نگاهی به سیستم آبرسانی قدیمی ترین شهر جهان
در حدود 5 هزار سال پیش تمدنی در مناطق امروزی شمال هندوستان و پاکستان شکل گرفت که هم طراز تمدن های باستانی بین النهرین و مصر بود. این تمدن با نام تمدن دره رود سند یا تمدن هاراپا شناخته شده و ساکنان آن عمدتا کشاورز بوده و محصولات متنوعی از قبیل پنبه، خرما و …. می کاشتند. در بستر این تمدن دست کم پنج شهر نسبتا بزرگ شکل گرفتند که دارای سیستم فاضلاب عمومی شهری بوده و خانه های آن نیز دارای لوله کشی داخلی بودند.
یافته های جدید پژوهشگران نشان می دهد رودی که منبع تغذیه این کانال های باستانی در تمدن دره رود سند محسوب می شد، 3 هزار سال پیش از دوران اوج و شکوفائی تمدن دره رود سند خشک شده بود. در حقیقت مردم محلی از این کانال ها برای کنترل و هدایت آب باران های شدید موسمی بهره برده و با جمع اوری و هدایت این آب، از آن برای آبیاری مزارع خود استفاده می کردند.
مطالعات باستان شناسان نشان می دهد که برخی از این شهرها از قبیل شهرهای هاراپا (Harappa) و موهن جو دارو (Mohenjo-Daro) در نزدیکی رودهایی قرار داشتند که از یخچال های طبیعی سرچشمه گرفته و تغذیه می شدند. در این میان اما بسیاری از روستاهای کشف شده در این تمدن در مناطقی دور از آب های جاری و رودها تاسیس شده اند و عمدتا این روستاها در شمال صحرای تار (Thar Desert) و بین رودهای گنگا ، یامونا و سند واقع شده اند. مقارن با سال های اواخر قرن هجدهم،
باستان شناسان و زمین شناسان به وجود کانال های باستانی در این مناطق اشاره کردند که بی شباهت به بستر رودخانه نبوده و از بین این مناطق مسکونی عبور می کرده است. فرضیات نخستین بر این پایه قرار داشت که تمدن های فوق، در ابتدا کنار این رودها شکل گرفته و همزمان با خشک شدن رودها، این روستا ها نیز متروک شده و از رونق افتادند.
مطالعات و پژوهش های جدید باستان شناسان نشان می دهد که این فرضیه از اساس باطل بوده و در حقیقت رودی که منبع تغذیه این کانال ها محسوب می شد، 3 هزار سال پیش از دوران اوج و شکوفائی تمدن دره رود سند خشک شده بود. در حقیقت مردم محلی از این کانال ها برای کنترل و هدایت آب باران های شدید موسمی بهره برده و با جمع اوری و هدایت این آب، از آن برای آبیاری مزارع خود استفاده می کردند.
مطالعات جدید باستان شناسان نشان می دهد که کشاورزان باستانی تمدن دره رود سند در دوران برنز به آب های جاری رودخانه های سلسله کوه هیمالیا وابسته نبوده و از ابتکارات خود بهره می بردند.
سانجیو گوپتا (Sanjeev Gupta) رسوب شناس (Sedimentologist) و متخصص مطالعات مرتبط با رسوبات رودهای باستانی از ایمپریال کالج لندن در این رابطه می گوید: «رودهایی که در کانال های باستانی این منطقه جاری بوده و پیش از این گمان می رفت حیات و زندگی مردم تمدن دره رود سند به آن ها وابسه بود، در زمان اوج و شکوفایی این تمدن وجود نداشته و مقارن با دوره زمانی 4 هزار و 800 سال پیش تا 3 هزار و 900 سال پیش خشک شده بودند. »
در این مطالعات دو پژوهشگر دیگر به نام های راجیو سین ها (Rajiv Sinha) و آجیت سینگ (Ajit Singh) با مطالعه رسوبات باستانی لایه های رسوبی شکل گرفته در این کانال های خشک شده و نمونه برداری از آن ها دریافتند که رود فعلی سوتلج (Sutlej River) که امروزه در سراسر ایالت پنجاب در جریان است، روزگاری در این کانال های باستانی حرکت کرده و رسوبات و ته نشین های یخچال های طبیعی و همچنین آثار و نشانه های سیلاب های منطقه ای و فصلی را با خود حمل کرده بود.
تصویری از بقایای حمام بزرگ و همگانی شهر موهن جو دارو
در این پژوهش همچنین مشخص شد که حدود 8 هزار سال پیش مسیر رود سوتلج تغییر کرده و از خود سرزمینی با خاک رسوبی بسیار حاصلخیز باقی گذاشت که با باران های موسمی آبیاری می شدند. سانجیو گوپتا در این رابطه اعتقاد دارد که تمدن دره رود سند به این دلیل در منطقه فوق الذکر شکل گرفت که خاک این مناطق برای کشاورزی بسیار مناسب بوده و در حقیقت مردم تمدن هاراپا وابسته به رودخانه های جاری نبودند.
گفتنی است در کاوش های باستان شناسی انجام شده در شهر باستانی موهن جودارو مشخص شد که این مردم از فناوری بسیار پیشرفته ای به نسبت زمان خود بهره برده و شهر خود را بر اساس نقشه ای هندسی و با خیابان هایی مستقیم و منظم بنا کرده بودند و خانه های آن عمدتا دارای دو طبقه و مجهز به سیستم لوله کشی آب و فاضلاب بود. در این شهر باستانی همچنین بقایای یک حمام عمومی باستانی نیز در کنار معبد بزرگ شهر کشف شده بود که سیستم پیشرفته ای از تامین آب و خروج آب از آن را نشان می داده و تمامی این موارد حاکی از وجود برنامه ریزی و نقشه منظمی برای سیستم آبرسانی این شهرها است که در حوزه آبرسانی شهری و کشاورزی مورد استفاده قرار می گرفت.
ترجمه: احسان محمدحسینی
منبع: livescience
No tags for this post.
