بازگشت 833 نخبه به کشور طی 2.5 سال گذشته

مهندس علی مرتضی بی‌رنگ در اولین نشست پژوهشگران ایرانی غیر مقیم که در دانشگاه تربیت مدرس برگزار شد، مقدمه‌ای از نحوه شکل‌گیری طرح همکاری با متخصصان ایرانی غیر مقیم ارائه کرد و گفت: بنیاد ملی نخبگان از زمان تأسیس در سال 86 و در 7 سال نخست فعالیت خود بر استعدادهای نخبه و برتر داخل کشور تمرکز داشت. از سال 92 و با حضور دکتر ستاری به عنوان رئیس بنیاد ملی نخبگان، بخش بین‌الملل بنیاد راه‌اندازی شد تا از ظرفیت نخبگان خارج از کشور نیز استفاده شود.

وی افزود: ما با استفاده از تجربیات کشورهای هند، چین، تایوان و کره جنوبی در خصوص استفاده از متخصصین غیر مقیم خود، زمینه بهره‌مندی از دانش و تجربیات این نخبگان در کشور را فراهم کردیم.

مهندس بی رنگ تصریح کرد: مسئولین کشورهای هند و چین اذعان می‌کنند که جهش تکنولوژی این کشورها از زمانی آغاز شد که به سوی متخصصین غیر مقیم خود رفته و برای بازگشت و یا همکاری با آنها برنامه‌ریزی کردند.

وی با بیان این مهم‌ که بسیاری از متخصصان و اساتید ایرانی غیر مقیم دغدغه کمک و پیشرفت کشور را دارند، اما به دلیل وجود برخی ابهامات و موانع نسبت به بازگشت تردید می‌کنند، اظهار کرد: حس تجربه اندوزی و علم آموزی سبب می‌شود بسیاری از نخبگان برای تحصیل به خارج از کشور بروند، اما پس از اتمام تحصیل به دلیل مشکلات و موانع برای بازگشت تردید می‌کنند و با عدم قطعیت‌های زیادی مواجه می‌شوند. فرایندهای وقت گیر، پیچیده و طولانی خدمت سربازی، تأیید مدرک، جذب در دانشگاه و هیأت علمی شدن، استخدام و گزینش و … آنها را دچار سرخوردگی می‌کند.

مهندس بی‌رنگ خاطرنشان کرد: اگر بتوانیم به نیازهای متخصصان غیر مقیم توجه کنیم، موانع را از سر راه برگشت آنها برداریم و مسیر همکاری و ارتباط با مراکز علمی، پژوهشی و صنعتی کشور را برای آنان شفاف سازیم، می‌توانیم به بازگشت و ماندگاری آنها در کشور و موفقیت‌های روزافزون این پژوهشگران امیدوار باشیم.

وی اضافه کرد: اگر از این متخصصان در یک سال اول بازگشت به کشور حمایت‌های لازم صورت گیرد، آنها می‌توانند از فرصت‌های بسیاری که در خارج دارند برای خدمت به کشورشان، صرف نظر کنند. این افراد، پژوهشگرانی هستند که دارای لینک‌های بین‌المللی معتبر هستند، علم آنها به روز و دانش آنها در حد بین‌المللی است. آنها قادر به باز کردن مباحث جدید علمی هستند و می‌توانند به گسترده شدن تعاملات بین‌المللی دانشگاه با دانشگاه‌های خارجی کمک کنند و بدین ترتیب موجب ارتقای دانشگاه‌های کشور شوند.

معاون امور بین‌الملل بنیاد ملی نخبگان در تشریح طرح همکاری با پژوهشگران ایرانی غیر مقیم گفت: متخصصان و اندیشمندان غیر مقیم می‌ توانند در دوره‌های پسا دکتری و فرصت‌های مطالعاتی شرکت کرده و یا به صورت همکاری به عنوان استاد مدعو فعالیت کنند. برگزاری سخنرانی و کارگاه‌های تخصصی نیز یکی دیگری از زمینه‌های انجام طرح است. دانش‌آموختگان دوره دکتری و اساتید غیر مقیم می‌توانند در سامانه بنیاد ملی نخبگان ثبت نام کرده و پس از بررسی اولیه رزومه آنها بر اساس اولویت‌ها، ظرف مدت 5 روز به دانشگاه‌ها و پژوهشکده‌های پایگاه‌های همکار معرفی خواهند شد. برقراری ارتباط، بررسی و ارزیابی جهت پذیرش این محققان توسط دانشگاه‌ها به عنوان پایگاه همکاری نیز 15 روز کاری طول می‌کشد و پس از پذیرش در دانشگاه‌ها، قرارداد یک ساله همکاری در کوتاه‌ترین زمان منعقد می‌شود.

مهندس بی‌رنگ از این فرصت یکساله به عنوان دوره گذار نام برد و افزود: با استفاده از این طرح، متخصصان پس از بازگشت به ایران، بلافاصله کار را شروع می‌کنند و از این فرصت یک ساله برای تأیید مدرک، فرایند سربازی و اثبات توانمندی‌های خود استفاده کرده و در صورت عملکرد موفقیت‌آمیز خود پس از یک سال می‌توانند یک کار دائمی در حوزه آکادمیک یا صنعت برای خود پیدا کنند.

