهد بود که از یک‌طرف مدیران، برنامه‌ریزان و تصمیم‌گیران دست به تصمیماتی خواهند زد که لزوماً در آن‌ها همه جوانب مسأله و عوامل موثر، همه ذینفعان موضوع و منافع آن‌ها و پیامدهای خواسته و ناخواسته اقدامات و تصمیمات، بر مبنای شواهد تجربی در آن تصمیمات در نظر گرفته نشده است و از سوی دیگر، تحلیل‌ها و نقدهای نخبگان و دانشگاهیان درباره مسایل اجتماعی در سطح انتقاداتی بعضاً انتزاعی، کلی‌گویانه و غیرموثر باقی می‌ماند که امکان عملی برای اجرای آن‌ها احتمالا وجود ندارد و نقدها و توصیه‌ها عملاً تأثیری در اصلاح امور و مداخلات توسعه‌ای کشور نخواهد داشت، زیرا در فرایند مناسبی به تصمیم گیران و مجریان عرضه نشده است.
رضوی‌زاده تاکید کرد: به نظر می‌رسد رویکرد عملگرا به پژوهش یا بینش سیاست‌پژوهانه نه فقط در سطح کلان سیاستگذاری ارزشمند است و کارکرد دارد، بلکه در سطوح پایین‌تر نیز در هنگام سفارش و اجرای پژوهش‌های کاربردی ارزش و اهمیت دارد. برای مثال وقتی یک سازمان در سطح استانی یا شهری قصد تصمیم‌گیری در حوزه مسئولیت خودش در مورد موضوعی را دارد و بدین منظور پژوهشی را سفارش می‌دهد، داشتن بینش سیاست‌پژوهانه و تن دادن به الزامات متدیک آن، رهاوردهای ارزشمندی خواهد داشت؛ از این دستاوردها هم سازمان مذکور بهره می‌برد و هم پژوهشگری که خواهان سودمندی و اثربخشی مثبت پژوهش‌های خود در توسعه جامعه و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان است.
وی خاطرنشان کرد: با این حال مجددا تاکید می‌شود که توفیق اینگونه از پژوهش‌ها هم نیازمند همکاری دوسویه است و هم نیازمند پژوهشگر با تجربه، مشتاق، مسئولیت‌پذیر و مبتکر و هم مستلزم مشارکت فعالانه و واقعاً مسئولانه مدیران و کارگزاران اجرایی است که روشن‌اندیش و گشوده به سمت تغییرات موثر و شواهدمحور باشند.
استادیار جامعه‌شناسی پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی خراسان رضوی گفت: منظور از پیشنهادات شواهد محور این است که پیشنهادات اجرایی برآمده از بررسی علمی تجربی و میدانی موضوع باشند نه حدس و گمان و فرضیه‌پردازی عده‌ای محدود پشت درهای بسته.
رضوی زاده اظهار کرد: رویکرد سیاست‌پژوهانه و روش‌های اجرای آن لازم است در بسیاری از رشته‌های علوم اجتماعی آموزش داده شود و خوب است در قالب درسی مجزا یا در قالب بخشی از درس روش‌تحقیق در برنامه درسی گنجانده شود. حتی آشنایی با بن‌مایه‌های بینش سیاست‌پژوهانه برای عموم مردم هم مفید می‌تواند باشد، هم در تحلیل مسایل اجتماعی و هم در فهم موقعیت و وضعیت خود در جامعه.
استادیار جامعه‌شناسی پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی خراسان رضوی تصریح کرد: بن‌مایه‌ی اصلی رویکرد سیاست‌پژوهانه این است که مسایل اجتماعی پیچیده‌اند و راه حل‌های ساده ندارند، عوامل موثر بر آن‌ها متعددند، ذینفعان متفاوتی در هر مساله وجود دارد که ممکن است منافع همسو یا متناقضی داشته باشند و پیامدهای بعضی تصمیمات متکثر بوده و ممکن است حتی ناخواسته باشد.
رضوی زاده یادآور شد: برای مثال بسیاری از تصمیمات در حوزه‌هایی مثل آموزش، بهداشت و محیط زیست ممکن است تاثیرات مثبت و منفی متفاوتی بر لایه‌های مختلف جامعه داشته باشد و تصمیم‌گیری بهینه مستلزم در اختیار داشتن اطلاعات و شواهد و بررسی گزینه‌های مختلف از لحاظ جهت و شدت تاثیرات بر ذینفعان مختلف است، ذینفعانی که شامل بخش دولتی، بخش خصوصی و شهروندان است و حتی اگر از منظر توسعه پایدار نگاه کنیم، منافع شهروندان آینده کشور در این محاسبات، تحلیل‌ها و تصمیمات باید در نظر گرفته شوند. از این رو بینش سیاست‌پژوهانه می‌تواند از یک سو در تحلیل مسائل اجتماعی و از سوی دیگر در کاهش و تخفیف مسائل راهگشا باشد.
No tags for this post.
