لغزنده ترین صندلی مدیریتی
به گزارش سینا پرس به نقل از اسپاش، هفته گذشته با خبر شوکه کننده‌ای همراه بود؛ مرتضی‌براری فردی از اعماق وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با حکم جهرمی، سکانداری سازمان فضایی به عنوان یکی از مهمترین بازیگران فضایی کشور را در دست گرفت و محسن بهرامی پس از تنها دو سال و اندی زعامت این سازمان خداحافظی کرد. عمر کوتاه مدیریتی و تغییرات پی در پی ریاست سازمان فضایی امر جدیدی نیست چرا که این سازمان از بدو تاسیس تا کنون یکی از لغزنده‌ترین صندلی‌های مدیریتی را در نظام جمهوری اسلامی ایران داشته است. مرتضی براری طبق سوابق موجود هیچگونه سابقه‌ای در حوزه فضایی نداشته و تنها اظهار نظر رسانه‌ای وی در این خصوص طی بازدیدش از نمایشگاه دستاوردهای فناورانه پژوهشگاه فضایی ایران در مهرماه سال جاری بوده که طی آن به اقتصاد فضایی توجه کرده و در بخشی از صحبت‌های خود اظهار داشته: «رشد اقتصاد فضایی، در بازه ۱۰ ساله، از متوسط رشد صنعت و اقتصاد کل جامعه بیشتر بوده است.» بر این اساس می‌توان گفت آقای جهرمی در انتخاب خود بیشتر چهره‌ای اقتصادی از فضا را در نظر دارد تا توسعه فناوری بومی و غرور ملی چرا که در غیر اینصورت می‌بایست یک مدیر با سبقه هوافضایی را بر کرسی ریاست می‌نشاند. البته در حکم وزیر سخنی از افزایش توان بومی در طراحی، ساخت، آزمون و بهره‌برداری از سامانه‌های فضایی به میان آمده است اما آن را نتیجه اقدامات رئیس جدید برای بازبینی و پیشنهاد سند راهبردی فضایی دانسته است که نشان می‌دهد اقدام مستقیم آقای براری در درجه اول می‌بایست در راستای بهبود اسناد بالادستی باشد. امری که شاید چندان به مذاق آقای دکتر منطقی رئیس مرکز ملی فضایی ایران در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری خوش نیاید. چرا که وی نیز مدت‌هاست در رسانه‌ها خبر از تدوین برنامه و سند ۱۰ ساله می‌دهد.
بند دوم حکم وزیر به موضوع پرچالش ساختار کلان فضایی کشور و اصلاح آن می‌پردازد. ساختاری که بارها دستخوش تغییرات سنگین شده اما هنوز گرهی را باز نکرده. البته برخی از منتقدین تصور می‌کنند بیش از آنکه ساختار دچار مشکل باشد بی‌برنامگی، تعیین نشدن نگاشت نهادی صحیح، عدم وجود شرح وظایف دقیق برای نهادها و تشکیل نشدن شورای عالی فضایی موجب سکون و رکود در بخش فضایی کشور شده است.
بند سوم حکم وزیر برای آقای براری ایشان را مکلف می‌کند تا فکری برای وضعیت نقاط مداری کشور بکند. البته بهتر بود می‌گفتند برای نقطه مداری کشور چرا که با وجود اعلام مسئولین مبنی بر اقدام برای ثبت ۱۳ نقطه مداری جدید حقیقت آن است که از سه نقطه مداری متعلق به ایران در گذشته، اکنون تنها یک نقطه باقی مانده و ۱۳ نقطه دیگر در حال طی کردن هفت خوان ثبت در مراجع بین‌المللی هستند.
نهایتا موضوع قابل اشاره دیگر در حکم وزیر به بحث‌های اقتصادی و دخالت دادن بخش خصوصی و واگذار کردن کارها به مردم می‌پردازد که ظاهرا علاقه اصلی آقای دکتر براری نیز می‌باشد.
با توجه به سابقه آقای براری و نیز موارد اشاره شده در حکم وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات می‌توان گفت آقای جهرمی با اشراف کامل بر وضعیت آشفته مدیریت کلان بخش فضایی کشور درد اصلی را به درستی تشخیص داده و تلاش کرده درمانگری را برگزیند که هیچگونه وابستگی گروهی به هیچ‌یک از طیف‌های با سابقه هوافضایی در کشور ندارد. از این جهت اقدام وزیر قابل تحسین است اما باید در نظر داشت در حال حاضر یکی از چالش‌های بزرگ عدم وجود یک رهبر قدرتمند و کاریزما در بخش فضایی کشور است که به جنگ و دعواهای بین سازمانی از جایگاهی فراسازمانی پایان دهد چرا که بخش فضایی کشور در حال حاضر تنها در وزارت ارتباطات خلاصه نشده و سازمان فضایی نیز عملا قدرت قانونی برای فرمان دادن به سایر بازیگران اصلی فضایی حتی پژوهشگاه فضایی که آن هم زیرمجموعه وزارت ارتباطات است ندارد. بنابر این تنها راهی که برای براری جهت اجرای حکم وزیر و سامان دادن به بخش فضایی کشور باقی می‌ماند توسل به شورای عالی فضایی است.
فضا خشن‌تر می‌شود
هفته گذشته در خارج از کشور بحث بر سر نظامی‌شدن فضا بالا گرفته. با عیان شدن آخرین نسخه بودجه سال 2018 آمریکا، مشخص شد سهم طراحی سامانه دفاع فضاپایه موشک‌های بالستیک (BMD) افزایش یافته است. این خبر به همراه اخبار دیگری در هفته گذشته مبنی بر آماده بودن چهارمین ماهواره نظامی سیستم مادون قرمز فضایی -اس.بی.ای.ار.اس- (SBIRS GEO-4- Space Based Infrared System Geosynchronous Orbit ) برای پرتاب به منظور ردیابی موشک‌های بالستیک و اعلام در مدار قرار گرفتن میکروماهواره کسترل آی ۲ام که توانایی ارسال تصاویر به صورت آنلاین به ارتش آمریکا را دارد. هفته گذشته را به یک هفته خشن در فضا تبدیل کرد. اپراتورهای تجاری نیز بوی این نظامی‌شدن را حس کردند به گونه‌ای که اعلام شد این اپراتورها به دنبال ارائه راهکارهای جدید جهت جلب مشتریان رو به افزایش نظامی هستند. آنها تشخیص داده‌اند که نظامی‌ها علاقه خاصی به ماهواره‌هایی با قابلیت فیلمبرداری از زمین پیدا کرده‌اند، امری که برخی اپراتورهای جدید مثل ارث-آی بریتانیایی عملی شدن آن را وعده داده‌اند. این شرکت طی خبری اظهار کرد منظومه‌های ماهواره‌ای را سفارش داده است که قادر به فیلمبرداری با دقت یک متر باشد.
در این فضای خشن شرکت آمریکایی بلو اورجین اعلام کرد گام دیگری برای فرستادن توریست به فضا برداشته و نسخه دوم کپسول حامل سرنشین خود را با موفقیت آزمایش کرده است.
چنانکه دیدیم صنعت فضایی با سرعتی شگرف به پیش می‌رود. امید است که تحولات مدیریتی جدید در عرصه فضایی کشور همچنانکه وزیر انتظار دارد به افزایش توان بومی در طراحی، ساخت، آزمون و بهره‌برداری از سامانه‌های فضایی کشور منجر شود.
