زنان در سایه دین و معنویت سالمترند

روانشناسان بالیني، تأثیر جدي ارزش­‌هاي مذهبي را بر سلامت روانـي مـورد تأییـد قـرار داده‌­انـد و معنویـت را به‌عنوان سـلاحي بـراي سازگاري با مشكلات لازم مي­‌دانند. لذا شناسایي عوامل نشات گرفته از دین و معنویت درکنار شناخت نحوه تأثیرگذاری و ارتباط آن‌ها با سایر عوامل مؤثر بر سلامت از مقوله­‌هاي مهم و ضروري به‌حساب می‌آیند.

«مـدل­‌هـاي سلامت»، مجموعه عوامل و متغیرهایي را که بر سلامت تأثیر دارنـد در برمی‌گیرند و ارتباط این عوامل با یكدیگر و همچنین با سلامت افراد جامعه را به نمایش مي­‌گذارند. در همین خصوص، «مدل سلامت زنان ایران» به سفارش گروه علمي سلامت زنان فرهنگستان علوم پزشكي جمهوري اسلامي ایران طراحي شده است. این مدل که به «مدل سـلامت زنان فرمهر» نیز معروف است، از نوع مفهومي و نظریه‌­اي اسـت کـه در آن سـعي شـده است تمامي عوامل مؤثر بر سلامت زنان ارائه شود.

«مـدل­‌هـاي سلامت»، مجموعه عوامل و متغیرهایي را که بر سلامت تأثیر دارنـد در برمی‌گیرند و ارتباط این عوامل با یكدیگر و همچنین با سلامت افراد جامعه را به نمایش مي­‌گذارند. در همین خصوص، «مدل سلامت زنان ایران» به سفارش گروه علمي سلامت زنان فرهنگستان علوم پزشكي جمهوري اسلامي ایران طراحي شده است.

در این رابطه، پژوهشگران پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی، دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی و دانشگاه علوم پزشکی تهران که طراحی مدل سلامت زنان فرمهر را به عهده داشته‌اند، عوامل نشات گرفته از دین و معنویـت و نحوه ارتباط آن­ها با سایر عوامل مؤثر بـر سلامت زنان و جایگاه آن­‌ها را که در این مدل مورد استفاده قرار گرفته‌اند، تبیین کرده‌اند.

در این پژوهش ابتدا با مراجعه به متون و مقـالات معتبـر در حوزه‌های مرتبط، مدل­‌هاي سلامت و عوامل تعیین­‌کننده سلامت زنان ازجمله عوامل دیني و معنوي و نحوه ارتباط آن­ها با یكدیگر، با کمک متخصصان مورد «تحلیل محتوایي» قرار گرفت و ازنظر محتوای موجود، به بحث­‌و­نظر گذاشته شد. سپس چارچوب نظري سلامت زنان شامل مجموع عوامل تعیین­‌کننده در حوزه­‌هاي مختلـف فـردي، خـانوادگي، اجتمـاعي و دین و معنویت تـدوین شد.

نتایج این پژوهش پس از 6 مصاحبه و 8 جلسه بحث گروهي با 15 نفر از صاحب­‌نظران و سیاست­‌گذاران کلیدي حوزه سلامت، حاکی از آن بود که باورها و اعتقـادات، ارزش­‌ها، اخلاق و سرمایه دیني معنوي در جامعه، عوامل کلان نشات گرفته از دیـن و معنویت در فرد و جامعه هستند که بر تمامي متغیرهاي مؤثر بر سلامت زنان، تأثیر زیربنایي، زمینه­‌ساز و همه‌جانبه دارند.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

در این مدل، رفتارهاي دیني و شیوه تربیتي دیني و معنوي خانواده نیز متأثر از دین و معنویت هستند که به ترتیب در لایه شیوه زندگي در سطح فردي و روابط خانوادگي در سطح خانوادگي مدل گروه­‌بندي شده‌اند.

به گفته فرزدی و همکاران به‌عنوان تهیه­‌کنندگان مدل سلامت زنان فرمهر بر ایـن باورند که مجموعه ویژگي­‌هاي یادشده بر درک و تفسـیر افـراد از سلامت خود و دیگران، رفتارهاي سلامتي فرد، رفتارهـاي تأثیرگذار بــر ســلامت در خــانواده و جامعــه و حتــي سیاست‌گذاری‌ها و برنامه­‌ریزي­هاي سلامت در مجموعه نظام سلامت با مفهـوم عـام آن مؤثر هستند.

این محققین طی پیشنهادی، اشاره کرده‌اند که متخصصان حوزه سـلامت بـراي رسـیدن بـه تعـاریف عملیـاتي و کامل‌تری در آینده، به نقد خود بپردازند. علاوه بر این، شرکت در این فرآینـد باید بـراي همگـي صاحب‌نظران این حوزه‌­ها باز باشد. اجزاي مدل و چارچوب نظري سلامت زنان نیز باید شـرح و بسـط یافته و به پایه‌­اي بـراي تعریـف عملیـاتي برسـد.

به گفته آن‌ها، بهتـرین راه بـراي تكمیل این فرآیند آن است که اعتقادات اصیل اسلامي در تعریف و تحقیقـات سـلامت معنوي در ایران لحاظ شود.

نتایج حاصل از این پژوهش در «نشریه پایش» وابسته به پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی، منتشر شده است.

 

گزارش: محمدرضا دلفیه

منبع: فرزدی، ف. و همکاران. 1396. دین و معنویت در مدل سلامت زنان ایران: مدل فرمهر. پایش، 16(5): 594-587.

No tags for this post.