وی یادآور شد: در سال اول اجرای این طرح یعنی از اسفند 93 تا پایان سال 94، حدود 126 نفر و در سال دوم 450 نفر در قالب این طرح به کشور بازگشتند. در این خصوص اطلاع رسانی خود نخبگان تأثیر بسیاری داشت. در 6 ماهه نخست امسال نیز 230 نفر بازگشتند و تا به امروز که 2 و نیم سال از آغاز این برنامه می‌گذرد، 833 نفر در قالب این طرح به کشور برگشتند.

مهندس بی‌رنگ اضافه کرد: با وجود کمبود بودجه و بحران مالی، این ظرفیت وجود دارد که سالیانه هزار نفر با استفاده از این طرح به کشورمان بازگردند. یکی از شروط بهره‌مندی نخبگان در این طرح، دانش‌آموختگی آنها در یکی از 400 دانشگاه برتر دنیا بود که این مورد برای مخاطبان جدید طرح تغییر کرد و از امسال پژوهشگرانی واجد شرایط ثبت نام در سامانه هستند که از یکی از 100 دانشگاه برتر دنیا مدرک دکتری خود را اخذ کرده باشند.

معاون امور بین‌الملل معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در بخش دیگری از سخنان خود به آمار کذب فرار مغزها و سیاه‌نمایی رسانه‌ها در خصوص مهاجرت نخبگان ایرانی اشاره کرد و گفت: اینکه ایران دارای بالاترین آمار فرار مغزها در دنیاست، تنها یک دروغ بزرگ است که متأسفانه مدام تکرار می‌شود. ارائه آمار غلط مهاجرت سالانه 150 هزار نخبه از کشور توسط یکی از مسئولین، مانور رسانه‌ای و سیاه نمایی پیرامون این خبر در خارج از کشور، باعث ایجاد فضای منفی شد و این را نشان داد که ما قادر به حفظ و نگهداری نخبگان و سرمایه‌های علمی در کشورمان نیستیم. اما واقعیت این است که ایران نه به لحاظ مهاجرت نخبگان، نه به لحاظ تعداد دانشجو در خارج کشور و نه به لحاظ فرار مغزها بر اساس شاخص‌های مختلف، دارای بالاترین آمارها در جهان نیست.

وی تصریح کرد: برای مثال ما در سال 1357 دارای 270 هزار دانشجو بودیم که از این تعداد 170 هزار نفر در ایران و 100 هزار نفر در خارج مشغول تحصیل بودند. در همان سال، 57 هزار دانشجوی ایرانی در آمریکا تحصیل می کردند، در حالی که هم‌اکنون 12 هزار دانشجوی ایرانی در آن کشور مشغول تحصیل هستند. این آمار بر اساس ویزاهای صادر شده و اطلاعات دقیق کشور آمریکاست که به صورت کاملا شفاف اعلام می‌شود.

مهندس بی‌رنگ دانشگاه تربیت‌مدرس را به عنوان یکی از برترین پایگاه‌های تخصصی همکار در این طرح برشمرد و تأکید کرد: دانشگاه تربیت مدرس یکی از دانشگاه‌های برتر کشور است که با حضور این پژوهشگران می‌تواند ارتقای بیشتری هم پیدا کند. این دانشگاه تا کنون بیش از 20 نفر از بهترین پژوهشگران غیر مقیم را گلچین کرده و از آنها حمایت می‌کند. پشتیبانی دکتر احمدی، دکتر فتح الهی و همکارانشان در معاونت پژوهشی دانشگاه از متخصصان غیر مقیم می‌تواند به ایجاد سرمایه‌ای غنی برای دانشگاه تربیت مدرس منجر شود و جایگاه این دانشگاه را بیش از پیش ارتقاء دهد.

بر اساس اعلام روابط عمومی دانشگاه تربیت مدرس، در پایان این نشست، پژوهشگران غیر مقیم که در قالب این طرح با دانشگاه تربیت مدرس همکاری می‌کنند، ضمن اشاره به نقاط قوت طرح به بیان برخی مشکلات موجود نظیر مشکل پرداخت‌های مالی، ابهامات در خصوص آینده شغلی، کمبود امکانات و تجهیزات و هدر رفتن وقت محقق، مشکلات سیستم جذب، کمبود وقت یک ساله برای اتمام برخی پروژه‌ها، مقالات و تحقیقات و نیاز به تجدید قراردادها تا رسیدن به نتیجه مطلوب، عدم توازن میان امکانات و انتظارات از پژوهشگران، ارتباط محدود دانشگاه‌های داخلی با دانشگاه‌ها و اساتید خارجی، وجود سیاست‌های عقب‌راننده در برخی دانشکده‌ها و گروه‌های آموزشی، پرداختند و خواستار حمایت بیشتر به خصوص از پروژه‌های منجر به کارآفرینی و تولید محصول تجاری شدند.

No tags for this post.