برج مسکونی 24 طبقه گرنفل (Grenfell Tower) در ساعت 1 بامداد 14 ژوئن 2017 (24 خرداد 96) دچار حریق شد و پس از 60 ساعت تلاش 250 آتش نشان و استفاده از 70 خودروی آتش نشانی از سراسر لندن، حریق به طور کامل لکه گیری و مهار شد.
براساس گزارش های منتشر شده، 223 نفر از ساکنان موفق به فرار شدند و با حضور ده ها دستگاه آمبولانس در منطقه، قربانیان و مجروحان به بیمارستان منتقل گردیدند. در این حادثه 71 نفر جان خود را از دست داده و 70 نفر نیز دچار جراحت و سوختگی های سطحی تا شدید شدند.
مرگ 71 نفر از ساکنان برج تازه بازسازی شده گرنفل، تراژدی قرن 21 بریتانیا بود که کل کشور را در شوک فرو برد.
زمانی که مشخص شد یک لایه ضخیم عایق فوم پلاستیکی پوشانده شده در پنل های پر شده با پلاستیک، عامل انتشار آتش سوزی به تمامی طبقات برج بوده است، این شوک عمومی تبدیل به خشم شد.
(برج گرنفل در حال سوختن- تصویر: Natalie Oxford)
زنگ هشدار برای کل بریتانیا
بروز این فاجعه یک زنگ هشدار بود: هشدار مرگبار در رابطه با اینکه قوانین و مقررات ایمنی آتش سوزی در بریتانیا با مشکل جدی مواجه است. اگر این 71 نفر جان خود را در آتش سوزی برج گرنفل از دست نداده بودند، آیا سایر مردم نسبت به این مسأله هوشیار می شدند که ممکن است خانه، مدرسه، بیمارستان یا حتی محل کار آنها ایمن نباشد؟
تحقیقات 4 ماه گذشته ما بدنبال پاسخ دادن به این سوال مهم – ایمنی سایر ساختمان ها – بود که در نهایت، به مسائل ناخوشایندی برخورد کردیم:
قبل از اینکه نخستین اجساد از برج خارج شوند، مقامات ارشد بخش ایمنی آتش سوزی حقایق ناخوشایندی را بیان کردند: می دانستند که عایق پلاستیکی مشکلات زیادی ایجاد می کند؛ حدس می زدند که فاجعه ای اتفاق خواهد افتاد؛ بارها به مقامات دولتی درخصوص نامناسب بودن مقررات ساختمان ها و سیستم کنترل هشدار داده بودند.
حتی برخی کارشناسان پا را فراتر گذاشته و مدعی شده بودند که فعالان صنعت پلاستیک نه تنها در نوشتن مقررات مورد نیاز برای استفاده از عایق های پلاستیکی در ساختمان سازی هیچ کمکی نکرده بودند، بلکه بدنبال ساکت کردن افرادی بودند که در مورد ایمن بودن عایق پلاستیکی تحقیق می کردند.
(برج گرنفل قبل و بعد از آتش سوزی – تصویر: nytimes)
کسب اطلاعات در مورد صنعت عایق پلاستیکی بسیار دشوار است و هیچکس حاضر نیست دراین خصوص مقابل دوربین صحبت کند. حتی یکی از محققان دولتی که حاضر شده بود بدون ذکر نامش، در این خصوص صحبت کند، بشدت تحت فشار قرار گرفته و تهدید شده بود که اگر در این خصوص مصاحبه کند، به دادگاه احضار خواهد شد.
در سال 2013 یک شرکت بیمه آتش سوزی، آزمایشی را بر روی پنل های عایق پلاستیکی انجام داد تا نشان دهد که درجه آسیب پذیری این پنل ها بسیار بیشتر از چیزی است که در تبلیغات در یوتیوب نشان داده می شود. اما این شرکت نیز تهدید به اقدام قانونی شده و مجبور به حذف تمامی این اطلاعات شد.
دامنه شکایت از محققان به اینجا ختم نمی شود؛ 6 گروه لابی صنعت پلاستیک اروپا چند هفته بعد از آتش سوزی برج گرنفل، شکایتی بر علیه پروفسور آنا استک (Anna Stec)، کارشناس ایمنی حریق در دانشگاه لانکشایر تنظیم کردند. استک در مقاله ای، در رابطه با خطرات دود سمی ناشی از سوختن عایق پلاستیکی برج گرنفل هشدار داده بود.
گروه لابی اصلی تجارت عایق پلاستیکی تا نوامبر 2017، گروه BRUFMA نام داشت؛ این گروه به تازگی نام خود را به Insulation Manufacturers Association تغییر داده است.
افزایش فشار از سوی صنعت ساخت و ساز برای استفاده از محصولات عایق جدید در نهایت منجر به بروز اشتباهات متعدد از سوی برخی معماران و پیمانکاران شده است.
(استفاده از عایق پلاستیکی عامل گسترش آتش سوزی در برج گرنفل – تصویر: news.sky)
پرونده مفتوح برج گرنفل
پلیس متروپولیتن لندن همچنان درحال بررسی ابعاد مختلف آتش سوزی برج گرنفل است، چراکه دلایل منطقی برای مشارکت برخی شرکت ها در این قتل عام دسته جمعی وجود دارد.
سر مارتین مور بیک (Sir Martin Moore-Bick) متعهد شده است که تحقیقات عمومی وی، "حقایق" آنچه باعث آتش گرفتن برج گرنفل شد را مشخص می کند. دیم جوریت (Dame Judith) نیز از انجام بررسی مقررات ساختمان سازی و ایمنی حریق خبر داده است.
اما هنوز کسی به چرایی این موضوع پاسخ نمی دهد: چرا این حجم از مواد قابل اشتعال همچنان در ساختمان های بریتانیا استفاده می شوند؟
پرونده ای به نام پلاسکو
شاید با خواندن این گزارش به یاد حادثه آتش سوزی در ساختمان پلاسکو افتاده باشید. پلاسکو، ساختمانی تجاری و اداری با سازه فلزی بود که صبح روز پنجشنبه 30 دی 95 دچار حریق شد و در کمتر از 4 ساعت سوختن، فرو ریخت و منجر به شهادت 16 آتش نشانی شد که در حال خاموش کردن حریق بودند.
در گزارش کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی که اوایل شهریور ماه جاری در صحن علنی مجلس قرائت شد، علت حادثه پلاسکو، بهره برداری غیر مجاز کارگران واحدهای صنفی در طبقه دهم ساختمان از ادوات گرمایشی و سیم کشی غیرمجاز و غیراستاندارد عنوان شد که در نهایت منجر به حریق شد.
از دیگر عوامل اصلی حریـق و ریزش ساختمـان، عدم وجود استانداردهای لازم ایمنی در سیستم های برق صنعتی، روشنائی، تهویه، گرمایش، حفاظت، هشدار دهنده و تجهیزات اطفاء حریق در ساختمان پلاسکو بود.
(ساختمان پلاسکو قبل و بعد از آتش سوزی و فرو ریختن)
کمتر از 2 ماه به نخستین سالگرد حادثه پلاسکو باقی مانده است. در این مدت، آتش سوزی پلاسکو از ابعاد مختلف مورد بررسی قرار گرفته و سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران نیز اقداماتی را برای تأمین حداقل نکات ایمنی در برخی ساختمان های قدیمی و با ایمنی پایین از جمله ساختمان آلومینیوم و پاساژ علاء الدین انجام داده است.
با مقایسه دو حادثه ساختمان پلاسکو و برج گرنفل چند نکته جلب توجه می کند:
استفاده از عایق پلاستیکی در برج گرنفل باعث گسترش سریع آتش به نقاط دیگر ساختمان شد؛ اما در ساختمان پلاسکو، ضعف سازه فولادی در برابر آتش، باعث فرو ریختن کامل ساختمان شد که این مسأله، لزوم مقاوم سازی سازه های فولادی با پوشش ضد حریق را نشان می دهد.
برج گرنفل، مسکونی بود و آتش سوزی در زمان حضور ساکنان رخ داد که منجر به کشته و زخمی شدن شمار زیادی از ساکنان شد؛ اما پلاسکو یک ساختمان تجاری و اداری بود و باتوجه به وقوع آتش سوزی در ساعات اولیه صبح و عدم حضور کسبه، میزان تلفات کمتر بود.
رعایت نشدن استاندارهای لازم از سوی سازندگان، عدم توجه به هشدارهای متعدد سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی از سوی مالک، صاحبان سرقفلی و هیأت مدیره ساختمان، علاوه بر داغی که بر دل خانواده قربانیان حادثه پلاسکو گذاشت، خسارات مالی سنگینی را نیز به بار آورد.
(آتش سوزی ساختمان پلاسکو – تصویر: مشرق نیوز)
به نوشته ایرنا، 1200 واحد تجاری- اداری در پلاسکو وجود داشت که 560 واحد آن فعال بود. تخریب پلاسکو علاوه بر خسارت 15 هزار میلیارد ریالی، باعث بیکاری 3 هزار کارگری شد که تنها نیمی از آنها بیمه هستند.
رعایت مقررات ملی ساختمان بویژه مبحث محافظت در برابر آتش در برج های مسکونی، تجاری و اداری علاوه بر حفظ جان مردم، از بروز خسارات مالی سنگین پیشگیری می کند.
گزارش: معصومه سوهانی
منابع: nytimes / sky.news
No tags for this post.